جشنواره فیلم فجر در سایه گمانه زنی‌ها
مهناز اصغری
بلاتکلیفی در صنعت سینما به واسطه همه‌گیری ویروس کرونا کم‌کم به یک آسیب جهانی تبدیل می‌شود. اما بحران در سینمای ایران به قبل از کرونا برمی‌گردد، چرا که قبل‌تر و پیشتر در سال ۹۸ نیز با فراز و نشیب‌های زیادی همراه بوده و هر کدام باری بر وضعیت امروز سینما تحمیل کرده است.
در این میان مدتها است که برگزاری مهمترین جشنواره سینمایی کشور در وضعیت نامعلومی به سر می‌برد و زمزمه‌های اکران، هر بار به نوعی با گمانه زنی‌ها تغییر می‌کند. در ابتدای امر، مسئولان فرهنگی و برگزارکنندگان جشنواره فیلم فجر امیدوار بودند این رویداد سینمایی را در زمستان ۹۹ برگزار کنند، اما با ادامه یافتن این اپیدمی کم‌کم همه فهمیدند که به نحوی باید با شرایط کنار بیایند و جایگزین منطقی و مناسبی برای نحواه اکران متداول پیدا کنند.
روز گذشته پس از پانزده ماه انتظار و برای اولین بار پس از شیوع کرونا، رئیس سازمان سینمایی به صورت آنلاین به پرسش‌ها پاسخ داد و از اوضاع کنونی حاکم بر سینما گفت.
فعلاً بنای ما بر برگزاری است
حسین انتظامی در ارتباط با تأثیر شرایط تولید این روزهای سینمای ایران بر امکان برگزاری جشنواره فیلم فجر بیان کرد: درباره جشنواره فیلم فجر فعلاً بنای ما بر برگزاری است. یکی از پیش‌فرض‌های برگزاری هر جشنواره، حضور تعداد لازم و کافی فیلم برای برگزاری است. طبق اطلاعاتی که از تولید داریم، تولید در جریان است. پیش‌بینی ما این است که فیلم به اندازه کافی برای برگزاری جشنواره داریم. یکی از مواردی که به جشنواره شکوه می‌دهد حضور مردم است اما اگر تولید به اندازه کافی نداشته باشیم، باید در این مورد بررسی کنیم.
درباره جشنواره فیلم فجر فعلاً بنای ما بر برگزاری است. یکی از پیش‌فرض‌های برگزاری هر جشنواره، حضور تعداد لازم و کافی فیلم برای برگزاری است. طبق اطلاعاتی که از تولید داریم، تولید در جریان است. پیش‌بینی ما این است که فیلم به اندازه کافی برای برگزاری جشنواره داریم
رئیس سازمان سینمایی در ادامه درباره امکان برگزاری آنلاین جشنواره فیلم فجر با توجه به حجم زیاد مخاطب، توضیح داد: پاسخ به این سوال چند وجه دارد. نخست اینکه اصلا برگزاری به تعداد تولیدات برمی‌گردد و دوم اینکه دسترسی به فناوری برای جلوگیری از سرقت فیلم‌ها دشوار است.
وی با بیان اینکه تا این لحظه در هیچ‌جای دنیا تضمینی برای سرقت نشدن فیلم‌ها وجود ندارد، گفت: ما در حال بررسی راه‌کارهای احتمالی هستیم. ولی در جشنواره فیلم کوتاه با توجه به اینکه ۷ هزار فیلم خارجی و حدود ۵۰۰ فیلم کوتاه داخلی آماده است و کمتر جنبه تجاری دارد، شاید فرصت مناسبی باشد برای برگزاری جشنواره آنلاین باشد.
به کارگیری بودجه در جای مناسب
او در ادامه این گفتگوهای آنلاین درباره امکان برگزاری آنلاین جشنواره فیلم کوتاه و مستند ابراز کرد: ما با دبیران ۵ جشنواره جلسه‌ای برگزار کردیم. یک بخش اصلی آن نمایش فیلم‌ها، آموزش و برگزاری بازار است. بنابراین دوستان ما در دبیرخانه‌های پنج‌گانه دارند مدل‌های مختلف برگزاری جشنواره آنلاین را بررسی می‌کنند تا متوجه شویم چقدر از این جشنواره‌ها را می‌توانیم به شکل سنتی و معمول و چقدر را می‌توانیم به شکل آنلاین برگزار کنیم.
