عامل انسانی
آخرین اخبار از آتش‌سوزی جنگل‌های غرب به روایت «صبح‌امروز»
سرویس ویژه
اکتبر سال 2019 میلادی بود که اولین اخبار از آتش‌سوزی جنگل‌های استرالیا منتشر شد و هر اندازه وسعت آتش بیشتر می‌شد اخبارش در فضای رسانه‌ای داغتر و گسترده‌تر دنبال شد تا جایی که بخش عمده‌ای از اخبار رسانه‌های رسمی، صدا و سیما و فضای مجازی کشورمان راهم درگیر خودش کرد. با یک سرچ ساده در پیج‌های هموطنانمان به راحتی می‌توانیم پیام‌های تاثیر گذارشان در رابطه با از بین رفتن جنگل‌ها و سوختن بیش از یک میلیارد از موجودات حیاط وحش استرالیا را ببینیم.
اما یادآوری این خبر چه ارتباطی به آتش افتاده بر جان زاگرس دارد. اگر اندکی وقت بگذاریم متوجه این نکته مهم می‌شویم تنها 2 درصد از سرزمین مادری مارا جنگل پوشانده‌است و سالانه حدود پانزده هکتار ازین ثروت خدادای در آتش می‌سوزد و نکته قابل توجه این آتش‌سوزی‌ها این است که حدود 95 درصد آن عامل انسانی دارد.
حالا بیایید این درصو وحشتناک را بزارید کنار موج گسترده احساسات مردمی برای آتش سوزی جنگل‌های استرالیا، عامل انسانی که بیشترش مربوط به سهل‌انگاری مردمی می‌شود که برای گذران یک روز شاد در دل طبیعت به جنگل می‌روند اما آتش جامانده از آن‌ها برای سال‌های سال برتن طبیعت می‌ماند. کاش به میزان آن حجم احساسی که برای فاجعه غم‌انگیز استرالیا داشتیم، دلمان برای جنگل‌های سرزمین مادریمان هم می‌سوخت.
در ادامه گزارش به ریز اتفاقات آتش سوزی در جنگل‌های زاگرس می‌پردازیم و آخرین اقدامات را مرور می‌کنیم:
آتش سوزی زاگرس؛ عمدی یا طبیعی؟
به گزارش صبخ‌امروز، سرهنگ علی عباس نژاد، فرمانده یگان حفاظت منابع طبیعی کشور در برنامه صبح و گفتگو با اشاره به اینکه متأسفانه هرسال با افزایش دما و افزایش حضور افراد مختلف در مناطق جنگلی و مراتع شاهد آتش سوزی‌هایی هستیم، گفت: امسال آتش سوزی‌ها زودتر از سال‌های قبل شروع شده است، به طوری که تاکنون صد مورد آتش سوزی جنگل‌ها و مراتع گزارش شده است.
وی افزود: با وجود این آتش سوزی‌ها تمام استان‌های کشور آمادگی مقابله با ایجاد چنین شرایطی را دارند.
پرونده قضایی برای آتش‌سوزی خوزستان
فرمانده یگان حفاظت منابع طبیعی کشور تأکید کرد: در ۹۵ درصد از آتش سوزی‌های به وقوع پیوسته در جنگل‌ها و مراتع کشور این عامل انسانی است که مقصر شناخته می‌شود. از این میزان بخشی آتش سوزی‌های عمدی هستند و در مقابل بخش دیگری به دلیل بی توجهی افرادی است که در یک منطقه آتش افروزی کرده‌اند.
عباس نژاد ادامه داد: آتش روشن کردن در جنگل عملی غیرقانونی است، با این حال برخی افراد در جنگل‌ها آتش روشن می‌کنند در حالی که بعد از ترک محل از خاموشی آن مطمئن نیستند.
