زور کرونا به مافیا نرسید
مهناز اصغری
همزمان با شیوع کرونا در کشور و تعطیلی بسیاری از مشاغل و به تبع آن مدارس و دانشگاه‌ها و همچنین برنامههای جمعی، کنکور در مقاطع مختلف نیز چندین بار به تعویق افتاد و داوطلبان این آزمون‌ها وضعیت متفاوت و البته استرس دوچندانی را نسبت به سال‌های گذشته تجربه کردند. کنکوردر سال‌های اخیر به یک معضل در کشور تبدیل شده‌است که هر سال، پشت کنکوری‌ها با آن درگیرند و به واسطه این آزمون سالانه میلیاردها تومان گردش مالی از طریق کلاس‌های کنکور، برگزاری انواع آزمون‌ها و… ایجاد می‌شود.
در این میان کرونا یک بار دیگر پای طرح حذف یا تعلیق کنکور را وسط کشید و ماجرای چندین ساله اخیر را مجدد بر سر زبان‌ها و افکار عمومی انداخت. طبق قانون، سوابق تحصیلی باید جایگزین کنکور شود، اما سال‌ها است تاثیر سابقه تحصیلی دانش‌آموزان از سهم 30 درصدی بیشتر نشده و غول کنکور همچنان پابرجا است. قرار بود قانون سال 86 مبنی بر حذف کنکور در سال 89 اجرایی شود تا به این صورت ورودی سال 99 دانشگاه‌ها، دهمین سال حذف کنکور را سپری کنند، اما نه تنها قانون سال 86 اجرایی نشد، بلکه بخش‌هایی از قانون سال92 یعنی پذیرش از طریق سابقه تحصیلی هم به دلیل مشکلات مختلفی که در ساختار آموزش و پرورش و وزارت علوم بود، اجرایی نشد و سازمان سنجش معتقد است سوابق تحصیلی داوطلبان از استاندارد کافی برخوردار نیست و نمی‌توان با تکیه بر آن، سنجش عادلانه و مناسبی را انجام داد.
اما این سوال همچنان وجود دارد که چرا قانون حذف کنکور که در سال 1386 به تصویب رسید، تاکنون به اجرا نرسیده و این آزمون، همچنان پابرجا می باشد؟
رقابت همچنانی بر سر صندلی‌های دانشگاه
دکتر مجید حسینی، استادیار علوم سیاسی در حوزه فرهنگ و سیاست در ارتباط با حذف کنکور به خبرنگار روزنامه صبح امروز می‌گوید: مدتها است که بحث حذف کنکور مطرح است. در مجلس تصویب شده و دولت موظف است طبق یک برنامه جامع، به مرور رشته‌های مختلف تحصیلی را از کنکور حذف کند. اما تنها کاری که در این سال‌ها انجام شد، این بود که رشته‌هایی را که طرفدار ندارد و صندلی‌های آنها اضافه می‌آید و بیشتر در دانشگاه آزاد و دانشگاه‌های پولی هستند، از کنکور حذف شدند. با این کار رقابت بر سر همان ده پانزده هزار صندلی پرمخاطب افزایش یافت. به طور نمونه از 888 هزار نفر متقاضی پزشکی، جمعا 10هزار نفر پذیرفته می‌شوند و عملا رقابت در کنکور سخت‌تر شده است.
این منتقد نظام آموزشی می‌افزاید: اصولا دولت برای حفظ کنکور، تحت فشار موسسات کنکور، مدارس غیر انتفاعی و پولی و… است و سیستم آموزش و پرورش و سازمان سنجش و آموزش عالی تحت تاثیر موسسات مافیایی و تحت نفوذ آنها هستند.
