تبدیل طرح عیدانه به بهارانه
مهناز اصغری
بهار امسال تفاوت‌های زیادی نسبت به سال‌های گذشته داشت. بی‌شک دلایل آن نیاز به توضیح ندارد و همه ما روزهای متفاوتی را در ایام تعطیلات و قرنطینه خانگی گذراندیم و هرکدام با گزینه‌های متفاوتی اوقات فراغتمان را سپری کردیم. طبق نظرسنجی‌های انجام شده به صورت تحقیق میدانی دریافتیم افراد نسبت به زمان مشابه سال‌های گذشته زمان بیشتری را صرف مطالعه کردند. چراکه یکی از بهترین راه‌ها برای مقابله با استرس و اضطراب‌های ناشی از شیوع ویروس کرونا و پشت سر گذاشتن این دوره حضور اجباری در خانه، مطالعه است.
تحقیقات نشان می‌دهد که ۶ دقیقه کتابخوانی می‌تواند تا ۶۸ درصد استرس را کاهش دهد. در حقیقت، مطالعه با ایجاد آرامش موجب کاهش استرس می‌شود و بهتر از سایر روش‌های معمول مانند گوش دادن به موسیقی، پیاده‌روی یا خوردن چای بر تنش‌زدایی موثر است.
فروش کتاب طبق روال سال‌های قبل
هرچند طرح عیدانه کتاب در سال جاری به انجام نرسید. اما همین طرح با محوریت طرح بهارانه کتاب از روز گذشته همزمان با سراسر کشور در خراسان رضوی نیز برگزار شد و یارانه اختصاص یافته به طرح «بهارانه کتاب99» 20میلیارد ریال و یارانه خرید کتاب 20درصد به مرحله اجرا رسید که تا پایان ماه جاری نیز ادامه خواهد داشت که علاوه بر کتاب‌های عمومی و کودک و نوجوان، کتاب‌های دانشگاهی را نیز شامل می‌شود
معاون فرهنگی و رسانه اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی خراسان رضوی در این زمینه بیان کرد: حمایت از صنعت نشر در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی شامل فعالیت‌های متنوعی است که بخشی از آن‌ها طبق آیین‌نامه نشر مصوب هیات وزیران و ذیل برنامه پنجم توسعه کشور انجام می‌گیرد.
افشین تحفه‌گر با تأکید بر رعایت پروتکل‌های بهداشتی در شرایط شیوع و گسترش ویروس کرونا عنوان کرد: به منظور رعایت فاصله‌گذاری اجتماعی، خریدهای غیرحضوری نیز با ثبت اطلاعات مربوط در پنل از سوی کتابفروشیها پوشش داده می‌شود. همچنین، مدیریت پروتکل‌های بهداشتی در زمان اجرای طرح بر عهده واحدهای صنفی، شهروندان و خریداران کتاب خواهد بود.
وی افزود: مشارکت مجازی، بیشتر برای کتابفروشی‌های بزرگ است که صف‌های طولانی را در دوره‌های قبل تجربه کرده‌اند. بنابراین کتابفروشی‌های کوچک همانند دوره‌های قبل می‌توانند فروش فیزیکی نیز داشته باشند.
پیش‌بینی استقبال کمتر خریداران نسبت یه سال‌های گذشته
ابرهیم بالاپژوه مدیر شهر کتاب مشهد با اشاره به دلیل عدم برگزاری طرح عیدانه اظهار کرد: امسال با وجود مشکلات پیش‌آمده و موضوع قرنطینه امکان برگزاری طرح تخصیصی در اسفندماه نبود و طرح عیدانه برگزار نشد و همان یارانه در شرایط نسبتا مساعدتر کنونی با عنوان طرح بهارانه از بیستم تا پایان اردیبهشت‌ماه برقرار است.
وی افزود: قطعا به دلیل عدم امکان حضور، استقبال نسبت به هر سال کمتر است. اما از طرفی هم به دلیل خانه‌نشینی و نیاز به پر کردن اوقات فراغت، گرایش مردم به سمت مطالعه و کتابخوانی بیشتر شده است و امیدواریم با توجه به اینکه اسفند و فروردین خوبی را نگذرانیم، در این ده روز بتوانیم شرایط پیش‌آمده را جبران کنیم.
