موج‌سواری بر امواج آرام صنایع دستی
از بین ۷۰ مغازه صنایع سنگی و دست‌ساز در خیابان کوهسنگی، فقط دو مغازه باقی مانده‌اند، چطور می‌شود این کمبود را جبران کرد؟
رائین امان الهی
آخرین باری که به خیابان کوهسنگی، یا امام رضا(ع) یا پایین خیابان، برای خرید صنایع دستی از جمله سنگ سازه‌ها مراجعه کردید کی بود؟ چرا اینقدر از فرهنگ اصیل خود دور شده‌ایم؟ چرا نمی‌خواهیم برای یک محصول ایرانی هزینه کنیم؟ اگر این محصولات با قیمت و کیفیت مناسب هم ارائه شوند، حاضر به خرید نیستیم؟ اگر بدانیم یک محصول ایرانی تولید شده است که هم کیفیت، هم زیبایی هم کاربرد را در خود دارد به سمتش می‌رویم؟ دراین‌باره به بهانه روز صنایع دستی با یکی از تولید کنندگان این صنایع به گفت‌وگو نشستیم که بخشی از آن را در این گزارش خواهیم خواند.
نوآوری
عطاریان درباره نوع فعالیت خود می‌گوید: این کار در بخش صنایع هرکاره یک نوآوری است، چه در بحث شیوه تراش، چه در بحث استفاده از رنگ‌ها و چه در بحث بسته‌بندی که از صفر تا صد آن در خط تولید شرکت خودمان با ۳۵نفر نیروی کار انجام می‌شود.
از هفتاد سال پیش تا دنیای مدرن
اگر بخواهم به صورت زیربنایی توضیح دهم، هفتاد سال پیش وقتی استاد جهانگیری از اصفهان به مشهد آمدند، سنگ هرکاره مشهد را که تا آن زمان فقط سنگ مصرفی بوده و از آن فقط برای ساخت دیگ استفاده می‌شده را متناسب با زمان خودشان تبدیل به یک کالای تزئینی و کاربردی به نام سیاه قلم کردنند.
از هفتاد سال پیش تا امروز کسانی که در زمینه سنگ‌سازی فعالیت می‌کنند، پیرو هنری که استاد جهانگیری ابداء کرده بودند به تکرار آن هنر پرداخته‌اند.
در این مدت تنها استفاده کاربردی این سنگ‌سازه‌ها که قبلا برای پخت و پز انواع غذاها استفاده می‌شد، به پخت دیزی محدود می‌شود و مابقی آن جنبه دکوری پیدا می‌کند.
از سه چهار سال پیش من به این فکر افتادم که مردم دیگر توانایی خرید یک کالای مصرفی برای پخت‌وپز و یک کالای دیگر برای حالت تزئینی را ندارند یا اگر دارند شامل تمام اقشار جامعه نمی‌شود.
اگر با دقت نگاه کنیم، در بیست سال گذشته، از بین ۶۰ تا۷۰ مغازه صنایع دستی در خیابان کوهسنگی، فقط دو مغازه باقی مانده‌اند.
بررسی‌ها و تحقیقات من در این زمینه بیانگر این موضوع بودند که آن‌ها با سلیقه روز پیش نرفته بودند و در همان هفتاد سال پیش گیر کرده بودند.
از آن زمان تا کنون، سلیقه‌‌ها بسیار تغییر کرده است، اگر آن زمان وزن و سنگینی ملاک بود، الان سبک بودن یکی از مهمترین عوامل خرید است.
موضوع بعدی نوع ارائه بود، شاید آن زمان که همه چیز سیاه سفید بود، از تلویزیون تا پوشش آدم‌ها، سیاه قلم هم جذاب بود. اما در جامعه امروزی رنگ‌ها نقش بسیار مهمی دارند.
قدمی برای امروزی شدن
من با سابقه‌ای که در طول بیست سال فعالیت هنری مانند خوشنویسی و حکاکی روی نگین انگشتر و زیورآلات… داشتم، چند تغییر در نوع تولید سنگ سازه‌ها به وجود آوردم. به عنوان مثال شیوه تراش قدیمی را کنار گذاشتم و به تراش مشبک تغییر دادم، همین شیوه جدای زیبایی و جذابیتی که ایجاد کرد، باعث کاهش وزن در سازه هم شد. نکته دیگری که لازم به توضیح است، این است که در گذشته تمام صفر تا صد تولید سنگ سازه‌ها توسط یک نفر انجام می‌شد. اما در خط تولید، هرکس در قسمتی از کار که در آن تخصص دارد فعالیت می‌کند. این افراد شامل نگارگر، خوشنویس، حکاک و… هستند.
وقتی کار به این صورت پیش می‌رود، طبیعی است که تعداد و کیفیت بالاتر می‌رود و از طرف دیگر قیمت پایین می‌آید.
بسته‌بندی نقش مهمی در فروش و رضایت مشتری دارد
شما اگر از خیابان کوهسنگی یک سنگ سازه خرید کنید، هنوز آن را لای روزنامه می‌پیچند و داخل یک پلاستیک مشکی به شما تحویل می‌دهد.
اگر با دقت نگاه کنیم می‌بینیم که در دنیای امروز حتی یک خودکار هم بسته‌بندی زیبا و شکیلی دارد تا در مخاطب احساس خوبی برای خرید ایجاد. ما در شرکت‌مان به صورت روزمه و گروهی در این مورد فکر می‌کنیم و هر روز یک نوع‌آوری جدید به وجود می‌آوریم.
استقبال مردم
در این مدت استقبال مردم بسیار خوب بوده است و یکی از دلایلی که من به فکر ساخت این خط تولید افتادم همین موضوع استقبال بود.قبلا ما به تولید را به سنگ‌تراشان دیگر می‌دادیم، اما چون آن‌ها بدقولی می‌کردند و ما اعتبارمان پیش مشتری از بین می‌رفت، تلاش کردیم تا خودمان دست به کار شویم. بعد از این اتفاق به فکر اجرای ایده‌های بیشتری افتادیم، مانند اینکه تا دو ماه آینده قرار است خط تولید با ورکشاپ انجام شود. یعنی مردم خودشان بیایند و سنگ‌نگاره خودشان را تولید کنند یا در بخشی از تولید آن سهیم باشند. در بخش صادرات هم من تجاری را دعوت کرده‌ام که بعد از دیدن کار بسیار مشتاق همکاری بوده‌اند. اما صادرات این محصول نیازمند زیرساخت‌های مناسب است که در حال حاضر داریم روی این زیر ساخت نیز کار می‌کنیم.
درآمدزایی، اشتغال و توجیه اقتصادی
ما دو نوع محصول داریم، یک نوع آن محصولات رایج است، مانند سرویس چای خوری یا قهوه خوری که بعد از تولید با قیمتی معادل ۲ یا ۳ سه دلار عرضه می‌شوند، برای یک توریست این پول اصلا به حساب نمی‌آید که بخواهد حتی در مورد خرید آن فکر کند.
نوع دوم محصولات دکوراتیو یا تزئینی هستند که هرکدام برای شش نفر اشتغال‌زایی مستقیم می‌کند. قبلا یک تکه سنگ به ابعاد ۲۰سانت در ۲۰ در ۲۰ سانت، نهایتا تبدیل به یک ظرف دیزی می‌شد که با قیمتی بین ۴۰ تا ۶۹ هزار تومان فروش می‌رفت. اما اکنون ما کار با شش نفر روی همان ابعاد سنگ، به مبلغی معادل دو تا سه میلیون تومان یا در بعضی موارد به هشت میلیون تومان برای فروش دست پیدا می‌کنیم.