اختلاف بسیار بالای درآمدی رشته‌های مختلف
وی با اشاره به نابرابری شدید در درآمدهای آینده افراد تحصیل کرده در رشته‌های مختلف بیان می‌کند: این موضوع باعث شده در این سال‌ها کنکور پرقدرت‌تر و در واقع سخت‌تر هم بشود. به این معنا که شما اگر پزشک متخصص شوید، آینده اقتصادی بسیار خوبی دارید و اگر معلم شوید حداقل‌ها را هم نخواهید داشت. چراکه فاصله درآمدی یک پزشک و معلم در ایران به بیست و هشت برابر می‌رسد. بی‌شک این فاصله درآمدی باعث شده است که نتوانند کنکور را حذف کنند و همه به سراغ رشته‌های خاص مثل پزشکی و دندانپزشکی روند.
حسینی: بخش بزرگی از تصمیم‌گیران، خودشان در منابع درآمدی دخیل هستند. سازمان سنجش خودش موسسه کنکور دارد و کنکورآزمایشی برگزار می‌کند. به این معنی که تعارض منافع عمیقی بین تعاونی کارکنان سازمان سنجش و برگزارکنندگان کنکورهای آزمایشی سازمان سنجش وجود دارد. منافع یکسان بین دولت و مجلس و موسسات کنکور وجود دارد که با منافع مردم در تعارض است
حسینی با اشاره به اینکه مجلس، نظارت لازم بر دولت را ندارد و دولت هم قانون مربوطه را اجرا نمی‌کند، بیان می‌کند: در این بین دولت هم تحت تاثیر مافیای کنکور و هم تحت تاثیر اختلاف درآمدی عمیقی که در میان مردم ایجاد کرده است، نمی‌تواند و نخواسته است که کنکور را حذف کند.
بخش بزرگی از تصمیم‌گیران، خودشان در منابع درآمدی دخیل هستند
وی در ارتباط با نفوذ موسسات در جایگاه تصمیم‌گیری بیان می‌کند: بخش بزرگی از تصمیم‌گیران، خودشان در منابع درآمدی دخیل هستند. سازمان سنجش خودش موسسه کنکور دارد و کنکورآزمایشی برگزار می‌کند. به این معنی که تعارض منافع عمیقی بین تعاونی کارکنان سازمان سنجش و برگزارکنندگان کنکورهای آزمایشی سازمان سنجش وجود دارد. منافع یکسان بین دولت و مجلس و موسسات کنکور وجود دارد که با منافع مردم در تعارض است. نتیجه این می‌شود که قوانینی که علیه مافیای کنکور است، اجرا نمیشود.
این استادیار علوم سیاسی در پایان‌بندی صحبت‌های خود تصریح می‌کند: نکته قابل توجه در شرایط کنونی این است که مافیای کنکور از صبح تا شب راحت و بدون دردسر دائما تبلیغات خود را در سایر شبکه‌های تلویزیون انجام می‌دهند و هربار مخاطبان بیشتری را جذب می‌کنند.
کنکور نظام و جوان‌ها را در کشور تحت شعاع خود قرار داده است
محمد بطحایی، وزیر سابق اموزش و پرورش ایران نیز در گفتگوی زنده با رادیو جوان مطرح کرد: معضل کنکور که یک موضوع بسیار آزاردهنده برای جوانان است، مشکلات ویژه‌ای را برای آنها ایجاد کرده است. من هم مثل افراد دیگری که در این حوزه متمرکز شده‌اند، نمی‌خواهم بگویم که می‌توانیم کنکور را کاملا از بین ببریم، اما معتقد هستم که شرایط قابل تغییر است.
بطحایی: افراد زیادی، منافع اقتصادی بسیار سرشاری از کنکور می‌برند که در مجامع تصمیم‌گیری نفوذ کرده و تصمیمات را تحت تاثیر خود قرار می‌دهند. حتی بعضی وقت‌ها از هیجاناتی اجتماعی و افکار عمومی برای حمایت خود استفاده می‌کنند، همچنین در بعضی مواقع که دولت و کمیسیون به ناگهان فرآیندهایی را راه می‌اندازند، اجازه نمی‌دهند تصمیمات به نتیجه برسد
وی با اشاره به اینکه در شرایط کنونی که با شیوع کرونا مواجه هستیم، واقعا کنکور مثل تیری در گلو است که نه می‌توان آن را قورت داد و نه خارج کرد، بیان می‌کند: کنکور نظام و جوان‌ها را در کشور تحت شعاع خود قرار داده است و یکی از موضوعاتی که خیلی ساده می‌توان جلوی آن را گرفت این است که تبلیغاتی که برای کنکور و کلاس‌های کمک آموزشی و رتبه‌های برتر انجام می‌شود را کاهش دهیم تا این فضای روانی که به واسطه تبلیغات وسیع اتفاق می‌افتد و افراد را وارد یک مسابقه ناخواسته می‌کند، کاهش یابد.
