تناقض‌ها در اجرایی نشدن یک لایحه
حمیده طاهری
سازمان بهداشت جهانی به طور متوسط 10درصد از افراد جامعه را معلول تلقی می‌کند که انواع مختلف معلوليت را شامل می‌شود. يک دسته از اين معلولان ضايعه نخاعی‌ها هستند که با وارد شدن آسيب به نخاع دچار فلج در اعضاء و اندام‌هایشان شده‌اند.
به گزارش روزنامه “صبح امروز” بايد بپذيريم که معلوليت جزء لاينفک هر جامعه است و تا اين لحظه هيچ ادعايی مبنی بر کاهش آن به اثبات نرسيده با همه اين تفاسير دنيای پرشور و هيجان جوانی همه روزه شاهد حوادث و شهرت طلبی‌هايی است که پيامد آن از دست دادن حيات يا رسيدن به معلوليت است. بنابراين اگر بپذيريم که معلوليت از جامعه حذف نخواهد شد و اين قشر به هر دليل در اين جامعه زندگی خواهند کرد، پس ضروری است به نيازهای آنها توجه ویژه‌ای داشته باشیم.
شاید بتوان گفت معلولان جزو قشرهای مظلوم و آسیب‌پذیر جامعه هستند که حتی امکان دفاع از ساده‌ترین حقوق شهروندی خود را ندارند، همین امر موجب شد تا با مؤسس و رئیس هیأت مدیره انجمن معلولان ضایعه نخاعی خراسان‌رضوی گفت‌وگوی داشته باشیم تا از وضعیت دقیق معلولان به خصوص در این روزهای کرونایی مطلع شویم.
خوش‌نیت: متأسفانه در خیلی موارد از معلولان بیگاری می‌کشند، در بعضی از شهرستان‌ها به عنوان مثال برای فرد معلول حکم مشاور می‌زنند اما هیچ‌گونه حقوقی پرداخت نمی‌کنند حتی هزینه رفت‌وآمد را خود افراد معلول پرداخت می‌کنند با وجود اینکه هزینه رفت‌وآمدشان بیشتر از افراد سالم است
نساء خوش‌نیت در گفت‌وگو با خبرنگار «صبح امروز» گفت: افرادی که جامعه هدف ما هستند افراد آسیب‌پذیری‌اند، به دلیل شیوع کرونا دورهمی‌های که هر هفته داشته‌ایم تعطیل شده و فعلا از بستر فضای مجازی برای ارتباط استفاده می‌کنیم.
وی می‌گوید: چون جامعه هدف ما افرادی با ضایعه نخاعی هستند نیاز داشتیم یک سری آموزش‌هایی را بدهیم تا با شرایط و زندگی جدیدشان آشنا شوند، زیرا آنها وارد دنیای سیاه و ناشناخته‌ای به نام معلولیت شده‌اند که احتیاج به مهارت و آموزش دارد
بارها به خودکشی فکر کردم
رئیس هیأت مدیره انجمن معلولان ضایعه نخاعی خراسان‌رضوی هم که خود دچار معلولیت نخاعی شده، یادآور می‌شود: کلنگ اول انجمن را خودم زدم زیر زمانی که این شرایط برای خودم پیش آمد نمی‌دانستم به چه لوازمی نیاز دارم اصلا ویلچر چی هست؟ در آن زمان بارها به خودکشی فکر کردم زیرا فکر می‌کردم دیگر زندگی کردن فایده‌ای ندارد اما وقتی دیدم خیلی‌ها مانند من این شرایط را دارند و زندگی ادامه دارد با کمک دکتر پوریوسف استارت اولیه انجمن را زدیم.
خداشناس:«مشکلات معلولین زیاد است، به عنوان مثال برای وام مسکن باید دو ضامن کسر حقوق معرفی کنند آخر یک معلول دو ضامن از کجا بیاورد؟ چرا خود بهزیستی ضامن نمی‌شود؟ مورد دیگر بحث تعویض پلاک ویژه معلولان است که روند اداری‌اش ۴ الی۶ ماه طول می‌کشد اما برای افراد عادی تنها چند روز زمان می‌برد»
خوش‌نیت با اشاره به اینکه افراد دارای معلولیت باید از طریق یادگیری مشاهده‌ای آموزش ببینند، می‌افزاید: وقتی معلول می‌ببیند گروهی مثل خودش دچار معلولیت هستند دردش کمتر می‌شود.
وی ادامه می‌دهد: بخشی از کارهای بهزیستی مانند فرهنگ‌سازی را خودمان انجام می‌دهیم. اولین هدفی که در اساسنامه انجمن نوشتم تغییر نگرش جامعه بود، زیرا اگر نگرش جامعه تغییر کند خیلی از سدها در مسیر رشد و پیشرفت معولان باز می‌شود.
لزوم حمایت دولت از سازمان‌های مردم نهاد
رئیس هیأت مدیره انجمن معلولان ضایعه نخاعی در خراسان‌رضوی از تأمین بودجه و حمایت‌های سازمان بهزیستی خراسان رضوی اظهار خرسندی می‌کند اما اعتقاد دارد اگر دولت از سازمان‌های مردم نهاد بیشتر حمایت کند، بار حمایتی‌اش کمتر می‌شود.
خوش‌نیت وضعیت ازدواج و اشتغال معلولین ضایعه نخاعی را بد توصیف می‌کند و می‌گوید: «بهزیستی در بیمه‌ها به کارفرما کمک می‌کند اما گاهی خود معلولان همکاری لازم را انجام نمی‌دهند، کارفرما نباید معلول را به جایی که پله دارد یا حداقل امکانات مانند سرویس بهداشتی را ندارد ببرد».
