خداحافظی لبنیات با سفره خانواده‌ها
سیده ریحانه موسوی
مصرف محصولات لبنی به خصوص شیر و ماست به عنوان مهم‌ترین ماده غذایی مورد نیاز بدن از اهمیت بالایی در ارتقاء سلامت مردم برخودار است و حذف لبنیات از برنامه غذایی روزانه تبعات ناگواری به دنبال دارد. شاید یکی از راه‌های کنترل بیماری‌های غیرواگیر استفاده از مواد غذایی سالم است که حاوی انواع ویتامین‌ها و پروتئین‌های مورد نیاز بدن هستند. در این بین، خوردن روزانه یک لیوان شیر و همچنین سایر مواد لبنی می‌تواند قوای جسمانی فرد را در مقابله با انواع بیماری‌ها تا حدود زیادی مقاوم سازد.
بهترین راه برای تقویت اسکلت بدن، استفاده از کلسیم است و لبنیات یکی از بهترین منابع کلسیمی به شمار می‌روند؛ چراکه بدن انسان کلسیم را از طریق مصرف لبنیات بهتر از روش‌های دیگر جذب می‌کند؛ به همین خاطر وقتی که استفاده از محصولات لبنی را حذف می‌کنید، باید بدانید که بدن‌تان را در وضعیت ابتلا به پوکی استخوان قرار می‌دهید و حتی احتمال شکستگی‌های استخوانی را افزایش می‌دهید.
آرش فرزادنیا: امیدواریم که یارانه ۴ هزار و ۲۰۰ تومانی که بی‌هدف درحال توزیع است و به جای اینکه به دست مصرف‌کننده برسد به دست گروهی خاص می‌رسد که آن را برنمی‌گردانند به دست گروه‌های هدف و تولیدکنندگان محصولات لبنی با دهک‌های پایین برسد تا قیمت آزاد شود و یک بار برای همیشه تکلیف کشور مشخص گردد و از ارز چند نرخی، رانت و فسادی که وجود دارد نجات پیدا کنیم
به گزارش روزنامه «صبح امروز» ۸۵ درصد صنعت لبنیات و محصولات لبنی در اختیار بخش خصوصی بوده و بازار آن به شدت رقابتی است و برای مصرف‌کننده حق انتخاب ایجاد می‌کند. در چنین بازاری که رقابت فشرده است کاهش کیفیت و افزایش قیمت برای تولیدکننده دارای ریسک است. در صنعت شیر ۱۲۰ هزار شغل مستقیم وجود دارد و در کل این زنجیره بیش از ۲ میلیون نفر شاغل هستند.
آنچه بیشتر از تورم و افزایش قیمت بر مصرف جامعه و سلامت آن تأثیرگذار است، خروج آرام شیر از اذهان جامعه به‌دلیل توقف برنامه‌های ترویجی ملی، دولتی و خصوص و از آن خطرناک‌تر حمله‌های رسمی و غیررسمی به محصولات لبنی مانند شایعه وجود آفلاتوکسین و وایتکس در شیر و خروج دولت از برنامه‌ای حمایتی نظیر شیر مدرسه است.
بر اساس آمار سازمان بورس، حاشیه سود شرکت‌های لبنی بورسی به حدود سه درصد در سال ۹۸ رسیده است. همچنین ۴۰ درصد، معادل پنج میلیون تن از ظرفیت کارخانه‌های صنعتی و ۳۰ درصد معادل سه میلیون تن از ظرفیت دامداری‌ها خالی است. در ۱۰ سال اخیر نیز ۸۳۰ واحد صنعتی کوچک تعطیل و نیمه‌تعطیل شده است.