مافیای کنکور وجود دارد
وی در پاسخ به این سوال که با توجه به شیوع کرونا عده‌ای معتقدند نفوذ موسسات، باعث شده است کنکور برگزار شود و آیا موسسات نقشی در برگزاری یا حذف کنکور دارند، بیان می‌کند: این موضوع به این شدت که در شبکه‌های اجتماعی مطرح می‌شود، نیست. درست است که افرادی که در موسسه‌های ذینفع هستند و منافع می‌برند، تاثیرگذار هستند اما اگر سیاستگذاران و دولتمردان ما، به این اراده برسند که آثار کنکور را کاهش دهند، قطعا بر موسسات فائق می‌آیند.
وی با اشاره به اینکه مافیای کنکور وجود دارد، بیان می‌کند: افراد زیادی، منافع اقتصادی بسیار سرشاری از کنکور می‌برند که در مجامع تصمیم‌گیری نفوذ کرده و تصمیمات را تحت تاثیر خود قرار می‌دهند. حتی بعضی وقت‌ها از هیجاناتی اجتماعی و افکار عمومی برای حمایت خود استفاده می‌کنند، همچنین در بعضی مواقع که دولت و کمیسیون به ناگهان فرآیندهایی را راه می‌اندازند، اجازه نمی‌دهند تصمیمات به نتیجه برسد و با نفوذ غیر مستقیم در مجامع، تصمیم‌گیری می‌کنند.
تزریق اطلاعات غلط و ناصحیح در افکار عمومی
وی در بخشی از صحبت‌های خود اشاره کرد: آنها به راحتی موج اجتماعی به راه می‌اندازند و با تهییج افراد، اطلاعات غلط و ناصحیح را در افکار عمومی تزریق می‌کند. به طور نمونه می‌گویند اگر کنکور حذف شود آنهایی که دستشان به بالا می‌رسد، صندلی های برتر را می‌گیرند و فرزندان افراد متوسط و ضعیف جامعه از رشته‌های خوب و پرطرفدار بی‌بهره می‌مانند. اما دولتی که قوی باشد و بتواند یقه مافیا را بگیرد، آنقدر قوی هست که نظارت به ورود هم داشته باشد.
وی با اشاره به اینکه موسسات کنکور جزو مافیا هستند، می‌افزاید: صدا و سیما، افکار عمومی و رسانه‌های ارتباط جمعی باید باور داشته باشند که علاقه کاذبی که در افراد برای حضور در کلاس‌های کنکور اتفاق می‌افتد و همچنین استفاده از کتاب‌های کمک آموزشی، کمک به مافیا است.
حذف کامل کنکور، جزء اولویت‌های اصلی کمیسیون
در این زمینه هفته گذشته نیزعلیرضا منادی سفیدان در گفتوگو با خبرگزاری خانه ملت درباره طرح دو فوریتی برای لغو کنکور ارشد، تصریح کرد: زمان برگزاری کلیه آزمون‌های ورودی دانشگاه‌ها در کلیه مقاطع تحصیلی طبق نظر ستاد ملی کرونا امسال برگزار می شود وهرگونه تصمیم در انجام و یا تعویق فقط با نظر این ستاد خواهد بود.
رئیس کمیسیون آموزش، تحقیقات و فناوری مجلس ادامه داد: طرح دوفوریتی حذف کنکور کارشناسی ارشد نیز تحت عنوان «اصلاح ماده چهار قانون سنجش و پذیرش دوره های تحصیلات تکمیلی» با این تبصره؛ که در مورد رشته‌های کم رقابت و با متقاضی کمتر از ظرفیت پذیرش که تعداد قابل توجهی از رشته محل‌های کارشناسی ارشد را شامل می شود، دردستور کار مجلس و کمیسیون آموزش بوده و حذف کامل کنکور، جزء اولویت های اصلی کمیسیون بوده است.
