قسمت آخر
مریم اصغری
شبکه نمایش خانگی شاید در گذشته در جایگاه مکمل سینما و برنامه‌های تلویزیونی قرار داشته است، اما امروزه با جذب بخش کثیری از مخاطبان خاص در شبکه‌های اینترنتی (VOD) و سنتی (DVD) توانسته است جامعه آماری بیش از 2میلیون خانواده را در پوشش پیام خود قرار دهد.
مجموعه‌های این شبکه طی سال‌های گذشته راهی نوین را در بخش سریال‌سازی کشور رقم زده‌اند و در زمانی که اینترنت به این گستردگی در دسترس عموم مردم نبود کسانی که علاقه‌ای به تماشای سریالهای متفاوت داشتند با پرداخت هزینه‌ای می‌توانستند به صورت سی‌دی و دی‌وی‌دی از سوپرمارکت‌ها این مجموعه‌ها را تهیه کنند.
مهم‌ترین مزیت این رسانه، پیوندی است که بین اعضای خانواده ایجاد می‌کند؛ به طوری که کل اعضای خانواده را ساعت‌ها در روزهای مشخصی از هفته گرد یکدیگر می‌آورد. این عوامل موجب شده تا این شبکه در سال‌های اخیر به عنوان يك رسانه جذاب و پرمخاطب در سطح کشور شناخته شود و مورد استقبال پرشمار مخاطبان قرار گیرد. از سویی دیگر این رسانه توانسته است نقطه تلاقی مناسبی برای ارتباط برندها، با مخاطبان باشد که در بهترین زمان ممکن در کنار خانواده اثربخشی مناسبی را از تبلیغ دریافت کنند..
عدم صدور مجوز برای تولیدات شبکه نمایش خانگی
با توجه به سابقه شبکه نمایش خانگی، ساخت چندین سریال موفق در سال‌های اخیر، سریالهای در نوبت پخش و در دست تولید نشان می‌دهد که بازار کار سریال‌سازی در شبکه نمایش خانگی داغ است. چراکه سرمایه‌گذاران و کارگردانان رغبت بیشتری برای تولید در این مدیوم دارند و بازیگران سینمایی نیز مشکلی با حضور در این دست آثار ندارند.
چندی پیش در یک تصمیم عجیب، مسئولین حوزه سریال‌سازی در شبکه نمایش خانگی اعلام کردند تا اطلاع ثانوی برای سریال‌سازی در شبکه نمایش خانگی مجوزی صادر نخواهد شد. در این زمینه بهمن حبشی، مدیر کل دفتر نظارت بر تولید فیلم اعلام کرد که تعداد مجوزهای صادره و سریالهای درحال تولید و آماده توزیع برای نمایش خانگی بیشتر از نیاز و ظرفیت بازار است و به همین جهت، برای ایجاد تعادل میان زنجیره صدور مجوز و توزیع، چند ماهی از صدور مجوز جدید خودداری می‌شود. او اذعان داشت که در غیر اینصورت با پدیده جدیدی به نام سریال‌سوزی مواجه خواهیم شد و سرمایه‌سوزی گریبان نمایش خانگی را نیز خواهد گرفت.
مقدمه‌ای بر دخالت سازمان‌های دیگر
در این زمینه کانون کارگردانان سینمای ایران در متن بیانیه‌ای به انتقاد از توقف صدور پروانه ساخت سریالها در شبکه نمایش خانگی پرداخته است.
در بخشی از متن این بیانیه ضمن تاکید بر اینکه «کانون کارگردانان سینمای ایران هر گونه توقف در روند تولید و نمایش را شدیداً محکوم می‌کند» آمده است: متاسفانه در روزهایی که شیوع کرونا آسیب‌های جبران ناپذیری به اقتصاد سینمای ایران زده و هنرمندان روزهای سختی را طی می‌کنند، سازمان سینمایی در اقدامی‌عجیب و تاسف بار و به بهانه افزایش تولیدات اقدام به تعطیلی صدور پروانه ساخت سریالهای نمایش خانگی نموده و از دادن مجوز سلب مسئولیت کرده است.
