بحران خاموش کرونا
سارا ایزدخواه
وضعیت شیوع بیماری کووید- 19 در ایران و تداوم آن دغدغه‌هایی را در رابطه با زباله‌های تولید شده، روش جمعآوری آن‌ها و درنهایت تأثیرات احتمالی که می‌تواند بر آینده محیط زیست داشته باشد به وجود آورده است. درواقع این پرسش مطرح می‌شود که آیا دفن زباله‌های عفونی بیمارستان‌ها که به این ویروس آلوده هستند و افرادی که به دلیل این بیماری جان خود را از دست دادند، می‌تواند آینده زندگی مردم را به خطر اندازد یا خیر؟ برای آگاهی بیشتر در مورد این دغدغه‌ها، وضعیت محیط زیست و تأثیرات ناشی از زباله‌های عفونی و دفن اجساد آلوده به کرونا بر طبیعت با اسماعیل کهرم، یک فعال محیط زیست به گفت‌وگو پرداختیم.
کهرم گفت: تنها نیمی از مجموع بیمارستان‌های موجود در ایران دارای سیستم امحاء زباله هستند. از آنجا که بخشی از زباله‌های بیمارستانی، آلوده به انواع ویروس‌ها و میکروب‌ها است؛ بنابراین بایستی این دسته از زباله‌ها به طریق صحیح بهداشتی دفن شود. در گذشته برای دفن مواردی چون جنین سقط شده یا افرادی که در اثر بیماری‌های واگیردار جان خود را از دست دادند از آهک استفاده می‌شد. درواقع زیادی آهک بر روی آن‌ها می‌ریختند؛ چراکه این ماده منجر به افزایش سرعت از بین رفتن جسد می‌شد.
به گزارش صبح امروز،اسماعیل کهرم افزود: امروز با پیشرفت دانش از سفیدکننده‌ها برای تسریع امحاء این اجساد استفاده می‌کنند، درواقع این ماده سفیدکننده سمی مهلک است که به‌موقع می‌تواند ویروس و باکتری را از بین ببرد؛ بنابراین در ایران اجساد آلوده به ویروس‌های واگیردار به این روش دفن می‌شوند.
همه زباله‌های تولید شده، آلوده به ویروس کرونا هستند
کهرم ادامه داد: ما نمی‌توانیم زباله‌های آلوده به ویروس کرونا را از دیگر زباله‌ها تشخیص دهیم به‌همین دلیل، شرط احتیاط آن است که تمامی زباله‌های تولید شده را به‌عنوان زباله‌های آلوده به ویروس کرونا در نظر بگیریم. بنابراین باید زباله‌ها و به‌ویژه موارد بیمارستانی آن را در عمق زمین دفن کرده و برای تجزیه سریعتر آن از ماده سفیدکننده استفاده کرد یا همانند بسیاری از کشورها، زباله‌ها را با حرارت بیشتری سوزاند.
این فعال محیط زیست تصریح کرد: بیشتر نگرانی‌ها در مورد کارگرانی است که زباله‌ها را جابه‌جا می‌کنند و یا زباله‌گردهایی که بین زباله‌ها می‌گردند. بنابراین لازم است تا برای این دسته از افراد امکاناتی چون لباس، پوشش و مواد ضدعفونی در نظر گرفت تا از آن‌ها در برابر این بیماری محافظت شود.
استفاده از موادسفیدکننده برای اجساد آلوده
کهرم در پاسخ به این پرسش که آیا روش دفن جنازه‌های آلوده به ویروس کرونا در ایران صحیح است و در آینده آسیبی به محیط زیست وارد نمی‌کند، گفت: قبرهای ایجاد شده عمیق هستند حدود یک متر و 80 سانتی‌متر عمق دارند، بنابراین اگر بخواهند اجساد مبتلا به این ویروس را دفن کنند بهتر است کمی عمق قبر را بیشتر کرده و مقدار زیادی مواد سفیدکننده در قبر و روی این اجساد بریزند که این روش، مشکلی ایجاد نمی‌کند.