وی یادآور شد: اگر بتوانیم در این مقطع این طرح را به تصویب برسانیم و تبدیل به قانون شود، اجرایی می‌شود و به احتمال قوی این قانون درصورت تصویب نهایی در تکمیل ظرفیت این ترم برای رشته شهرهای کارشناسی ارشد مد نظر وزارت علوم به مورد اجراء درمی‌یاید.
توئیت قاضی‌زاده پیرامون حواشی کنکور
همچنین چند روز قبل سیدامیرحسین قاضی‌زاده هاشمی، نائب رئیس اول مجلس شورای اسلامی نیز با اشاره به حواشی ایجاد شده پیرامون برگزاری کنکور، در صفحه توئیتری خود نوشت: دختر بنده هم امسال مثل باقی فرزندان عزیز جامعه کنکور دارد. همین مدت کم تعویق افتاده هم برای او و خانواده به شدت پراسترس و فشار بوده است. تعویق کنکور به بهانه سلامت دانشجو‌یان، جز اینکه در عمل، نشدنی است، اتفاقا برای سلامت روح و روان جوانان نیز مخرب و خطرناک است.
شهریاری: توان اجرای پروتکل‌های بهداشتی را نداریم. احتمالا مجلس با طرح دو فوریتی، جلوی تمام کنکورها را بگیرد
سه نکته قابل توجه؛ این کار در عمل نشدنی است، تعویق کنکور به دلیل تجمیع متقاضی و افزایش سرسام آور تقاضا، به شدت به سود مافیای کنکور و به ضرر متقاضیان است و حمایت اکانت‌های فیک و تازه تاسیس نشان از وجود برنامه‌ریزی و سازماندهی پشت مطالبه تعویق کنکور است.
برای برگزاری کنکورهای پیش رو هیچ مشکلی نداریم
روز گذشته منصور غلامی وزیر علوم در جلسه ستاد کرونا گفت: برای برگزاری کنکورهای پیش رو هیچ مشکلی نداریم و گزارش مستندی از تک تک استان‌ها و حوزه‌های برگزاری اخذ شده و از داوطلبان دکتری شرکت کننده در آزمون از طریق سایت سازمان سنجش نظرخواهی شده و بیش از 80 درصد از برگزاری اظهار رضایت کردند. رد شرایط فعلی آمادگی بسیار خوبی وجود دارد و همکاری با وزارت بهداشت می‌تواند ما را برای مراحل بعدی آموزش‌ها کمک کند.
توان اجرای پروتکل‌های بهداشتی را نداریم
همچنین رئیس کمیسیون بهداشت مجلس با اظهار “توان اجرای پروتکل‌های بهداشتی را نداریم”، در برنامه تلویزیونی پرسشگر گفت: احتمالا مجلس با طرح دو فوریتی، جلوی تمام کنکورها را بگیرد.
حسینعلی شهریاری درباره غیبت 30 درصدی شرکت‌کنندگان در آزمون دکترای روز پنج شنبه و تکلیف برگزاری آزمون‌های سراسری اظهار کرد: بارها نظرات خودمان را به رئیس جمهور و وزیر بهداشت به صورت مکتوب اعلام کرده‌ایم. مشکل ما این است که پروتکل می‌نویسیم اما در عمل اجرایی و عملیاتی نمیشود.
وی در بخش دیگری از صحبت‌های خود بیان می‌کند: بنده و رئیس کمیسیون آموزش، نامه‌ای به وزیر علوم و وزیر بهداشت نوشتیم و قرار است شنبه مجدد بررسی شود، تعدادی از نمایندگان هم نامه نوشته و دوباره نگرانی خود را اعلام کرده‌اند. اولویت اول سلامتی فرزندان ماست، قرار نیست به علت شرکت در کنکور در شرایط نامناسب، شماری از داوطلبان یا اعضای خانواده‌شان جان خود را از دست بدهند.