در ادامه این بیانیه آمده است: هم اکنون محصولات و سریالهای نمایش خانگی فضای آنلاین قشر وسیعی از مردم و حتی مخاطبین خاموش را از شهرهای کوچک و روستاها تا هموطنان خارج از کشور تحت پوشش قرار می‌دهد، مخاطبینی خاموش که نه برنامه‌های صداوسیما را می‌بینند و نه اهل رفتن به سینما هستند. ولی تصمیمات غیر کارشناسی و آزمودن راه‌های محدودکننده قبلی نتیجه ای جز سوق دادن این مخاطب انبوه به سمت فضای مجازی خارجی نخواهد داشت. توقف تولید سریالهای نمایش خانگی توسط سازمان سینمایی مقدمه ای بر دخالت سازمان‌های دیگر در محدود کردن هرچه بیشتر این تولیدات خواهد بود که نتیجه آن نابودی پلتفرم‌های فضای آنلاین، از دست رفتن مخاطبین میلیونی و بیکاری بسیاری از اهالی زحمتکش سینمای ایران خواهد بود که در تولید این سریالها نقش دارند.
صداوسیما نگران کارنامه خود در ساخت محصولات نمایشی باشد
همچنین شورای مرکزی کانون فیلم‌نامه‌نویسان سینمای ایران نیز در بیانیه‌ای ضمن ابراز نگرانی درباره اخبار مرتبط با انحصارگرایی در عرصه تولید سریال در شبکه نمایش خانگی، اعلام آمادگی کرد تا به هر دو سازمان درگیر در این ماجرا یعنی سازمان سینمایی و سازمان صدا و سیما نظرات مشورتی لازم را ارائه دهد.
در بخشی از متن این بیانیه آمده است: می‌توان پیش‌بینی کرد که انتقال صدور مجوز از سازمان سینمایی به صدا و سیما به انحصار مطلق در این حوزه و یک‌سان‌سازی تولیدات دو بخش متفاوت، و کم‌رنگ شدن جذابیت‌های تولیدات بازار کار منجر شود. همچنین بارها از زبان مسئولان فرهنگی شنیده‌ایم که مشکل سینما و آثار نمایشی ما ضعف فیلم‌نامه است. به عقیده کانون فیلم‌نامه‌نویسان، بزرگ‌ترین مشکل، عدم درک مسئولان نظارتی از ماهیت پیچیده فیلم‌نامه و فیلم‌نامه‌نویسی‌ست.
شورای مرکزی کانون فیلم‌نامه‌نویسان سینمای ایران در این بیانیه معتقد است ارتقاء سطح فیلم‌نامه‌نویسی و ساخت آثار قابل قبول در گرو ارتباط تنگاتنگ سازمان‌های نظارتی و تولید با تنها نهاد و صنف فیلم‌نامه‌نویسی است وگرنه منشأ بودجه تولید و دولتی بودن یا خصوصی بودن آن، هرگز مجوزی برای حاکمیت محض صاحبان احتمالی سرمایه برای تولید آثار ضعیف نخواهد بود. همچنین به سازمان سینمایی و سازمان صداوسیما پیشنهاد می‌کند که بیش از توجه به متولی‌گری، نگران کارنامه خود در ساخت محصولاتی نمایشی باشند که تنها در یک میدان بی‌رقیب شانس دیده‌شدن دارند.
اعمال نظر سلیقه‌ای
فرهاد نجفی کارگردان سریال خانگی «آسپرین» می‌گوید: به‌نظرم توقف صدور مجوز برای سریالهای شبکه خانگی اصلا حرفه‌ای نیست، در تمام دنیا سریالهای مختلفی ساخته می‌شود و هر کسی بخواهد می‌بیند و هر کسی هم که علاقه نداشته باشد، تماشا نمی‌کند. قطعا هر سریالی که بیشتر دیده شود درآمد بیشتری خواهد داشت و اگر استقبال مخاطبان از آن‌ها کم باشد، تمام ضرر و زیان‌های مالی آن به چشم تهیه‌کننده و سرمایه‌گذار همان کارها خواهد رفت.