این فعال محیط زیست خاطرنشان کرد: گفتنی است دیگر کشورها، جنازه‌های آلوده به ویروس کرونا را داخل پلاستیک‌های بسیار مقاوم و ضخیم قرار می‌دهند و جنازه در داخل پلاستیک کاملا محفوظ می‌شود که اقدامی بهداشتی‌تر و مناسب‌تر است، هر چند که مطلع شدم در ایران نیز جنازه‌های آلوده به این ویروس را داخل پلاستیک‌های ضخیم قرار داده و سپس دفن می‌کنند. نکته دیگر این است که برخی کشورها از روش سوزاندن جسد با دمای بالای 750 درجه سانتیگراد در فضاهای بسته استفاده می‌کنند تا هیچ ویروس و میکروبی باقی نماند. از نظر من این روش بهتر است، اما به‌دلیل اعتقادات اسلامی و دستور صریح اسلام جنازه بایستی طی مراسمی به خاک سپرده شود.
کاهش تولید زباله در ایران با شیوع کرونا
وی با بیان این که «به نظر من با شیوع این ویروس، میزان تولید زباله‌ها افزایشی چندانی نداشته و حتی با توجه به گرانی‌هایی در ایران حتی منجر به کاهش مصرف و درنتیجه کاهش تولید زباله شده است» تشریح کرد: این بیماری در آینده ایران تأثیر مثبتی بر جای می‌گذارد. نخستین تأثیر آن افزایش آگاهی مردم نسبت به نظافت بوده است. درواقع با شیوع این بیماری مردم، قدر سلامتی، محیط زیست و هوای پاک را بیشتر خواهند دانست و جهان به‌طور قطع به سمت پاکیزگی و حفاظت از محیط زیست پیش می‌رود.
تجهیز تمام بیمارستان‌های مشهد به دستگاه بی‌خطرسازی زباله‌ها
برای آگاهی بیشتر در رابطه با امکانات بیمارستان‌های مشهد برای امحا زباله‌ها با علی اصغر حسنی، مدیر گروه بهداشت محیط حرفه‌ای دانشگاه علوم پزشکی مشهد گفت‌وگو کردیم. وی در رابطه با این موضوع گفت: مشهد، جزو نخستین شهرهایی است که همه بیمارستان‌های آن دارای دستگاه امحاء و بی‌خطرسازی پسماند عفونی هستند و تمام بیمارستان‌های شهر براساس پروتکل مشخص‌شده اقدام به کاهش حجم زباله‌های عفونی خود کرده سپس پسماندها را بی‌خطرسازی می‌کنند. پس از آن این پسماندها توسط بیمارستان، معاونت بهداشتی و درنهایت محیط زیست پایش می‌شوند تا اطمینان حاصل شود که فرآیند بی‌خطرسازی به درستی انجام شده باشد.
پسماندهای عفونی بیمارستان‌ها افزایش نداشته است
حسنی در پاسخ به این پرسش که آیا میزان پسماند عفونی بیمارستان‌های مشهد افزایش داشته است؟ بیان کرد: میزان این پسماندها تغییری نکرده؛ چراکه تعداد مراجعان بیمارستانی که برای عمل‌های جراحی مراجعه کرده، کاهش پیدا کرده است.
مدیر گروه بهداشت محیط حرفه‌ای دانشگاه علوم پزشکی مشهد ادامه داد: با توجه به عدم فعالیت واحدهای تجاری سطح شهر میزان زباله‌های تولیدی نیز کمتر شده است. همچنین برای کاهش فعالیت زبالهگردها در سطح شهر، جلساتی را با سازمان مپ برگزار و درخواست شده تا پیمانکاران زیرمجموعه این سازمان در این شرایط کار بازیافت زباله را متوقف کنند. همچنین اطلاع‌رسانی‌های لازم انجام شده تا مردم در ساعت‌های مشخصی پسماندهای خود را بیرون از منزل بگذارند تا مانع از فعالیت زبالهگردها شویم.
دپوی زباله‌های خشک در انبارها
در این راستا حسن‌زاده مدیر اجرایی سازمان پسماند در مورد جمعآوری زباله‌های خشک در سطح شهر با توجه به شیوع بیماری کرونا توضیح داد: براساس ضوابط اعلام شده، مشکلی برای جمعآوری زباله‌های خشک در سطح شهر وجود ندارد. درواقع این زباله‌ها پس از جمعآوری در انبارهای خاصی ذخیره و دپو می‌شوند تا مدت زمان مشخصی تحت نظر پیمانکار -دو هفته و بیشتر- در انبارها نگهداری می‌شوند تا ویروس از بین رفته باشد و پس از آن کار پردازش و بازیافت صورت بگیرد.
حسن‌زاده همچنین به دفن جداگانه زباله‌های عفونی بیمارستان‌ها در سایت مرکزی سازمان مدیریت پسماند واقع در منطقه میامی اشاره کرده است.