آبادنی توس در انتظار تصویب طرح راهبردی
طرح راهبردی توس، سه‌شنبه در کمیته فنی شورای عالی شهرسازی تعیین تکلیف می‌شود
علی نژاد
رئیس کمیسیون توسعه و بهسازی توس شورای شهر مشهد گفت: جلسه جمع‌بندی کمیته فنی شورای عالی شهرسازی، درخصوص خط محدوده و تصویب فعالیت مشاور در بافت تاریخی توس برگزار می‌شود و خروجی جلسه برای تایید به شورای عالی شهرسازی و معماری ارسال می شود.
به گزارش صبح امروز، سیدمسعود ریاضی به تشریح آخرین وضعیت طرح راهبردی توس پرداخت و اظهارکرد: پس از جلسات مختلف، روز سه‌شنبه هفته جاری، جلسه جمع‌بندی در مورد خط محدوده و تصویب فعالیت مشاور در تهران برگزار خواهد شد.
وی همچنین افزود: امیدوارم در این جلسه شهردار مشهد نیز حضور داشته باشد چرا که برخی تصمیمات ممکن است برای شهرداری بار مالی داشته باشد و شهردار باید نسبت به تامین آنها متعهد شود.
توس اولویت سال99 شورای شهر و شهرداری
ریاضی با بیان اینکه توس و پروژه‌های واقع در این بافت تاریخی جزو اولویت های سال 99 شورای شهر و شهرداری است، گفت: شهردار درخصوص تعهدات احتمالی شهرداری لایحه‌ای را به شورای شهر ارائه خواهد داد و در جلسه علنی به رای گذاشته می‌شود.
رئیس کمیسیون توسعه و بهسازی توس تاکید کرد: تصمیمات و مصوبات جلسه کمیته فنی شورای عالی شهرسازی باید معقول و کارشناسی باشد تا در کنار تعهداتی که برای شهرداری ایجاد می‌شود، درآمدهایی نیز پیش‌بینی شود.
ریاضی افزود: علاوه بر شهرداری مشهد، نهادهایی چون میراث فرهنگی و گردشگری، وزارت راه و شهرسازی، وزارت نیرو و … نیز در این موضوع دخیل هستند و باید هرکدام به سهم خود ایفای نقش کنند.
امیدوار به خروجی کمیته فنی شورای عالی شهرسازی
وی با بیان اینکه امیدواریم پس از کش‌وقوس های فراوان، در این جلسه خروجی مطلوب حاصل شود، گفت: تصمیمات کمیته فنی پس از جمع‌بندی برای تایید به شورای عالی شهرسازی و معماری می‌رود و سپس وارد فاز تهیه طرح تفصیلی می‌شود.
وی افزود: سال‌ها پیش مقام معظم رهبری در فرمایشات خود خواستار رسیدگی به وضعیت منطقه تاریخی توس شده و همچنان در این مورد دغدغه دارند، با این وجود این همه تعلل در به سرانجام رسیدن برنامه‌های توسعه این منطقه جای ابهام بسیار دارد و دست‌کم باید برای مردم مشخص شود چه نهاد یا اشخاصی تمایل به بهبود شرایط زندگی ساکنان این منطقه ندارند. باید مشخص شود کم‌کاری و قصور یا مقاومت از جانب چه نهاد یا اشخاصی است.
ریاضی ادامه داد: برای نظام جمهوری اسلامی زیبنده نیست یک منطقه با وجود سابقه هفت ساله اتصال به کلانشهر مشهد همچنان بی‌برنامه بوده و امکان خدمات‌رسانی و پاسخگویی به مردم و ساکنان آن فراهم نباشد.
مشکلات عدیده مردم و شهرداری به دلیل نبود طرح راهبردی
وی گفت: نبود طرح راهبردی مشکلات عدیده‌ای برای شهرداری و شهروندان ایجاد کرده‌است، بدون وجود طرح مشخص شهرداری امکان صدور هیچ‌گونه مجوز ساختمانی اعم از تغییرات، تعمیرات یا احداث بنای جدید را ندارد در حالی‌که ساکنان و شهروندان نمی‌توانند سال‌ها در بلاتکلیفی به سر برده و از برنامه‌های زندگی خود صرف نظر کنند.
رییس کمیسیون ویژه توسعه و بهسازی توس شورای اسلامی شهر مشهد افزود: در حال حاضر شهرداری مشهد حتی امکان آسفالت بسیاری از معابر این منطقه را ندارد، به دلیل نبود طرح مشخص عرض و طول و مسیر معابر قطعی و مشخص نیست و اقدام شهرداری در این حوزه‌ها اقدامی غیرقانونی قلمداد شده که موجب برخورد نهادهای نظارتی خواهد شد.
وی ادامه داد: تمام این مشکلات در نگاه شهروندان ساکن منطقه منفصل توس از ناحیه شهرداری دیده شده و هیچ‌کس از مردم عادی به سوال از وزارت راه و شهرسازی نمی‌پردازد، از این رو طی سال‌های گذشته ناراحتی و اعتراضات فراوان ساکنان را شاهد بوده‌ایم و گاهی کار به درگیری بین مردم و پلیس ساختمان یا کارشناسان نظارتی و فنی شهرداری کشیده شده است.