وی گفت: برای بخشی از آتش سوزی‌های به وقوع پیوسته در استان خوزستان پرونده قضائی ایجاد شده است. این پرونده‌ها مربوط به کشاورزانی می‌شود که در مزرعه خود آتش روشن کرده‌اند، اما به دلیل شعله ور شدن آتش به نواحی جنگلی و مراتع اطراف زمین‌های کشاورز سرایت کرده و به منابع طبیعی خسارت وارد آمده است. به عبارتی آتشی بوده است که از کنترل فرد خارج شده و از مهار آن ناتوان شده است.
تحقیقات اثبات کردند که تمام آتش سوزی‌ها ایران ناشی از رفتار عامل انسانی است
در ادامه برنامه صبح و گفتگو دکتر رامین رحمانی، عضو هیأت علمی دانشگاه درباره عمدی ضروری بودن برخی از آتش سوزی‌ها در مناطق جنگی گفت: یک حالت از آتش سوزی‌های عمدی مربوط به جنگل‌های کاج می‌شود. وقتی میوه مخروطی آن در درختان کهنسال سربسته است آتش به تولید مثل آن کمک می‌کند. به این شکل که میوه آن فشرده است و به خودی خود این میوه مخروطی باز نمی‌شود تا دانه در خاک قرار بگیرد.
وی درباره آتش سوزی‌های طبیعی در دنیا افزود: در ۵ نقطه جهان از جمله در کشور پرتغال و مناطقی از آفریقا آتش سوزی طبیعی دیده می‌شود. اما درباره ایران تحقیقات اثبات کردند که تمام آتش سوزی‌ها ناشی از رفتار عامل انسانی است و به شکلی که منطقه‌ای خود به خود تحت تأثیر گرما و خشکی گیاهان و یا برخورد صاعقه به تنه گیاهان آتش سوزی رخ دهد، دیده نمی‌شود.
بی توجهی زاگرس نشینان یک دلیل ایجاد آتش سوزی
این استاد دانشگاه تصریح کرد: درباره آتش سوزی منطقه زاگرس هم به این دلیل که بخشی از مردم غرب آن زراعت و دامداری می‌کنند از جمله عوامل ایجاد آتش سوزی می‌توان بی احتیاطی‌های اهالی اشاره کرد.
وی با طرح گلایه‌ای در بخش پایانی گفت: به صراحت در قانون حفاظت از جنگل‌ها اشاره شده است که هنگام بروز آتش سوزی درکشور باید تمام امکانات دولتی در خدمت اطفاء حریق قرار بگیرد. اما شاهد هستیم محمدباقر نوبخت، رئیس سازمان برنامه و بودجه برای در اختیار قرار دادن امکانات دولتی صحبت از پول دادن می‌کند که این موضوع با کمک کردن دولت برای خاموش کردن آتش جنگل‌ها که در قانون تأکید شده تناقض دارد.
وقوع ۱۱۰ فقره آتش‌سوزی در جنگل های زاگرس
معاون وزیر جهاد کشاورزی و رییس سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری کشور در همین رابطه اعلام کرد: اگر یک درخت در هر گوشه‌ای از سرزمین ایران دچار حریق شود و بسوزد ما خود را در برابر آن مسئول می‌دانیم.
مسعود منصور در نهمین جلسه شورای معاونین که صرفاً به موضوع حریق جنگل‌ها اختصاص داشت گفت: حریق در همه جای دنیا اتفاق می‌افتد و پدیده جدیدی در کشور ما نیست و ما وظیفه داریم ضمن انجام اقدامات پیشگیرانه نسبت به اطفای حریق در منابع‌طبیعی اقدام نماییم.
رییس سازمان جنگل‌ها همچنین اشاره داشت: بسیاری از جنگل‌ها که طی روزهای اخیر دچار آتش‌سوزی شده است جزء مناطق حفاظت‌شده تحت مدیریت سازمان حفاظت محیط زیست است که البته این مهم نیست، زیرا نسبت به از بین رفتن یک اصله درخت در هر نقطه‌ای احساس مسئولیت می‌کنیم و تمامی امکانات را بکار می‌گیریم تا یک درخت قطع یا دچار آتش‌سوزی نشود.