در گفت‌وگو با چند تن از شهروندان بیان کردند که میزان مصرف لبنیات خود را به دلیل افزایش قیمت‌ها کاهش داده‌اند «امیر» بیان کرد: «سرپرست یک خانواده دو نفره هستم و بعد از گران شدن گوشت، مرغ، برنج و سایر مواد‌غذایی با نظر همسرم تصمیم گرفتیم تا محصولات لبنی بیشتری مصرف کنیم تا بتواند تاحدودی جایگزین گوشت و مرغ شود، اما اکنون با گران شدن محصولات لبنی نمیدانیم که چه چیزی را جایگزین آن کنیم، به خصوص که مصرف شیر و مشتقات آن برای بدن بسیار مفید است و از بروز بسیاری از بیماری‌ها جلوگیری می‌کند».
«حبیب» نیز توضیح داد: «سرپرست خانواده‌ای ۵ نفره هستم که دو فرزندم دانشجو و یک فرزندم محصل هستند. پیش از گرانی قیمت‌ها هر روز شیر و هفته‌ای دوبار ماست، کره، پنیر و خامه تهیه می‌کردم، اما اکنون شیر را به صورت روز درمیان و سایر محصولات را نیز بیشتر از دوبار در ماه نمی‌توانم تهیه کنم. این را هم می‌دانم که مصرف لبنیات برای افراد، مخصوصاً بچه‌ها در سنین مدرسه بسیار ضروری است، اما چاره‌ای ندارم و گرانی اجناس فقط باعث شرمندگی بیشتر من نزد خانواده‌ام شده».
این درحالی است که به گفته فریبا کوهدانی متخصص تغذیه و رژیم درمانی و استاد دانشکده علوم تغذیه و رژیم‌شناسی دانشگاه علوم پزشکی تهران «لبنیات یکی از گروه‌های اصلی غذایی است که باید در سبد غذایی خانوار وجود داشته باشد و جزء برنامه غذایی روزانه افراد باشد؛ یعنی بر اساس میزان انرژی که بدن هر فرد به آن نیاز دارد، باید حداقل دو و حداکثر سه سهم لبنیات مصرف کند».
حدف لبنیات مساوی با حذف استخوان‌ها
کوهدانی با توضیح اینکه «عدم مصرف لبنیات باعث عدم رسیدن مواد مغذی مهم مانند کلسیم به بدن می‌شود که خود در تأمین یک سری از ویتامین‌های مهم بدن مانند ویتامین «دی» نقش به‌سزایی دارد» تشریح کرد: از سویی دیگر لبنیات در ترمیم بخش عمده‌ای از پروتئینی که بدن به طور روزانه به آن نیازمند است، نقش دارد. درواقع حذف لبنیات، سلامت بدن به‌ویژه سلامت استخوان‌ها را به خطر می‌اندازد. افراد بیشتر در دوران سالمندی با مشکلات استخوانی مواجه می‌شوند و واقعیت این است که اگر می‌خواهند این مشکل را مهار کنند، لازم است که از دوران کودکی این پیش گیری را آغازکنند.
این استاد دانشگاه با اشاره به اینکه افراد باید از دوران اولیه زندگی خود رژیم غذایی مناسبی داشته باشند، گفت: اجزای رژیم غذایی مناسب، مصرف مناسب و کافی لبنیات است تا از این طریق کلسیم کافی را دریافت کنند تا تراکم استخوانی مناسب در آنان ایجاد شود. در این راستا نیاز است تا افراد با صرفه‌جویی در سایر اقلام غذایی، بودجه خود را برای خرید لبنیات تنظیم کنند. از سویی دیگر نیاز است تا سازمان‌های دولتی بتوانند با بخشی از یارانه‌هایی را که به مواد غذایی اختصاص دهند، لبنیات را در اولویت قرار دهند تا این بخش آسیب کمتری از موضوع گرانی‌ها ببیند و خانواده‌ها نیز با شناخت درستی که در این خصوص پیدا می‌کنند، بتوانند لبنیات را جزء اولویت‌های سبد‌غذایی خود قرار دهند.