وی با اشاره به این نکته که طرح در خانه بمانیم باعث بالا رفتن سرانه مطالعه شده است، تصریح کرد: این طرح می‌تواند کمک بزرگی باشد. اما هنوز مبحث در خانه بمانیم پابرجا است و با وجود اینکه از فروردین فروشگاه‌ها باز شده است، هنوز مردم با ترس وارد فروشگاه‌ها می‌شوند و شاید این عامل، بازدارنده باشد.
خرید کتاب با مشورت کارشناسان
بالاپژوه در ارتباط با لزوم اجرای تمهیداتی چون فراهم کردن زیرساخت‌های لازم برای فروش الکترونیک بیان کرد: این طرح به صورت الکترونیک اجرا نمی‌شود و به شکل حضوری و مراجعه به کتابفروشیها صورت می‌گیرد و افراد با مراجعه و ارائه کدملی تخفیف دریافت می‌کنند. البته مقرر است ثبت‌نام به صورت غیر حضوری از طریق یکی دو سایت انجام شود، ولی اینکه کار با چه کیفیتی صورت بگیرد، هنوز مشخص نیست. ما شرایط ویژه‌ای برای استفاده افراد از این طرح گذاشتیم. کسانی که می‌خواهند از طرح استفاده کنند، به صورت تلفنی و یا از طریق اینستاگرام و با ارائه کدملی اقدام نمایند و از تخفیف‌ها استفاده کنند. اما واقعیت این است که اصولا تعداد محدودی از کتاب‌ها شناخته شده هستند و عموما افراد در مورد آن‌ها شناخت و اطلاعات کافی دارند و در اغلب موارد، خرید کتاب با مشورت با کارشناسان کتاب صورت می‌گیرد که مستلزم حضور افراد است.
وی در ارتباط با تخصیص یارانه برای فروش کتاب‌های الکترونیک گفت: شخصا با فروش کتاب‌های الکترونیک موافق نیستم. در حال حاضر شرایط کتابخوانی در اوضاع مناسب و جالبی نیست و مردم در واقع دچار مشکلات مالی هستند و کتاب در سبد اولیه خانوار قرار ندارد و وزارت ارشاد و خانه کتاب هم باید فکری به حال تقویت این قشر آسیب‌دیده کنند. در این زمینه ایراداتی به طرح وارد است. به طور مثال اگر طرح به جای بیستم اردیبهشت از اوایل خرداد و همزمان با عید فطر آغاز می‌شد، خانواده‌ها از لحاظ مالی شرایط بهتری برای خرید و استفاده از این طرح داشتند.
جای خالی بسترهای مناسب ارائه طرح بهارانه
طبیعتا ایراداتی به طرح بهارانه وارد است. به طور نمونه با توجه به اهمیت لزوم سیاست فاصله‌گذاری اجتماعی بهتر بود که در ابتدا و پیش از آغاز به کار طرح، بسترهای مناسبی چون درگاه‌های فروش اینترنتی امن و آسان در کنار گزینه‌هایی چون مشاوره آنلاین با کارشناسان صورت می‌پذیرفت. همچنین می‌شد که بخشی از آن را به کتاب‌های الکترونیک اختصاص داد، تا هم به فرهنگسازی رعایت قانون حق مولف و نشر بپردازد و هم در بخشی از هزینه‌ها صرفه‌جویی کند و خریداران با پرداخت همان مبلغ سقف خرید خود، کتاب‌های بیشتری از منابع معلوم خریداری کنند.
کتاب محصول تجربه‌های ملموس و عینی خلاقیت علم و دانش دراز مدت است و در انتقال داده‌ها به مراتب بهتر از سایر ابزار عمل می‌کند. مطالعه کتاب هر اندازه اندک، می‌تواند تاثیر مثبتی در نگرش و باور انسان‌ها ایجاد کند و با ترویج مثبتاندیشی، آرامش روانی را در جامعه تقویت کند. عموماً در جامعه کتابخوان روحیه و امید پررنگ است و در چنین جامعه‌ای است که مردم هوشمندانه با خودمراقبتی به مقابله با بیماریهای مسری میپردازند و آن را ریشهکن می‌کنند.