مشاور شدن بدون دریافت حقوق
وی با تأکید بر اینکه برای کمک به معلولان دولت و کارفرما باید بستر مناسب را فراهم کنند، تشریح می‌کند: «متأسفانه در خیلی جاها از معلول بیگاری می‌کشند، در بعضی از شهرستان‌ها به عنوان مثال برای فرد معلول حکم مشاور می‌زنند اما هیچ‌گونه حقوقی پرداخت نمی‌کنند حتی هزینه رفت‌وآمد را خود افراد معلول پرداخت می‌کنند با وجود اینکه هزینه رفت‌وآمدشان بیشتر از افراد سالم است».
رئیس هیأت مدیره انجمن معلولان ضایعه نخاعی در خراسان‌رضوی خاطرنشان می‌کند: «معلولیت صدرصد محدودیت است اما ناتوانی نیست به عنوان مثال حاظر شدن بنده چند ساعت طول می‌کشد یا اگر جایی پله باشد نمی‌توانم بروم تمام این‌ها محدودیت است».
جالب است که بدانید امروزه کشورهای توسعه یافته برای مدیریت سازمان‌ها از مشارکت مردمی و نهادهای غیر دولتی(NGO) بهره می‌برند و در این راستا انجمن‌های معلولین بصورت نهادهایی با هدف مشارکت در رفع مشکل همنوعان خویش دست کمک به سازمان‌های دولتی به ویژه سازمان بهزیستی کشور داده و به عنوان مشاوری توانمند گام‌های ارزشمندی را در بهینه‌سازی وضعیت معلولان جامعه بر می‌دارند.
چالش جدی معلولان در تأمین پوشک
فرد دیگری که با او گفت‌وگو کردیم فردی است که قبلاً به مددکاری اجتماعی مشغول بوده و همسرش نیز دچار معلولیت ضایعه نخاعی است. خداشناس در گفت‌وگو با خبرنگار «صبح امروز» می‌گوید: یکی از مشکلات معلولان نخاعی تأمین پوشک است، به صورت میانگین حداقل هر ۱۰ یا۱۵ روز حدوداً ۹۰ هزارتومان هزینه پوشک می‌دهند. گاهی به دلیل مشکلات مالی از یک پوشک چندین نوبت استفاده می‌کردند که این مسئله عمق فاجعه است، حتی از لباس‌های کهنه به عنوان پوشک استفاده می‌کنند.
وی با اشاره به اینکه کمک‌های بهزیستی جوابگوی مشکلات معلولان نیست، تصریح می‌کند: قیمت لوازم توانبخشی زیاد است به عنوان مثال هفته پیش که قیمت یک ویلچر ایرانی را گرفتیم ۱۵میلیون‌تومان بود، کسی که امکان تهیه ویلچر را ندارد چه باید بکند؟
روند کند اداری برای تعویض پلاک ویژه معلولان
این مددکاری اجتماعی ادامه می‌دهد: « مشکلات معلولین زیاد است، به عنوان مثال برای وام مسکن باید دو ضامن کسر حقوق معرفی کنند آخر یک معلول دو ضامن از کجا بیاورد؟ چرا خود بهزیستی ضامن نمی‌شود؟ مورد دیگر بحث تعویض پلاک ویژه معلولان است که روند اداری‌اش ۴ الی۶ ماه طول می‌کشد اما برای افراد عادی تنها چند روز زمان می‌برد».
خداشناس می‌افزاید: طبق لایحه حمایت از معلولان شهرداری موظف است زمانی که جای جدیدی می‌سازد وضعیت عبور و مرور برای معلولان را بررسی کند، اما زمانی که راه‌پله‌های زیرگذر مترو شریعتی را عریض‌تر کردند فضایی را برای عبور و مرو ویلچر تعبیه نکردند به همین دلیل معلولان مجبورند از آسانسور بالا بروند از مترو خارج شده و به سمت دیگر جایگاه مترو در سمت مقابل خیابان بروند و برای استفاده از مترو مجدد من کارت بزنند.
لایحه حمایت از معلولان زیر سایه‌ای از ابهام!
«تکلیف تمامی دستگاه‌ها برای مناسب سازی فضای تحرک و تردد معلولان، جریمه نقدی و انفصال از خدمات دولتی و مقام در انتظار متخلفان، استفاده از سامانه‌های حمل‌و‌نقل ریلی و اتوبوسرانی درون‌شهری برای معلولان شدید، بلیط هواپیما همچنان نیم‌بهاء، پرداخت حداقل دستمزد برای معلولان شدید و خیلی شدید، کاهش ساعت کار روزانه شاغلین دارای معلول در خانه، ساعت‌کاری معلولان 10 ساعت در هفته کاهش یابد» نکات مهمی که بود رئیس سازمان بهزیستی کشور با اشاره به تصویب کلیات و جزئیات لایحه حمایت از حقوق معلولان در مجلس، به تشریح مهم‌ترین جزئیات آن پرداخته است.
داده‌های فوق نشان می‌دهد که هنوز لایحه حمایت از معلولان زیر سایه‌ای از ابهام است زیرا خیلی از تبصره‌های این لایحه هنوز به مرحله اجرا نرسیده است، جهت تسهیل وضعیت معلولان ضایع نخاعی در گزارش‌های بعدی این روزنامه موضوع را از شهرداری و معاونت توانبخشی بهزیستی پیگیری خواهیم کرد.