ادعاهای ۹ریشتری مسئولان
پاس‌کاری‌ها در خصوص قانون تسهیل ازدواج جوانان ادامه دارد
حمیده طاهری
ازدواج به عنوان اولین گام برای تشکیل نهاد خانواده به معنی درهم آمیختن دو چشم‌انداز، دو تاریخچه، ارزش‌ها و جهان‌بینی‌های متفاوت است. در واقع ازدواج اولین و مهم‌ترین مرحله در چرخه زندگی خانوادگی است که در آن انتخاب همسر صورت می‌گیرد. امروزه ازدواج در کشور ما دچار تغییراتی شده و هدف ابتدایی آن، تحت‌الشعاع اهداف فرعی و حاشیه‌ای قرار گرفته و کم رنگ‌تر شده است. پس وقتی می‌پرسیم ازدواج، خوب است یا نه؟ درواقع به ازدواج‌های امروزی و عواملی که باعث ایجاد چنین سوال و تردیدی در جوانان شده توجه داریم، نه به ذات و ماهیت چنین اتفاقی.
به گزارش روزنامه «صبح امروز» در مطالعه‌ای که اخیراً در 17 کشور پیشرفته دنیا انجام شده، مشخص شد که «افراد متأهل بسیار خوشبخت‌تر از مجردها هستند». مارتین سلیگمن، روان‌شناس برجسته دانشگاه پنسیلوانیا می‌گوید: «ازدواج بیشتر از هر پیوند دیگری بین انسان‌ها، در خوشبختی آن‌ها نقش دارد.» او معتقد است که ازدواج به زندگی افراد معنا می‌دهد و می‌گوید خوشبخت‌ترین افراد دنیا از میان افرادی هستند که ازدواج کرده‌اند. طبق شواهد موجود و نظر کارشناسان، دو عاملی که بیشترین نقش را در خوشبختی تمام انسان‌های کره زمین ایفا می‌کند ازدواج و ایمان به خدا است.
وقتی ازدواج می‌کنیم رابطه‌مان را با کسی که به او عشق می‌ورزیم دائمی و همیشگی می‌کنیم و همین می‌تواند ما را از استرس‌ها و تنش‌های یک رابطه عاشقانه نجات دهد. با ازدواج، رابطه ما از آن چه که هست استوارتر می‌شود و دیگر این نگرانی را نداریم که ممکن است فرد مورد علاقه‌مان را از دست بدهیم. یک علت این آرامش عشق است. نیروی عشق آرامشی بی‌نظیر به ما می‌دهد که در کمتر جایی می‌توانیم آن را پیدا کنیم.
باید بپذیریم که ازدواج امری دشوار است؛ زیرا نیاز به آموزش دارد اغلب مردم چیزی از مهارت‌های قبل از ازدواج نمی‌دانند در حالی که ما در طول زندگی باید با توسعه و افزایش مهارت‌هایی که لازمه ازدواج موفق هستند، حمایت شویم و در اینجا کم‌کاری نهادهای آموزشی و فرهنگی احساس می‌شود
همچنین یک بررسی دیگر نشان می‌دهد رابطه خوب با همسر، سیستم دفاعی بدن را به میزان قابل توجهی تقویت می‌کند و این که حتی زخم‌های افرادی که رابطه خوبی با همسرشان دارند زودتر خوب می‌شود. نقش ازدواج در سلامتی روان هم به همین میزان ثابت شده است. نتایج یکی از این مطالعات بسیار جالب توجه بود: «افراد متأهل کمتری درصد افراد بستری شده در بیمارستان‌های روانی را تشکیل می‌دهند(بیشترین تعداد، مربوط به کسانی بود که در رابطه شکست‌خورده و از همسر خود جدا شده بودند). ازدواج سالم می‌تواند فرد را از گرفتاری به بسیاری از ناراحتی‌های روانی ازجمله افسردگی نجات دهد. «مردان و زنان مجرد خود را همسر دهید، اگر فقیر و تنگدست باشند خداوند آن‌ها را از فضل خود بی‌نیاز می‌کند. خداوند گشایشگر و آگاه است.» (32، نور).
