گوش نکنید کلید بزنید!
علی روغنگران
از زمان روی کار آمدن مجلس یازدهم اکثریت کارشناسان و صاحب نظران بر این باور بودند که این مجلس کار را برای دولت روحانی در این یک سال پایانی سخت خواهد کرد و اگر کار به تقابل نکشد دست کم خبری از تعامل هم نخواهد بود. نمونه هایش هم خیلی زود ظهور پیدا کرد؛ از نامه روسای کمیسیون ها به رئیس جمهور تا پذیرایی نامناسب نمایندگان از وزیر خارجه اش در مجلس، حالا اما کار به کشاندن روحانی به مجلس رسیده است. جمعی از نمایندگان که تعدادشان کم هم نیست طرح سوال از روحانی را به جریان انداخته اند و می خواهند که او پاسخگوی سوالات اقتصادی آن ها باشد. نمایندگان با استناد به مفاد اصل 88 قانون اساسی و مواد 210 و 211 آیین نامه داخلی مجلس شورای اسلامی سوالاتی در پنج محور مطرح کرده اند که عبارتند از:
*چرا و به چه دلیل قیمت‌های ارز خارجی به سرعت در حال افزایش و ارزش پول ملی در حال کاهش است؟
*علت از هم‌گسیختگی اوضاع بازار مسکن، خودرو و تورم عجیب و غریب چندصد درصدی بازار مسکن چیست و چرا دولت طی هفت سال گذشته هیچ اقدام جدی برای تامین مسکن مردم و کنترل قیمت و کیفیت خودرو انجام نداده است؟
* در کجای برجام اشتباه استراتژیک مرتکب شدید که آمریکا بدون کوچکترین هزینه از این توافق خارج و اروپا هم با پرروئی تمام همچنان خواستار اجرای کامل برجام از سوی ایران است، بدون آنکه خود به تعهداتش عمل کند، حتی در حد عملیاتی کردن طرح حقیرانه اینستکس.
*قرار شد دولت به خاطر مشکلات ناشی از بیماری کرونا به واحد‌های تولیدی و بخش‌های آسیب‌دیده وام اعطا کرده و کمک نماید. اما صدای اعتراض همه بخش‌ها بلند است. دولت در این زمینه چه کاری کرده و چقدر کمک کرده است؟
*از فروردین 97 که قیمت دلار دولتی 4 هزار و 200 تومان اعلام شد تا امروز چند میلیارد دلار به این قیمت عرضه شده است؟ به چه کسانی داده شده و سرنوشت این دلار‌ها چه شده است و چه تاثیری بر کنترل تورم داشته است؟
البته پاسخ دادن به این سوالات کلی که طیف وسیعی از مسائل را در بر می‌گیرد احتمالا زمان زیادی را می‌طلبد. هیات رئیسه مجلس هنوز طرح سوال را اعلام وصول نکرده است، اما گفته می‌شود احتمالا این اتفاق فردا (چهارشنبه) رخ خواهد داد. روایت‌های مختلفی از تعداد امضا کنندگان طرح سوال از رئیس جمهور منتشر شده است. ناصر موسوی لارگانی روز یکشنبه در گفتگو با مهرگفت: “تاکنون 125 نفر از نمایندگان مجلس شورای اسلامی طرح سوال از رئیس جمهور را امضا کرده اند.”او تاکید کرد که قطعا تعداد امضاکنندگان افزایش خواهد یافت. تا عصر روز یکشنبه برخی گزارش‌ها از این حکایت داشت که تا 200 نفر طرح سوال را امضا کرده اند. علی خضریان نماینده تهران این آمار را ارائه کرد. سوال از رئیس جمهور در مجلسِ تازه کارِ یازدهم می‌تواند حواشی زیادی را ایجاد کند. این موضوع به خوبی در جلسه روز یکشنبه مجلس با حضور محمد جواد ظریف نمایان بود. جلسه روز یکشنبه مجلس در واقع نقطه آغاز یک تقابل تمام عیار میان دولت و مجلس بود. اگر این تقابل به نحوی کنترل نشود می‌تواند خیلی بیشتر هم اوج بگیرد. در جلسه یکشنبه حتی بحث استیضاح رئیس جمهور نیز مطرح شد. با این سطح از تنش قطعا حضور روحانی در مجلس برای پاسخگویی به طیف وسیعی از سوالات می‌تواند فضای متشنجی را در پی داشته باشد. نمایندگان مجلس یازدهم نشان داده‌اند که به هر نحوی می‌خواهند مطالبات انتخاباتی خود را از دولت پیگیری کنند. به عقیده ناظران بسیاری از نمایندگان با شعار‌های بلندپروازانه اقتصادی و سیاسی به مجلس راه یافته‌اند