تصویب قطعنامه زیر فشار آمریکا

مهلا اقبال

شورای حکام آژانس بین المللي انرژی اتمی روز جمعه با تصویب قطعنامه ای خواستار همکاری فوری و کامل ایران با آژانس شد. این قطعنامه متعاقب گزارش قبلی آژانس در خصوص بازدید از دو سایت صورت گرفت که ادعا می شود ایران در گذشته در آن ها فعالیت هسته ای داشته است. این ادعای آژانس مبتنی بر اسنادی است که بنیامین نتنياهو نخست وزیر رژیم صهیونیستی ادعا می کند از شورآباد به دست آورده است.

قطعنامه مذکور توسط سه کشور اروپایی طرف برجام یعنی انگلیس، فرانسه و آلمان پیشنهاد شده بود و تنها روسیه و چین به آن رای منفی دادند. در همین خصوص، صبح امروز در گفتگویی با حسن بهشتی پور، کارشناس روابط بین الملل به بررسی ابعاد رویکرد جدید سران سه کشور اروپایی پرداخته است که مشروح آن را در ذیل می خوانید؛

شورای حکام آژانس بین المللی انرژی اتمی قطعنامه ای را علیه ایران تصویب کرد. این قطعنامه بر اساس اسناد ادعایی «بنیامین نتانیاهو» نخست وزیر اسرائیل در خصوص وجود سایت های اعلام نشده در گذشته از سوی ایران از جمله در تورقوز آباد و آباده است که پرونده آن ذیل PMD بسته شده است. همین اسناد ادعایی مبنای گزارش قبلی آژانس قرار گرفت و باعث شد آژانس علاوه بر گزارش فصلی درباره برجام، گزارشی هم بر اساس این اسناد ادعایی ارائه بدهد که نهایتا منجر به تصویب قطعنامه ضد ایرانی شد. این در حالی است که ایران با آژانس مطابق توافقات پادمانی ذیل NPT و «پروتکل الحاقی» همکاری گسترده ای داشته است. به نظر شما هدف آژانس از این موضوع چیست؟

البته در اینجا شورای حکام آژانس مورد نظر است که 35 کشور هستند که 25 کشور از آنها رای مثبت دادند و 7 کشور رای ممتنع و دو کشور چین و روسیه رای منفی دادند. هدف از فشار آوردن به ایران ایجاد مانع بر سر همکاری های ایران و آژانس است که در حداقل 7 سال گذشته ایران و آژانس همکاری های بسیار خوبی در سطوح مختلف داشتند. همواره این همکاری ها مورد تایید مدیران کل آژانس نیز بوده است هم آقای آمانو و هم گروسی مدیر کل فعلی آژانس تاکید کردند که ایران برجام را اجرایی کرده و به تعهداتش پایبند بوده بنابراین صدور این گونه قطعنامه ها باعث می شود ایران در همکاری اش با آژانس تجدید نظر کند چون ایران گسترده ترین نظارت ها و کنترل هایی که در طول تاریخ بی سابقه است را اجرا کرده و انتظار دارد که متقابلا آژانس هم با ایران همکاری کند نه این که قطعنامه علیه ایران صادر بشود. بنابراین من فکر می کنم که این نقشه را آمریکایی ها و اسرائیلی ها طراحی کردند که در نهایت ارتباط ایران و آژانس را دچار اختلال کنند و یک بهانه جدید درست کرده تا بتوانند پرونده ایران را به شورای امنیت سازمان ملل ببرند و ایران را بیشترتحت فشار قرار دهند. ولی من فکر می کنم ایران می تواند با یک مدیریت خوب نقشه ای که آمریکایی ها طراحی کرده اند را خنثی کند.

از واکنش مدیر کل آژانس و مقامات اروپایی و روسیه بر می آید که آژانس در حال حاضر قصد بردن پرونده ایران به شورای امنیت سازمان ملل را ندارد ولی این موضوع مطرح شده که اگر ایران با آژانس برای دسترسی به دو سایتی که آژانس خواستار بازرسی از آن است همکاری نکند وارد مراحل بعدی می شود. ارزیابی شما چیست؟

بعید می دانم که فعلا پرونده ایران به شورای امنیت سازمان ملل برود چون ایران کاملا به تعهدادتی که داشته حتی فراتر از تعهداتی که در پروتکل الحاقی NPT  آمده است با آژانس همکاری کرده، بنابراین فعلا بهانه ای برای ارسال پرونده ایران به شورای امنیت ندارند. چون موضوعات مطرح شده مربوط به 17 سال قبل است و مربوط به امروز نیست. حرف آنها این است که در 17 سال گذشته در دو سایتی که آنها ادعا دارند فعالیتهایی انجام می شده و در حال حاضر سالها از این ماجرا گذشته و در سال 2015 نیز خود شورای حکام قطعنامه صادر کرد که مسائل گذشته و آینده که قبلا به آن PMD می گفتند برای همیشه حل و فصل شده. حال اینکه بخواهند برای بار دوم بعد از سال 2015  موضوعاتی را که مربوط به قبل از سال 2003 می باشد را مجدد مطرح کنند اصلا هیچ وجهه حقوقی ندارد تا بخواد به شورای امنیت سازمان ملل کشیده بشود.