متوسط درآمد سالانه متاهل‌ها بیشتر از مجردهاست
جالب است که بدانید متوسط درآمد سالانه متأهل‌ها بیشتر از مجردهاست. بعضی از تحقیقات نشان می‌دهد که مردان متأهل حتی تا سه برابر بیشتر از دوستان مجردشان درآمد دارند. یکی از مطالعات جالب توجه که در سال 2004 در نشریه دیدگاه‌های روان‌شناسی به چاپ رسید حاکی از این بود که احتمال صاحب خانه بودن متاهل‌ها هفت برابر بیشتر از مجردهاست و متأهل‌ها 80 درصد بیشتر از مجردها دارای ثروت و سرمایه و پس‌انداز هستند. ازدواج کردن یعنی شریک‌شدن زندگی با شخصی دیگر و این شراکت نه فقط از نظر روانی و عاطفی بلکه از نظر اقتصادی هم اتفاق می‌افتد. وقتی زندگیمان را با کسی شریک می‌شویم؛ یعنی هزینه‌هایمان، تلاش‌هایمان و سرمایه‌هایمان را با یکدیگر شریک می‌شویم. اما مهمتر از مقرون به صرفه بودن، قولی است که خداوند در این باره به ما داده است: «مردان و زنان مجرد خود را همسر دهید، … اگر فقیر و تنگدست باشند خداوند آن‌ها را از فضل خود بی‌نیاز می کند.» (32، نور).
در مطالعه‌ای که در سال 2000 توسط کونتز در ایالات متحده منتشر شد بیان شد که مهم‌ترین چیزی که مردم از ازدواج انتظار دارند عشق ورزیدن و مورد عشق واقع شدن است. در مطالعه ای دیگر وقتی از افراد مجرد خواستند که بگویند با ازدواج نکردن چه چیزی را از دست خواهند داد، 45 درصد مردان و سه چهارم زنان اعلام کردند «عشق و دوستی».
قانون تسهیل ازدواج جوانان سال‌هاست که در بین بهارستانی‌ها پاس‌کاری می‌شود و این روزها بار دیگر خبرساز شده و مسئولان از اصلاح مجدد آن خبر می‌دهند، اما به نظر نمی‌رسد این قانون به زودی به اجرا برسد و احتمالاً عمر اجرایی نشدن آن به دولت دوازدهم نیز بکشد
بعد از ازدواج مسئولیت‌های ما بیشتر می‌شود، انتظارات خودمان از خودمان و دیگران از ما بیشتر می‌شود و تلاش بیشتری می‌کنیم. همین باعث می‌شود رشد کنیم و استعدادهایمان در خیلی از زمینه‌ها شکوفا شود. با ازدواج از همه مستقل می‌شویم و نقش‌های جدید همسر بودن، عروس یا داماد بودن، پدرشدن یا مادرشدن و… باعث می‌شود ما در موقعیت‌های گوناگون و بی‌شماری قرار بگیریم و تجربه‌های زیادی به دست بیاوریم. نقش هایی که بدون ازدواج هرگز تجربه نخواهیم کرد.
هشت عادت بد در زندگی مشترک
همه ما می‌خواهیم ازدواج و زندگی خوشبخت و سعادتمندانه‌ای داشته باشیم. ساری هارر و ریتا دماریا دو نفر از روانشناسان معروف مدعی‌اند که خوشبختی نتیجه از بین بردن هشت عادتی است که یک ازدواج خوب را زیر و رو می‌کند. «دلیل و برهان را کنار بگذارید، محیط خانه را امن نگه داشتن همیشه اثر نمی‌کند، حواس‌پرتی و گیج بودن را دور بریزیم، دست از سرزنش بردارید، از عیب‌جویی، انتقاد و مسخره کردن دوری کنید، قلدری نکنید، تدافعی برخورد نکرده و یک جانبه تصمیم‌گیری نکنید».