ریاضی گفت: نبود طرح راهبردی باعث عدم ورود سرمایه‌گذاران برای شرکت در برنامه‌های ویژه گردشگری و توسعه بافت تاریخی شاهنامه در این منطقه می‌شود.
وی افزود: وقتی طرح مشخصی برای مدیریت و توسعه منطقه وجود نداشته باشد امکان مذاکره و توافق با سرمایه‌گذار برای اجرای پروژه‌های زیرساختی برای رونق اقتصادی منطقه، بهبود شرایط کسب‌وکار و زندگی و جذب گردشگر فراهم نیست.
رییس کمیسیون ویژه توسعه و بهسازی توس شورای اسلامی شهر مشهد ادامه داد: بدون طرح راهبردی مصوب تنها در حد پروژه‌هایی که اکنون در جریان است مانند احداث جلوخان یا بهسازی محور شاهنامه برای شهرداری امکان‌پذیر است که جوابگوی نیازهای منطقه نخواهد بود.
وی گفت: با اینکه میراث فرهنگی نیز در حوزه منطقه منفصل توس دغدغه‌های فراوان داشته اما طی سال گذشته و با جلسات کارشناسی متعدد، تعامل و تفاهم ایجاد شده شهرداری مشهد مشکلات و دغدغه‌های میراث فرهنگی را برطرف کرده است.
پیشینه توس
منطقه باستانی “توس” که شهرنشینی، رونق و آبادنی آن به دوره ساسانیان و پیش از ورود اسلام به ایران بازمی‌گردد تا سده دوم هجری و پیش از حمله ویرانگر مغول مجموعه‌ای از آبادی‌هایی همچون نوغان، توس و سناباد بود که توس آبادترین آنها محسوب می‌شد.
توس برای قرن‌ها عمده‌ترین و پررونق‌ترین منطقه مسکونی در این بخش از خراسان بزرگ تاریخی بود. نطقه‌ای به نام مشهد تا زمان شهادت حضرت علی بن موس‌الرضا (ع) در این خطه وجود نداشت بنابراین مورخان قدیم پس از شهادت هشتمین امام شیعیان در خراسان محل دفن پیکر مطهر و حرم نورانی آن امام همام را که آن زمان در باغی در جوار روستای نوغان و ۳۰ کیلومتری توس قرار داشت “ارض توس” نامیدند.
توس در زمان حمله مغول ویران شد اما خیلی زود به همت ایرانیان دوباره حیاتش را بازیافت تا حدی که چند مرتبه به عنوان مقر فرمانروایان مغول نیز انتخاب شد. همچنین بازسازی عمارت باستانی قلعه توس پس از مرگ تیمور گورکانی صورت گرفت. تا مدتی در این مقطع از تاریخ خراسان، نام‌های توس و مشهد بطور مترادف به عنوان نام این منطقه بکار برده می‌شد اما روند روزافزون سال‌های متمادی سفر و مهاجرت شیعیان برای زیارت و همجواری با مرقد مطهر حضرت امام رضا (ع) موجب رشد تدریجی مشهد به عنوان یک شهر و مرکز این بخش از خراسان بزرگ در اطراف مضجع شریف رضوی شد و به این ترتیب نام دیرقدمت “توس” تحت‌الشعاع مشهد قرار گرفته و رفته رفته از زبانها افتاد.
بقایای شهر تاریخی توس که بناهایی همچون زندان یا گنبد هارونیه در آن قرار دارد هم‌اینک محدوده‌ای ۳۶۰ هکتاری را دربرمی‌گیرد که در فهرست آثار ملی ایران نیز به ثبت رسیده است.
بازدید تیر ماه ۱۳۷۵ رهبر فرزانه انقلاب اسلامی از شهر تاریخی توس و مقبره حکیم ابوالقاسم فردوسی نقطه عطفی برای توجه به این منطقه و ارزش‌های تاریخی و فرهنگی آن بود زیرا پس از این تاریخ اقدامات عملی برای خروج توس از مهجوریت و رکود آغاز شد.
در پی توجه رهبری، توس در بهمن ۱۳۹۱ با تایید شورای عالی معماری و شهرسازی ایران به عنوان یک محدوده منفصل شهری به شهرداری مشهد واگذار شد و به این ترتیب محدوده منفصل شهری توس سال ۱۳۹۳ به شهر مشهد پیوست. توس هم‌اینک تحت مدیریت شهرداری منطقه دوازدهم کلانشهر مشهد اداره می‌شود. همچنین از سال ۱۳۹۳ با هدف حراست از میراث تاریخی توس اهالی ساکن این منطقه از هرگونه عملیات ساخت و ساز و دخل و تصرف زمین و ساختمان در آن منع شدند.
سال ۱۳۹۶ در ادامه اقدامات به منظور رونق توس، برای تدوین “طرح راهبردی توس” مشاور استخدام شد و نتیجه این کار مطالعاتی سال ۱۳۹۷ در اختیار شورای عالی معماری و شهرسازی کشور قرار گرفت.