و حالا تحت فشار رای دهندگان قرار دارند. به همین دلیل با شتاب بالایی به دنبال مواخذه دولتند. در همین حال برخی از همین نمایندگان در حال آماده سازی طرح‌های فوری برای درمان بحران اقتصادی در کشورند. هنوز جزئیات بسیاری از این طرح‌ها روشن نیست، اما گذشت زمان عیار ادعای مجلس یازدهم برای حل بحران اقتصادی خواهد بود. این اولین بار نیست که طرح سوال از روحانی در دستور کار مجلس قرار می‌گیرد، سال 97 نیز پس از بحران ارزی شدیدی که کشور درگیر آن شد رئیس جمهور برای پاسخگویی به 5 سوال به مجلس احضار شد. در کل سوال از رئیس جمهور همیشه مسئله ای پر چالش برای مجالس مختلف بوده است. این چالش‌ها در حال حاضر بیشتر هم خواهد بود چرا که حسن روحانی حدود یک سال دیگر در مسند ریاست جمهوری قرار دارد و این شائبه سیاسی بودن طرح سوال را در پی دارد. برخلاف مجلس یازدهم که یکدست اصولگراست، هیچ گروه سیاسی در مجلس دهم اکثریت مطلق را در دست نداشت. شاید به همین دلیل سوال از رئیس جمهور در آن زمان چالش کمتری ایجاد کرد. البته در آن مجلس علی لاریجانی جلسه طرح سوال را مدیریت کرد و حالا دیگر خبری از او نیز نیست. اما حالا ممکن است سوال از رئیس جمهور دامنهدار شود و بحث استیضاح هم مطرح گردد. روز یکشنبه نماینده خمینی شهر این موضوع را در صحن علنی مطرح کرد. او گفت: “گوش دادن به حرف‌های وزرا بی‌فایده است استیضاح رئیس‌جمهور را کلید بزنید” پیشتر نیز نمایندگان دیگری درباره استیضاح حرف زده بودند. در خارج مجلس نیز سیاستمدارانی هستند که از طرح استیضاح دفاع می‌کنند. یکی از آن‌ها احمد توکلی است. توکلی در گفت و گویی اظهار کرد که صدردصد موافق استیضاح روحانی است چرا که “رئیس جمهور در حال نزدیک کردن کشور به لبه پرتگاه است. هر کشوری در دنیا به بحران ارزی می‌خورد کاهش ارزش پول ملی اش بین 25 تا 50 درصد می‌شود، اما در ایران وضعیت فاجعه است.”
او در پاسخ به این سوال که منابع دولت محدود است و نمی‌تواند ارز به بازار تزریق کند، گفت: “دست دولت اول بسته نبود. 100 بار به آقای روحانی گفتند که دستت بسته می‌شود، اما او اعتنا نکرد.” راه حل او برای حل بحران این است: «اگر می‌خواستند این اتفاق نیافتد باید سریع دلار به بازار تزریق می‌کردند تا عطش بازار بخوابد و جلوی سوداگری گرفته شود. البته این برای کشور‌هایی است که حجم قابل توجهی ارز در اختیار برای مداخله در بازار داشته باشند. کاری که مکزیک در زمان پیمان «نفتا» و کره جنوبی در سال 97 کردند. البته اگر کشوری منابع لازم را برای پمپاژ ارز به بازار نداشته باشد باید طرف تقاضا را کنترل کند و اگر نشد باید طرف تقاضای ارز را اداری کنترل کند. کما اینکه این کار در زمان جنگ انجام شد.»
توکلی می‌گوید “دولت از 21 فروردین 97 تا اواسط مرداد همان سال 18 میلیارد دلار ارز 4200 تومانی را با عنوان تهیه کالا‌ها و نیاز‌های اولیه جامعه و 65 تن طلا را با تزریق به بازار بر باد داد این کار چه معنایی داشت؟ در واقع خودش دست خودش را خالی کرد. نمی‌گوییم خیانت کردند، اما این کار مصداق بارز خیانت بود.”
قطعا احمد توکلی تنها سیاستمدار اصولگرا نیست که امیدوار است استیضاح به جریان بیافتد. باید دید مجلس یازدهم در آغاز به کارش به این سمت حرکت می‌کند یا نه؟ روند کنونی مجلس نشان از اشتیاق نمایندگان برای استیضاح روحانی دارد اما ممکن است مصالح ملی و دخالت های خارج از مجلس مانع از این اتفاق شود. در هر صورت دولت روحانی در این یک سال باقیمانده راه دشواری را در مواجهه با مجلس اصولگرای یازدهم خواهد داشت.