رئیس سازمان سینمایی و سمعی بصری کشور در ارتباط با تعیین تکلیف بودجه اختصاص یافته به جشنواره‌ها در صورت برگزارنشدن آنها گفت: مطابق با روال قانون، بخش‌های دولتی حق ندارند اعتباری که در اختیار سازمان سینمایی برای تولید است را برای اکران خرج کنند، یا اگر اعتباری برای برگزاری جشنواره استانی هست، برای جشنواره ملی خرج کنند. این تغییرات براساس قوانین کشور تخلف محسوب می‌شود. بنابراین اصل این ماجرا، نیازمند اصلاح نظام‌نامه است. حتی اگر فرض بر این است که جشنواره یا جشنواره‌هایی برگزار شود، ما قانونا نمی‌توانیم بودجه را در جای دیگری خرج کنیم. مگر اینکه سازمان برنامه و بودجه چنین مجوزی به ما بدهد و توافق اصلاحی با سازمان مدیریت بودجه انجام پذیرد. البته همه تلاش ما این است که جشنواره‌ها با توجه به نقش مهمشان برای فیلمسازان و همچنین بخاطر کشف استعدادها و ایجاد نشاط در حوزه تولید برگزار شوند.
شورای صنفی اکران آنلاین
انتظامی در ارتباط با موضوع دائمی شدن اکران آنلاین گفت: چیزی شبیه شورای صنفی نمایش باید به همان ترکیبی که صنوف حضور دارند، برای اکران آنلاین وجود داشته باشد تا هم ترافیک را کنترل کنند و ضوابط و مقررات را با مشارکت هم تدوین کنند. در اکران سنتی ۲۰ فیلم تقاضای اکران دارند و شورای اکران برنامه را مشخص می‌کنند. همین کار را می‌شود برای اکران آنلاین هم انجام داد.
چرخه اکران در دست مالکان فیلم‌ها و سینماها
وی در پاسخ به اینکه چه اصراری به باز بودن سالن‌های سینمایی هست وقتی مخاطب ندارند و چرا از اکران آنلاین بیشتر حمایت نمی‌شود، بیان کرد: اصراری که سینماداران دارند بخاطر نیروهایی است که در این سینماها کار می‌کنند و اگر اکران کاملا متوقف شود، آسیب جدی وارد می‌شود. البته مطابق مصوبه ستاد کرونا بازگشایی سینماها کاملا داوطلبانه است، اما در عین حال باید سیاست‌هایی داشته باشیم تا از اکران آنلاین بیشتر استقبال کنیم.
انتظامی در ادامه درباره بحران سینما داران در دوران شیوع کرونا نیز توضیح داد: تعداد قابل توجهی از سینماهای کشور در مالکیت حوزه هنری هست و ما نیز تصمیمات حمایتی در ستاد مقابله با کرونا گرفته‌ایم و اعلام هم شده است. به عنوان نمونه بدهی قابل توجه سینماها به مالکان فیلم‌ها بود که مربوط به اکران سال گذشته بود. در جریان هستید که اگر این پول به مالکان فیلم نرسد، در چرخه اکران به مشکل برمی‌خوریم.
باید به سینماگران جوان کمک شود
رئیس سازمان سینمایی و سمعی بصری کشور درباره اینکه چرا سازمان سینمایی بخش صدور مجوز برای شبکه نمایش خانگی را راحت در اختیار صداوسیما گذاشت، گفت: منتظر سازمان تنظیم مقررات فضای مجازی هستیم تا تکلیف دستگاه‌ها و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی را روشن کنند.
وی در پاسخ به سوالی انتقادی درباره ساخت فیلم‌های سخیف و پررنگ شدن فیلم‌های غیراجتماعی و غیرفرهنگی اظهار کرد: سیاست‌ها خودشان را در برنامه‌ها و اقدامات هر دستگاه که مدعی آن است، نشان می‌دهند. اگر سازمان سینمایی ادعا می‌کند توجه من به فیلم‌های فرهنگی است، باید ببینیم این سیاست‌ها در زمینه حمایت‌ها چگونه خود را نشان می‌دهند.
انتظامی افزود: سال گذشته در مرکز گسترش بحث تولید فیلم‌های کم بودجه مطرح شد و امسال هم این موضوع با جدیت پیگیری می‌شود. باید به سینماگران جوان کمک شود، تولید داشته باشند سیصد میلیون به ده فیلم داده می‌شود و به تدریج نام آنها اعلام می‌شود یا سیاست همین مرکز در اکران فیلم‌های هنر و تجربی از دیگر موارد است. تا این فیلم‌ها دیده شود و… با توجه به اینکه شورای پروانه ساخت دو ماه اول سال تعطیل بود کلاً ده جلسه داشتیم و زمینه ورود تهیه‌کنندگان اول که عمدتاً جوان هستند فراهم شده است.
او ادامه داد: در انجمن سینمای جوان در سال ۹۸ نسبت به ۹۷ رشد هفت برابری داشته‌ایم. ما این سیاست را داشتیم که ایران تهران نیست. امسال شش هفتم این اعتبار برای فیلمسازان جوان غیرتهرانی به منظور استعدادیابی می‌شود. نظامات اکران را صرفاً این سیاست‌ها تعیین نمی‌کند، می‌شود سیاست‌های محدودکننده برای فیلم‌هایی که جنبه فرهنگی در آنها کمتر است در شوراها دیده شود.