رئیس کمیسیون بهداشت مجلس درباره زمان روشن شدن تکلیف برگزاری کنکور اظهار کرد: چون ما تصمیم گیرنده نیستیم، نمی‌توانیم زمان را تعیین کنیم ولی همکاران ما مصمم هستند. شاید اگر ستاد کرونا تصمیم نگیرد، یک طرح دوفوریتی بیاورند و جلوی تمام کنکورها را بگیرند که البته هنوز قطعی نشده است. این موضوع تا یکشنبه تعیین تکلیف می‌شود.
اگر امکان رعایت پروتکل‌ها وجود ندارد، بهتر است کنکور لغو شود
حجت‌الاسلام سیدناصر موسوی لارگانی، یک عضو هیات رئیسه مجلس در گفتوگو با ایسنا، با بیان این ادعا که پروتکل‌های بهداشتی برای عدم شیوع ویروس کرونا در آزمون دکتری رعایت نشده، اظهار کرد: برگزاری کنکور در مقطع کارشناسی ارشد و مخصوصا کارشناسی بسیار متفاوت از مقطع دکتری است چرا که حضور داوطلبان در دو کنکور ارشد و کارشناسی میلیونی است و به همین دلیل خطر گسترش بیماری بسیار بالاتر از مقطع دکتری است.
وی افزود: پیشنهاد می‌شود هیاتی متشکل از دولت و مجلس موضوع را بررسی کرده و اگر امکان رعایت پروتکل‌ها وجود ندارد، بهتر است کنکور لغو شود چرا که سلامت فرزندانمان از هر موضوع دیگری مهمتر است.
توانایی حذف کنکور وجود دارد؟
برای برگزاری کنکور در شرایط روزهای اپیدمی کنونی، عده‌ای نگرانند که تعلیق کنکور در سال جاری باعث شود هدف‌گذاری‌ها و برنامه‌ریزی‌هایشان به ثمر ننشیند و یا یک سال از عمر خود را از دست دهند. همچنین برخی مضطرب هستند که مثبت شدن تست کرونایشان مانع شرکت کردن آنها در آزمون شود و بخش دیگری می‌هراسند که با شرکت در آزمون، کرونا بگیرند و جان خود و خانواده‌شان به خطر بیفتد. البته در این میان، افرادی نیز موافق برگزاری کنکور با حفظ پروتکل‌های بهداشتی هستند و برگزاری کنکور را، تنها ملاک سنجش عادلانه می‌خوانند.
با تمام این توضیحات کارشناسان معتقدند از همان ابتدا توانایی حذف کنکور و به وجود آوردن راهی برای مقابله با آن وجود نداشت. این وضعیت در حالی است که مسئولان آموزش و پرورش وقتی صحبت از حذف کنکور و جایگزینی سوابق تحصیلی به جای آن می‌شود، موضوع ورود به ۸۵ درصد ظرفیت دانشگاه‌ها بدون نیاز به شرکت در کنکور و صرفا بر اساس سوابق تحصیلی را مطرح می‌کنند. البته این موضوع باز هم مورد انتقاد کارشناسان آموزش بوده است، چرا که آنها معتقدند رقابت در کنکور بین درصدی که رشته‌ها و دانشگاه‌های درجه یک را مدنظر دارند، همچنان بالا بوده و قانون 85 درصد هم نتوانسته در عمل از فشار روانی کنکور کم کند.
در تکمیل تحقیقات خود، پیرو برگزاری کنکور سال جاری، تلاش کردیم که در میانه راه با نمایندگان مجلس و همچنین اعضای هیات رئیسه کمیسیون آموزش، تحقیقات و فناوری مجلس گفتگو داشته باشیم که متاسفانه امکان پذیر نشد.
شایان ذکر است بررسی موضوع برگزاری کنکور سراسری و پیامدهای آن با توجه به شیوع ویروس کرونا با حضور وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و وزیر علوم، تحقیقات و فناوری دستور کار امروز کمیسیون آموزش مجلس است.