آرش فرزادنیا: قیمت محصولات پروتئینی وابستگی شدیدی به نهاده‌ها دارد. در سالیان گذشته قرار بر این شد که دولت سه نهاده اصلی جو، ذرت و سویا را با نرخ ارز ۴ هزار و ۲۰۰ تومانی تأمین کند، اما در طی ۴ ماه اخیر دولت بر اساس شرایط استان‌ها نتوانست بیش از ۱۰ تا ۱۵ درصد نهاده دولتی را تأمین کند
در این راستا آرش فرزادنیا دبیر کمیته تخصصی شیر خراسان رضوی، در خصوص قیمت‌ها و شرایط حاکم در این حوزه چنین مطرح کرد: قیمت محصولات پروتئینی وابستگی شدیدی به نهاده‌ها دارد. در سالیان گذشته و از زمانی که ارز ۴ هزار و ۲۰۰ تومانی وارد عرصه شد، قرار بر این شد که دولت سه نهاده اصلی یعنی جو، ذرت و سویا را با نرخ ارز ۴ هزار و ۲۰۰ تومانی تأمین کند که در برخی موارد موفق به تأمین آن شد و بازار نیز کنترل گشت، اما در طی ۴ ماه اخیر دولت بر اساس شرایط استان‌ها نتوانست بیش از ۱۰ تا ۱۵ درصد نهاده دولتی را تأمین کند.
سردرگمی دامداران برای ادامه کار
وی افزود: در این شرایط دامداران دو راه بیشتر ندارند یا باید دام‌های خود را حذف کرده و به کشتار‌گاه برسانند و یا اینکه با همین شرایط به کار خود ادامه دهند که در این صورت مجبور هستند قیمت‌های خود را به روز کنند. اگر دام‌دار به دلیل نداشتن خوراک بخواهد گاو خود را حذف کند، باید گوشت آن را بفروشد، اما در بازار انباشت گوشت زیاد است و قیمت منصفانه‌ای نیز وجود ندارد. در حال حاضر شرایط به گونه‌ای است که تولیدکنندگان در حال ورود به یک بازی دو سر باخت هستند؛ زیرا نه می‌توانند نهاده را تأمین کنند و نه قیمتی که در بازار برایشان تعیین شده عادلانه است که باعث ضرر مضاعف برای آنان می‌شود.
ضرورت از سرگیری حمایت‌های دولتی از دامداران و تولیدکنندگان محصولات لبنی
دبیر کمیته تخصصی شیر خراسان رضوی معتقد است که این روز‌ها کارخانجات نیز حال و روزی بهتر از دامداران و تولیدکنندگان محصولات لبنی ندارند. لازمه رفع این شرایط این است که دولت حمایت‌های قبلی خود را از سر بگیرد؛ زیرا هیچ صنعتی بدون حمایت دولت عملاً نمی‌تواند کاری انجام دهد، اما متأسفانه در دولت همتی وجود ندارد و دولت صنعت را رها کرده است.
سامانه «بازار‌گاه» کمک خاصی به دامداران نمی‌کند
وی در خصوص حمایت‌های دولت خاطرنشان کرد: دولت سامانه‌ای به نام «بازار‌گاه» دارد که دامداران از طریق آن می‌توانند جو، ذرت و سویای مورد نیاز خود را تأمین کنند؛ یعنی کلیه واردکنندگان و خریداران باید از طریق این سامانه و براساس سهمیه‌بندی که انجام شده است به خرید و فروش بپردازند، اما عملاً وقتی به این سامانه مراجعه شود میزان محصول دریافتی بسیار کم‌تر از محصول مورد نیاز است.
فرزادنیا با بیان اینکه «وزیر گفته است ما توانسته‌ایم ۳۰ درصد از نهاده‌ها را با نرخ دولتی تأمین کنیم» بیان کرد: شاید در برخی موارد این اتفاق بیفتد، اما چیزی که در عمل اتفاق می‌افتد بسیار کم‌تر از این مقدار است و این مقدار نهایتاً بین ۱۰ تا ۱۵ درصد است. در برخی زمان‌ها مانند اوایل سال قبل دولت توانسته تا ۱۰۰ درصد نیاز را تأمین کند، اما مشکلات ارزی و نبود ارز عملاً همه اقشار را دچار چالش کرده که راه بیرون آمدن از این چالش آزادسازی ارز است.