براساس صحبت‌های کارشناسان به نظر می‌رسد قانون تسهیل ازدواج جوانان که به 11 سال رسیده منتظر اجراست؛ قانونی مناسب و خوب است که اجرای تمام بندهای آن در کنار هم پاسخگوی رفع مشکلات جوانان خواهد بود، اما مسئولان دولتی در دولت‌های قبلی و فعلی هر از گاهی با مطرح کردن ایراداتی بیان می‌کنند که این قانون برای اجرایی‌شدن نیاز به بازنگری دارد. گویا مشکل مسئولان در الویت نبودن بهبود شرایط برای ازدواج جوانان است
متأسفانه روابط زن و مرد امروزه به سمت ازدواج پیشرفت نمی‌کند؛ زیرا ما نمی‌دانیم چطور یک ازدواج موفق به شکست می‌انجامد و چطور می‌توان یک ازدواج موفق داشت. اما باید بپذیریم که ازدواج امری دشوار است؛ زیرا نیاز به آموزش دارد اغلب مردم چیزی از مهارت‌های قبل از ازدواج نمی‌دانند در حالی که در طول زندگی ما باید با توسعه و افزایش مهارت‌هایی که لازمه ازدواج موفق هستند، حمایت شویم و در اینجا کم‌کاری نهادهای آموزشی و فرهنگی احساس می‌شود.
یادگیری چه مهارت‌هایی زندگی زناشویی را با آسیب کمتری روبه‌رو می‌کند؟
به عقیده بیشتر روانشناسان حوزه خانواده داشتن «مهارت‌های حل مسئله، مقدم دانستن همسر، یادگیری مهارت‌های زندگی، مهارت عفو و بخشش، مهارت‌های خلاقیت، مهارت تمرکز، مهارت اعتماد به نفس، مهارت‌های یادگیری، مهارت‌های ادراک و مهارت مبارزه» جزو مهارت‌هایی هستند که یادگیری آن‌ها به افراد کمک می‌کند تا زندگی با ریسک و آسیب کمتری داشته باشند.
پاس‌کاری قانون تسهیل ازدواج جوانان در بین بهارستانی‌ها همچنان ادامه دارد
قانون تسهیل ازدواج جوانان سال‌هاست که در بین بهارستانی‌ها پاس‌کاری می‌شود و این روزها بار دیگر خبرساز شده و مسئولان از اصلاح مجدد آن خبر می‌دهند، اما به نظر نمی‌رسد این قانون به زودی به اجرا برسد و احتمالاً عمر اجرایی نشدن آن به دولت دوازدهم نیز بکشد.
با توجه به افزایش جمعیتی که در دهه 1360 اتفاق افتاد و موج تورم شدید جمعیت جوان در دهه 1380، مجلس شورای اسلامی تصمیم گرفت راهکاری برای ازدواج این موج جوان جمعیت کشور بیاندیشد که در پی آن، قانون تسهیل ازدواج جوانان در تاریخ ۲۷ مردادماه ۸۴ به تصویب مجلس شورای اسلامی رسید و در تاریخ هفتم دی‌ماه همین سال مورد تأیید شورای نگهبان قرار گرفت، اما با وجود گذشت سال‌ها از تاریخ تصویب این قانون و تکلیف دولت برای اجرای آن، هنوز این قانون اجرا نشده و بخش‌هایی از آن نیز به صورت ناقص اجرا شده است.
غفلت مسئولان دولتی از اجرای قانون تسهیل ازدواج تا به آن‌جا پیش رفت که با توجه به گذشت سالیان متمادی از تدوین آن، بخش‌هایی از این قانون، کهنه و نیازمند اصلاح مجدد شد. اما در قانون تسهیل ازدواج چه مواردی ذکر شده بود و اجرای آن تا چه اندازه می‌توانست به کاهش جمعیت جوان مجرد کشور کمک کند؟
عماد افروغ، نماینده دوره هفتم مجلس شورای اسلامی با انتقاد از عملکرد ضعیف دولت در حوزه تسهیل ازدواج جوانان، مشکل را عدم تدوین آیین‌نامه اجرایی از سوی دولت دانست.
«9 ریشتر ادعا داریم، اما در عمل هیچ کار مفیدی انجام نمی‌دهیم»!