منصور از برقراری کشیک شبانه‌روزی در یگان حفاظت و حوزه ریاست سازمان جنگل‌ها خبر داد و از ادارات کل منابع‌طبیعی استان‌ها خواست گزارش لحظه به لحظه حریق از شروع تا پایان آن را به دفتر حفاظت و حوزه ریاست اعلام نمایند.
منصور همچنین ادارات منابع‌طبیعی را موظف به برآورد خسارت پس از پایان حریق کرد و از آنان خواست با دقت لازم مساحت آتش‌سوزی، تعداد فقرات و خسارات وارده به درختان و مراتع را محاسبه و به ستاد سازمان و دفتر حفاظت اعلام نمایند.
عملیات اطفای حریق در 6 منطقه ممکن نیست
منصور بخش قابل توجهی از حریق را نتیجه کشمکش‌ها و تعارضات برخی افراد محلی با یکدیگر دانست و از دفتر حقوقی سازمان جنگل‌ها خواست در این زمینه با بخش قضایی و دادگستری هماهنگی لازم انجام شود تا کسانی که مرتکب آتش‌سوزی عمدی در جنگل‌ها و مراتع می‌شوند، مجازات شوند.
این مقام مسئول یادآور شد: در طول هفته گذشته ۱۱۰ فقره آتش‌سوزی در استان‌های جنوبی و زاگرسی به خصوص استان‌های بوشهر، کهگیلویه و بویراحمد، خوزستان، هرمزگان و استان فارس به وقوع پیوسته که با توجه به آمادگی‌های نیروهای استانی در کمترین زمان ممکن با امکانات در اختیار، اطفاء صورت گرفته است.
وی ادامه داد: در شش مورد از حریق‌های یاد شده در استان‌های کهگیلویه و بویراحمد (منطقه گچساران)، خوزستان (منطقه بهبهان) و بوشهر (منطقه دشتستان) به علت صعب العبور بودن و وزش باد شدید امکان اطفاء از طریق زمینی میسر نیست و لازم است بنابر هماهنگی‌ها و تفاهم‌نامه منعقد شده، با اعلام این سازمان در سریع‌ترین زمان ممکن، بالگرد برای اطفاء اعزام شود.
وی با بیان اینکه افکار عمومی باید از نتیجه عملکرد منابع‌طبیعی مطلع شوند از دفتر روابط عمومی سازمان جنگل‌ها خواست با اخذ اطلاعات لازم از بخش‌های مربوطه از اقدامات منابع‌طبیعی در بخش حریق به درستی اطلاع‌رسانی نمایند.
معاون وزیر و رییس سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری کشور در ادامه برای حمایت و پشتیبانی از نیروهای حفاظتی جهت اطفای حریق و خرید امکانات مانند کفش ایمنی، لباس و آتش‌کوب در نامه‌ای از سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی خواستار افزایش تامین منابع اعتباری شد.
مسعود منصور که در جمع شورای مدیران سخن می‌گفت، حریق در جنگل‌ها و مراتع را مختص یک بخش محدود ندانسته و از اعضای شورا و مدیران خواست از منظر تخصصی به موضوع حریق نگریسته و با حضور در مجموعه و مجامع مختلف از چالش‌ها و راهکارهای آن اطلاع‌رسانی نمایند.
منصور با بیان اینکه منابع‌طبیعی و در راس آن جنگل‌ها و مراتع با توجه به کارکردهای زیست محیطی که دارند متعلق به همه آحاد جامعه است خواستار مشارکت همگانی در امر حفاظت از این سرمایه ارزشمند ملی شد.
این مسئول منابع‌طبیعی کشور با اشاره به اینکه در حال حاضر 57 میلیون هکتار مراتع کشور دارای پروانه چرای دام است و 20 میلون هکتار مرتع نیز دارای قرارداد مرتعداری است، از بهره‌برداران و مجریان طرح‌های مرتعداری خواست نقش خود را در اطفای حریق ایفا کنند زیرا حفاظت از منابع‌طبیعی جزء تعهدات در قرارداد آنان است.