آزادسازی ارزتنها راه مبارزه با افزایش قیمت‌ها
دبیر کمیته تخصصی شیر خراسان رضوی در ادامه توضیح داد: تا زمانی که شرایط به این‌گونه باشد دولت، تولیدکننده، صنایع تبدیلی، مصرف کننده و کارخانه‌دار باید دائماً با یکدیگر درگیر باشند تا سهم خود را از ارز یارانه‌ای بردارند، به همین دلیل چاره‌ای جز آزادسازی ارز وجود ندارد و بازتاب‌هایی نیز که از سوی بازار منعکس می‌شود، نشان‌گر این است که ارز آزاد خواهد شد و زمانی که این اتفاق رخ دهد مشکلات افرادی که نقدینگی و سرمایه در گردش دارند، رفع خواهد شد. تعداد زیادی از دام‌ها کشتار خواهد شد و سرمایه ژنتیکی کشور از بین خواهد رفت، اما افرادی که سرمایه در گردش بیشتری دارند، امکان استفاده از وام‌های بانکی را دارند و قدرتمند‌تر هستند، ایستادگی می‌کنند تا بازار خود را تأمین کند.
وی با انتقاد از صندوق توسعه ملی تشریح کرد: حدود سه سال است که صندوق توسعه ملی، وام‌های با سود پایین را از روی صنعت دامپروری برداشته است و آن را به محصولات گلخانه‌ها اختصاص داده استکه این اقدام یکی از سیاست‌های اشتباهی که در چدد وقت اخیر در صندوق توسعه اتفاق افتاده و اثرات آن اکنون قابل مشاهده است.
دبیر کمیته تخصصی شیر خراسان رضوی در خصوص تأثیر افزایش قیمت لبنیات بر روی تقاصای خرید آن از سوی مردم خاطرنشان کرد: هر اتفاقی که باعث افزایش قیمت شود کاهش مصرف را در پی خواهد داشت. زمانی که قیمت یک ظرف ماست به ۳۰ هزار تومان رسیده، کاهش شدید تقاضا را در پی داشته است؛ زیرا خانواده‌ای که یک بار در هفته اقدام به خرید ماست می‌کرده‌اند اکنون باید هر دو یا سه هفته اقدام به خرید آن کنند. امیدوارم که محصولات لبنی از سبد غذایی خانواده‌ها حذف نشود.
وی با بیان اینکه «ارز چند نرخی مشکلات اقتصادی زیادی را به وجود آورده؛ بنابراین امیدواریم تک‌نرخی شود و بازار بتواند راه خود را بر اساس عرضه و تقاضا پیدا کند نه بازار دستوری» گفت: زمانی که قیمت تمام شده شیر بالای ۳ هزار و۳۰۰ تومان است چطور می‌توان آن را ۳ هزار تومان فروخت؟ با آزاد شدن ارز، نهاده، قیمت‌ها و ارائه یارانه معیشتی به صورت کالا به قشر آسیب پذیر، بسیاری از مشکلات اقتصادی کشور رفع خواهد شد. در این راستا نیاز است تا یارانه ۴ هزار و ۲۰۰ تومانی که بی‌هدف درحال توزیع است و به جای اینکه به دست مصرف‌کننده برسد در دست گروه خاصی است که آن را برنمی‌گردانند به دست گروه‌های هدف و تولیدکنندگان محصولات لبنی با دهک‌های پایین برسد تا قیمت آزاد شود و یک بار برای همیشه تکلیف کشور مشخص گردد و از ارز چند نرخی، رانت و فسادی که وجود دارد نجات پیدا کنیم.
Emeil: srm.6671@gmail.com