با روی کار آمدن مجلس دهم برخی نمایندگان شروع به انتقاد از اجرایی نشدن قانون تسهیل ازدواج جوانانکردند. عبدالرضا عزیزی یکی از این نماینده‌ها بود که در دوره نهم نیز در مجلس حضور داشت. او از اجرایی نشدن قانون تسهیل ازدواج جوانان انتقاد کرد و گفت: «مسئولان تنها ادعا دارند که حامی جوانان و تسهیل ازدواج آنان هستند، اما در عمل هیچ کار مفیدی نمی‌کنند. یکی از نشانه‌های جهان سوم بودن این است که یا قانونی به تصویب نمی‌رسد یا پس از تصویب، اجرایی نمی‌شود، چون اجرایی نشده هیچ بازخواستی هم صورت نمی‌گیرد. 9 ریشتر ادعا داریم، اما در عمل هیچ کار مفیدی انجام نمی‌دهیم. مثلاً در مجلس نهم تمام نمایندگان بسیار ادعا داشتند که طرفدار جوانان هستند، اما طرح‌هایی که در حوزه جوانان مطرح می‌شد، رأی نمی‌آورد. در شرایطی که برای جوانان اشتغال و شرایط داشتن مسکن مناسب را فراهم نکرده‌ایم، چگونه باید از آن‌ها بخواهیم بروند ازدواج کنند، متأسفانه در جامعه ما همه شعار می‌دهند، اما هیچ کار عملیاتی در این حوزه دیده نمی‌شود».
لزوم اصلاح قوانین در مجلس
سرانجام با انتقاداتی که از سوی کارشناسان و نمایندگان مجلس مطرح شد، ناصر صبحی‌قراملکی، مدیرکل دفتر ازدواج و تعالی خانواده وزارت ورزش و جوانان از تلاش برای برطرف کردن موانع اجرایی‌شدن این قانون خبر داده است. به گفته یکی از افراد شورای فرهنگی اجتماعی زنان دولت موظف است به منظور سامان فعالیت‌های ازدواج در استان‌ها و نظارت بر روند اجرای این قانون، در کلیه فرمانداری‌ها، کمیته سامان ازدواج متشکل از فرماندار، امام جمعه شهر و رییس شورای شهر تشکیل دهد. استانداران نیز موظف هستند پس از دریافت گزارش اقدامات کمیته‌ها، نتیجه را از طریق دولت به تفکیک هر استان به صورت سالانه به کمیسیون فرهنگی مجلس گزارش کنند.
براساس صحبت‌های کارشناسان به نظر می‌رسد قانون تسهیل ازدواج جوانان که 11 سال منتظر اجراست، قانونی مناسب و خوب است که اجرای تمام بندهای آن در کنار هم، پاسخگوی رفع مشکلات جوانان خواهد بود، اما مسئولان دولتی در دولت‌های قبلی و فعلی هر از گاهی با مطرح کردن ایراداتی، می‌گویند که این قانون برای اجرایی‌شدن نیاز به بازنگری دارد. گویا مشکل مسئولان در الویت نبودن بهبود شرایط برای ازدواج جوانان است.
یکی از دیگر از نهادهایی که نقش مهم آن در امر ازدواج جوانان و ایجاد شرایط لازم برای ازدواج درست آنان احساس می‌شود وزراتخانه ورزش و جوانان است. در دوره دهم ریاست جمهوری طبق ماده ۵۳ قانون برنامه پنج ساله پنجم توسعه جمهوری اسلامی ایران با نیت کوچک‌سازی دولت و کاهش تعداد وزارتخانه‌ها به ۱۷ وزارتخانه، ادغام برخی از وزارتخانه‌ها با هم آغاز شد. وزارت ورزش و جوانان را می‌توان فرزند دو سازمان ملی جوانان و تربیت بدنی دانست. مراحل تشکیل این وزارتخانه با حواشی بسیاری همراه بود که در نهایت تشکیل این وزارتخانه در مجلس هشتم به ریاست علی لاریجانی نهایی و تصویب شد.
وزارت ورزش و جوانان را می‌توان جزء آن‌دسته از وزارتخانه‌هایی قرار داد که از ابتدای تشکیل تا به امروز موضوع انتخاب وزیر برای آن جزء یکی از چالش‌های دولت بوده است. نخستین وزیر معرفی شده برای این وزارتخانه محمد عباسی در دولت دهم بود که از مرداد سال ۹۰ تا مرداد سال ۹۲ منصب‌دار این وزارتخانه بود.