این کارگردان با اشاره به غلط بودن توقف صدور مجوز برای نمایش‌های خانگی عنوان می‌کند: توقف صدور مجوز برای فیلم‌های نمایش خانگی راه حل درستی نیست، ساختار شبکه نمایش خانگی باید درست شود. ندادن مجوز به کارگردانان به صورت ناگهانی منطقی نیست، زیرا تعداد بسیار زیادی از هنرمندان از این طریق درآمدزایی می‌کنند. بنابراین نباید سلیقه‌ای عمل کنیم و یک روز بگوییم فیلم و سریال بسازید و روز دیگر جلوی تولید آن‌ها را بگیریم.
همیشه تصمیمها را یک عده خاص گرفته‌اند
امیر پورکیان تهیه‌کننده و کارگردان سینما و شبکه نمایش خانگی معتقد است که آیا تا به حال پیش آمده یک گردهم‌آیی و نظرسنجی برپا و دموکراسی برقرار شود؟ همیشه تصمیمات از بالا به پایین بوده و تصمیمها را یک عده خاص گرفته‌اند و در این مورد هم به نظرم این اعمال نفوذ یک شخص خاص است که از آوردن نامش معذورم!
وی می‌گوید: گویا شورای پروانه ساخت و نمایش آثار شبکه نمایش خانگی در حال انتقال به تلویزیون است. یعنی سازمان صدا و سیما از این به بعد مسئول ساخت و نمایش آثار شبکه نمایش خانگی است. این تصمیم موجب می‌شود صدا و سیما به ممیزی‌های خودش، سانسور و سخت‌گیری‌های معمول سریالهای تلویزیونی با سریالها برخورد می‌کند و در این شرایط فاتحه سریالهای شبکه نمایش خانگی خوانده است! در واقع این تصمیم نقطه پایانی شبکه نمایش خانگی خواهد بود
رقابت شبکه نمایش خانگی با تلویزیون
شبکه نمایش خانگی به عنوان پدیده‌ای نو ظهور در دهه‌های اخیر، با گذشت زمان توانسته مخاطبان بسیاری را برای خود دست و پا کند و امروز با طی بیش از یک دهه، گامی‌بلند برای پیشرفت و بهتر دیده‌شدن برداشته تا جایی که این روزها شاهد سریال‌هایی بهتر از آغاز راه هستیم که گام‌هایی رو به جلو محسوب می‌شوند.
سریال‌سازی در شبکه نمایش خانگی می‌تواند چند بعد حرفه‌ای و تخصصی را در حوزه سریال‌سازی در کشور ما ارتقا ببخشد. خواه ناخواه مسئله رقابتی میان تلویزیون و شبکه نمایش خانگی وجود دارد و سریال‌سازان تلویزیون به دلیل مقایسه احتمالی مخاطبان و حتی مدیران سیما میان تولیدات هردو مدیا، به این راحتی از کنار کیفیت آثارشان در تلویزیون نخواهند گذشت و عملا سریال‌سازی برای شبکه نمایش خانگی در بالا بردن کیفیت تولیدات سریال در رسانه ملی نیز موثر است.
یکی از دلایل استقبال مخاطبان از سریالهای نمایش خانگی این است که تولیدات رسانه ملی با ظرفیت و محدودیت مشخصی اتفاق می‌افتد و با این پیش فرض شبکه نمایش خانگی می‌تواند چرخ زندگی خانواده سینما را بچرخاند. اکنون با عدم صدور مجوزهای لازم، از ورود افراد به حوزه تولید اثر فرهنگی ممانعت به وجود می‌آید و بیشک نیاز به آسیب شناسی‌های همه جانبه دارد.