رییس سازمان جنگل‌ها همچنین در جمع شورای مدیران، منابع‌طبیعی استان‌ها را به 6 بخش منطقه‌ای تقسیم کرده و برای هر یک از مناطق از سوی ستاد مسئول پیگیری قرار داده است تا راساً کارها و اقدامات پیگیری و در اختیار حوزه ریاست قرار گیرد.
او در خاتمه از رسانه‌های گروهی بخاطر پیگیری‌های مستمر موضوع حریق تشکر کرد و از صدا و سیما خواست پیام‌های هشدار دهنده و پیشگیرانه حریق در جنگل‌ها و مراتع را از طریق زیرنویس به اطلاع مردم برساند.
ماموریت ویژه مجلس
نایب رئیس مجلس از ماموریت ویژه مجلس به ۴ نماینده برای پیگیری موضوع آتش سوزی‌های گسترده جنگل‌های زاگرس خبرداد و گفت: مقرر شد نمایندگان مامور شده کار را جلو ببرند و برای جمع‌بندی موضوع نشسست دیگری را برگزار خواهیم کرد.
سید امیرحسین قاضی‌زاده هاشمی، در تشریح نشست روزگذشته ( دوشنبه، 12 خرداد ) نمایندگان استان‌های زاگرس‌نشین و مسئولانی از محیط زیست، وزارت دفاع و مراتع و آبخیزداری برای بررسی علت آتش‌سوزی‌های دامنه‌دار در جنگل‌های بلوط زاگرس، گفت: طی چند روز گذشته متاسفانه شاهد آتش‌سوزی‌های گسترده و پراکنده ای در منطقه زاگرس بودیم که اعتراض نمایندگان مجلس را در پی داشت.
ورود هیات رئیسه به موضوع زاگرس
نایب رئیس مجلس شورای اسلامی افزود: در آغاز و شروع راه اندازی مجلس یازدهم هستیم و هنوز کمیسیون‌ها شکل نگرفته است بنابراین تصمیم گرفته شد که بنده به عنوان هیات رئیسه مجلس به این موضوع ورود کنم.
وی ادامه داد: از دستگاه‌های متولی مانند سازمان محیط زیست، جنگل ها و مراتع، NGO های مرتبط، سازمان‌های مردم نهاد، وزارت دفاع و نمایندگان استان‌های زاگرس‌نشین درخواست کردیم که در نشست امروز حاضر و هر کدام از دستگاه‌های گزارش‌هایی را ارائه کردند و نمایندگان هم اعتراضات خود را در رابطه با عدم حضور بهنگام، کمبود امکانات و تجهیزات و منابع ملی مطرح کردند.
نماینده مردم مشهد و کلات در مجلس یازدهم یادآور شد: 4 نفر از نمایندگان حاضر در نشست امروز با توجه به بحرانی بودن اوضاع مامور شدند که به صورت ویژه از طرف مجلس موضوع را پیگیری کنند و از سویی تذکرات لازم به دستگاه‌های دولتی و اجرایی داده و در نهایت مقرر شد که نشست دیگری را برگزار کنیم زیرا دستگاه‌های حاضر در نشست امروز کمبود و عدم اختصاص منابع مالی و بودجه‌ای را توسط سازمان برنامه و بودجه مشکل عمده می‌دانستند و اقدامات مدیریتی و حاکمیتی را هم باید وزارت کشور انجام دهد.
این نماینده مردم در مجلس یازدهم افزود: قرار شد نمایندگان مامور شده کار را جلو ببرند و برای جمع‌بندی موضوع نشسست دیگری خواهیم داشت تا بررسی کنیم که چه کار ویژه‌ای انجام دهیم البته نیاز به سازمان‌هایی داریم که وظیفه شان اطفای حریق باشد که این مهم در پروژه ای تحت عنوان زاگرس مرکزی تعریف شده و باید بتوان پروژه را با قدرت جلو برد تا بتوان از آن به عنوان پایگاه مهار آتش در منطقه زاگرس استفاده کرد و مجلس هم برای رسیدن به نتیجه مطلوب بحث های عمرانی و منابع مالی آن را پیگیری خواهد کرد.