بعد از محمد عباسی نوبت به رضا صالحی امیری رسید که از مرداد ۹۲ تا آبان ۹۲ سرپرستی این وزارتخانه را بر عهده بگیرد. بعد از رضا صالحی امیری نوبت به محمد شریعتمداری بود که سرپرست این وزارتخانه شود. محمود گودرزی وزیر پیشنهادی حسن روحانی برای این وزارتخانه بعد از کسب رأی اعتماد از مجلس به عنوان وزیر منصوب شد تا سایه سرپرست از سر این وزارتخانه برداشته شود و وزارت ورزش و جوانان صاحب وزیر شود.
بعد از استعفای محمود گودرزی در سال ۹۵، اداره امور این وزارتخانه به نصرالله سجادی به عنوان سرپرست این نهاد سپرده شد. حسن روحانی مسعود سلطانی‌فر را به عنوان وزیر پیشنهادی خود برای وزارت ورزش و جوانان در آبان ۹۵ به مجلس شورای اسلامی معرفی کرد و پس از کسب رأی اعتماد از مجلس شورای اسلامی، مسعود سلطانی‌فر تا به امروز به عنوان وزیر ورزش و جوانان منصب‌دار این وزارتخانه است.
این همه تغییر، بلای جان جوانان
کارشناسان و نمایندگان مجلس، این تغییر و تحولات گسترده در وزارت ورزش و جوانان را ناشی از حساسیت این وزارتخانه می‌دانند. این حساسیت به این دلیل است که وزارت ورزش و جوانان از دو سازمان، ملی جوانان و تربیت‌بدنی تشکیل شده است. در برخی از این تغییرات نیز می‌توان به وضوح رد پایی از دوستی و دشمنی جناح‌های سیاسی موجود در کشور را دید. در بسیاری از موارد هم این تغییرات خارج از مقوله سیاست است. به عنوان مثال، پروژه استعفای محمود گودرزی وزیر ورزش و جوانان از اختلاف وی با رئیس فدراسیون فوتبال نسبت به رفتار او با سرمربی اسبق تیم ملی شروع شد. مجادله‌ای که در ادامه به بحث مستقیم گودرزی- کی روش تبدیل شد.
از جمله مواردی که برای تغییر وزرا ملاک قرار می‌گیرد، مدیریت و نتایج سازمان‌های تابعه است. شاید با استناد به همین دلیل می‌شد عملکرد محمود گودرزی را قابل قبول بدانیم، اما دلیل استعفای محمود گودرزی عملکرد سازمان‌های تابعه نبود. از دیگر علت‌های این استعفا و تغییرات در دوره محمود گودرزی می‌توان به نداشتن محبوبیت در بین دیگر اعضاء کابینه دولت اشاره کرد. از دیگر اقداماتی که موجب تغییرات در این وزارتخانه شد بحث جوانان بود، با ادغام سازمان تربیت‌بدنی و سازمان ملی جوانان موضوع رسیدگی به امور جوانان زیر سایه ورزش قرار گرفت و از نظر پنهان شد. تا جایی که امروز شاهد هستیم، وزارت ورزش و جوانان از اختصاص بودجه مورد نیاز، جهت اجرای طرح‌های تدوین شده سازمان ملی جوانان غافل شده است.
از جمله این برنامه‌ها و وظایف که به دلیل کسری بودجه مسکوت مانده یا با سرعت کمی در حال توسعه و اجراست، می‌توان به ارائه شیوه‌های مناسب برای استفاده بهینه از استعداد‌ها و توانایی‌های جوانان و بهره‌گیری بیشتر از امکانات و منابع دستگاه‌های اجرایی ذی‌ربط اشاره کرد. از دیگر این طرح‌ها، طراحی و مدیریت برنامه‌های ملی ویژه و نمونه‌سازی فعالیت‌های مربوط به جوانان با همکاری دستگاه‌های اجرایی اشاره کرد. اما سؤال اصلی اینجاست که چه میزان از بودجه این وزراتخانه تا به الآن تحقق و چه میزان از بودجه تحقق یافته صرف جوانان و حل مشکلات آن‌ها شده است؟