تصویب قطعنامه ضد ایرانی آژانس، چند روز پس از گزارش «آنتونیو گوترش» دبیر کل سازمان ملل صورت می گیرد که مدعی است منشأ سلاحهای به کار رفته در حملات علیه عربستان، ایرانی است. این تلاشها پیش از پایان تحریم تسلیحاتی در پاییز سال جاری است که آمریکا درصدد تمدید آن است. همزمانی این وقایع را چگونه ارزیابی می کنید؟

همزمانی این دو موضوع وجود دارد ولی به هم ارتباطی ندارند. همکاری ایران با آژانس مربوط به فعالیت های صلح آمیز هسته ای ایران است اما آن گزارشی که آقای گوترش داده اتهامات بی اساسی است در خصوص موشک هایی که یمنی ها مسئولیت آن را بر عهده گرفته اند. ادعا بر این است که آن موشک ها را ایران به آنها داده در صورتی که چنین سناریویی اصلا وجود نداشته و ندارد. در هر صورت مجموعه اینها می تواند بهانه جویی های آمریکا و اسرائیل باشد یعنی موضوع مربوط به تسلیحات استفاده شده علیه عربستان سعودی و اتهامی که به ایران زده اند و همچنین بحث بازدید کردن از 2 سایت، اینها را بهانه ایران هراسی قرار داده اند و از طرفی بحث های دیگری اعم از اتهام مداخله کردن ایران در عراق، سوریه و یمن، اینها همه مربوط به پروژه ایران هراسی می شود تا از این طریق فشار بیشتر علیه ایران را توجیه کنند چون عملا فشار حداکثری که آمریکا مد نظرش بود به نتیجه نرسیده است. حالا مجبورند مدام سوژه سازی کنند و روی موضوعات جدید مانور بدهند.

سه کشور اروپایی فرانسه، انگلیس و آلمان اعلام کرده اند دیداری در هفته آینده در خصوص حمایت از برجام خواهند داشت. به نظر می رسد اروپایی هاعلیرغم مواضع اخیرشان تا مشخص شدن نتیجه انتخابات آمریکا قصد ندارند پرونده ایران را راهی شورای امنیت کنند و حفظ برجام برایشان اولویت دارد. نظر شما چیست؟

اتحادیه اروپا می داند که اگر پرونده  ایران به شورای امنیت برود ایران همین سطح از همکاری ها را هم با آژانس قطع می کند و اساسا در اجرای پروتکل الحاقی تجدیدنظر می کند و همچنین ممکن است از NPT خارج شود. در آن صورت مرگ قطعی برجام فرا می رسد. بنابراین من فکر نم یکنم اروپایی ها بخواهند چنین کاری کنند. این موضوع به انتخابات آمریکا ربطی ندارد و این تصمیم اروپایی ها مربوط به زمانی است که آمریکایی ها از برجام خارج شده بودند و قبل از خروج آمریکا نبوده بلکه پس از آن بوده پس اروپایی ها به جای اینکه به شورای حکام قطعنامه بدهند باید اول تعهداتشان را اجرایی کنند.

ایران در واکنش به قطعنامه آژانس اعلام کرده این قطعنامه سیاسی و غیر فنی است و برای ایران الزام حقوقی ایجاد نمی کند. ایران همچنین اعلام کرده پروتکل الحاقی را به صورت داوطلبانه و موقت بر اساس تعهد سیاسی خود ذیل برجام اجرا می‌کند. به نظر می رسد ایران در صورت فشار بیشتر آژانس، اجرای داوطلبانه پروتکل الحاقی را متوقف کند. ارزیابی شما چیست؟ اساسا ایران چه واکنشهای دیگری می تواند انجام دهد؟

به نظر من بهتر است تا حد امکان ایران به همکاری اش با آژانس ادامه دهد چون قطع همکاری با آژانس بهانه ای به دست آمریکایی ها می دهد تا آنها بتوانند اقدامات بیشتری را در صحنه بین الملل برای وارد کردن فشار به ایران انجام دهند. ضمن اینکه دوستان ما چین و روسیه به این دلیل از ما دفاع می کنند که می دانند ما به صورت شفاف با آژانس همکاری می کنیم. قطع همکاری ایران با آژانس موجب می شود دوستان ایران هم. با مشکل مواجه شوند و آنها هم به همان سمت بروند. همانطور که قبل از برجام به قطعنامه هایی علیه ایران رای دادند. اما مدیریت این بحران را می شود در زمینه های مختلف انجام داد که یکی از آنها می تواند گسترش همکاری ها با چین و روسیه، کشورهای جنبش عدم تعهد که برخی از آنها عضو شورای حکام آژانس هم هستند، کشور های همسایه و کشورهای اسلامی باشد. ایران باید بتواند با استفاده از هنر دیپلماسی موضع خودش را تقویت کند و اجازه ندهد آمریکا و اسرائیل به اهدافشان برسند.