بازار ارزان انیمیشن
در رابطه با ساخت و تولید انیمیشن اگر بخواهیم در چرخه‌ای بسته، فقط تولید و مصرف داخلی داشته باشیم نهایتا به بن بست می‌رسیم
مریم اصغری
انیمیشن‌ها به‌مثابه رسانه، از تمهیدات گوناگون برای انتقال پیام به رده سنی خاصی از مخاطبان است که روایت و روایتگری عامل مهمی در شکل‌دهی آنها است. بنابراین در تعریف اولیه، انیمیشن یکی از اشکال رسانه‌ای و نوعی شبیه‌سازی پدیده‌های واقعی محسوب می‌شود که تأثیر به سزایی در رشد اجتماعی، اخالقی و عاطفی در دوران کودکی افراد دارد که با هدف آگاهی بخشی، نسبت به ابعاد تربیتی و آموزشی اقدام به ساخت آنها می‌شود و با توجه به حساسیت‌های موجود در پرورش مخاطبان کودک، باید به نوع ویژه‌ای به آن پرداخته شود.چرا که یکی ازعوامل مؤثری که در شکل‌گیری شخصیت کودکان ونوجوانان بسیار مؤثر و حائز اهمیت می‌باشد، الگو پذیری کودکان و نوجوانان از قهرمانان این انیمیشین‌ها است. کارتون ها به خاطر مجموعه پیام‌هایی که به مخاطب خودمی‌رسانند بسیار با ارزش هستند، لذا با توجه به وسعت و تنوع موضوعی، آنها را به دسته‌های مختلف جهت سنین متفاوتتقسیم‌بندی می‌کنند. کودکان و نوجوانان همواره به خاطر جذابیت تصاویر، از کارتون‌ها و انیمیشن‌ها تأثیر پذیرفته و با همانند سازی رفتارها و حرکات، به دنبال اجرا و تقلید از آنها هستند.
مشهد، قطب مهم صنعت انیمیشن
به استناد سوابق موجود، مشهد همواره جزو قطب‌های موفق در صنعت انیمیشن سازی بوده و در این بین، هنرمندان بسیاری را پرورش و به جوامع داخلی و خارجی معرفی کرده است. در شرایط کنونی و با وجود نیاز بخشی از جامعه به آموزش‌های غیرمستقیم، نقش و تاثیر انیمیشن‌ها در این سیر کتمان نشدنی است و طبیعتا در سطح کشوری نیز تمهیدات لازم اندیشیده شده و بودجه مورد نیاز به آن تعلق گرفته یا خواهد گرفت.
تشکیل مجمع انیمیشن ایران
در این زمینه سید محمدحسین علمدار، فارق التحصیل مقطع کارشناسی در رشته کارگردانی تلویزیونی با سابقه 15 سال فعالیت در حوزه‌های مختلف نویسندگی، کارگردانی و تهیه‌کنندگی فیلم‌های کوتاه، مجموعه‌ها و انیمیشن‌های متنوع در سطح کشورمی‌گوید:مشهد از ابتدا هم یکی از قطب‌های مهم انیمیشن‌سازی بود و فعالیت زیادی در این زمینه ذر قالب گروه‌های منفرد و جدا از هم داشت. پس از حدود دو سال گفتگو و هم اندیشی و بررسی اعضا، برآن شدیم که تیم‌های انیمیشن که تا به حال به صورت انفرادی و جدا از هم در این زمینه فعالیت و کار می‌کردند را تلفیق کرده و تشکلی به نام مجمع انیمیشن ایران را پایه‌ریزی کنیمو به صرف اینکه نمی‌خواستیم این مجمع منحصر به مشهد باشد، نام ایرانرا بر آن گذاشتیم تا سازوکار مجمع را به صورت فراگیر و کشوری به انجام برسانیم و به طور مثال شهرهای دیگر مثل کرمان که در زمینه انیمیشن فعالیت زیادی دارد، نیز از این الگو استفاده و تبعیت کنند. اما هنوز این مجمع فراگیر برای کل نیروهای دست اندر کار حوزه تشکیل نشده است.حتی صنفی به نام کارگری انیمیشن که در تهران مشغول به کار است، شکل فراگیر ندارد. بنابراین هفت گروه وارد مجمع انیمیشن شده و در حال فعالیت هستند و حدودا مقارن با قبل از شروع بحران کرونا، مجمع فعالیت خود را آغاز کرده است.
حرکت به سمت انیمیشن بین‌المللی
این کارگردان انیمیشن که در سال‌های اخیر سوابق خوبی به جهت شرکت در رویدادهای بین‌المللی و کسب جوایز فستیوال‌های خارج از کشور را به جهت کارگردانی انیمیشن از آن خود کرده است، تصریح می‌کرد: شاید کارکردن انفرادی گروه‌های انیمیشن‌سازی پیش از این به دلیل این بود که متکی به بودجه دولت بودیم. کارها سفارشی بود و در برابر پولی که دریافت می‌شد، کارها ساخته و ارائه می‌شد. به طور یقین خیلی فرقی نمی‌کرد که اثر چه مسیری را طی می‌کند و آیا به بازار جهانی راه پیدا می‌کند یا خیر. به عنوان تولید کننده برای ما مهم نبود و متقاضیان نیز اهمیتی به این موضوع نمی‌دادند.صرفا برای تولید کنندگانوجهه بیلان کاریداشت و طبق وظیفه عمل می‌کردند. یکی از دلایل در قالب مجمتع عمل کردن ما این بود که به مرور اتکای ما به درآمد دولت کم شد و خودمان هم سعی کرده‌ایم مستقیم عمل کنیم و اقتصادی‌تر به ماجرا فکر کنیم. البته دوستانی هم داریم که اختصاصا کارهایی برای ارائه بین‌المللی می‌سازند و دامنه فعالیت و بازار آنها جهانی است و در رویدادهای مختلف بین‌المللی شرکت می‌کنند. به شخصه برای من در درجه اول، پرده سینما و در درجه دوم حرکت به سمت انیمیشن بین‌الملی مطرح است.
بن بست تولید و عرضه داخلی
علمدار با اشاره به اینکه در رابطه با ساخت و تولید انیمیشن اگر بخواهیم در چرخه‌ای بسته، فقط تولید و مصرف داخلی داشته باشیم نهایتا به بن بست می‌رسیم ادامه می‌دهد: اگر بتوانیم بازارهای بین‌المللی را در نظر بگیریم، قطعا قدم‌های بزرگی می‌توان برداشت. هرچند اغلب کارهایی که به جهت حضور در عرصه بین‌المللی ساخته می‌شود هم با مختصات فرهنگی ما سازگاری دارد و می‌تواند در داخل هم عرضه شود. اما برای اینکارسازندگان انیمیشن بایددیدجهان شمول داشته باشند تا بتوانند اثار مناسبی را ارائه دهند.
تولید انیمیشن‌های آموزشی به پیشنهاد وزارت بهداشت
علمدار با توجه به اهمیت تولید محتوای آموزشی در شرایط کنونی بیان می‌کرد: در رابطه با ساخت کارهایی صرفا مطابق با شرایط کنونی و اطلاع‌رسانی و آموزش در شرایط بحران، شاید ما می‌توانستیم وارد این بخش شویم. ولی در واقع مشکل عرضه کالاست. در بحث کرونا، با توجه به اینکه مسئله ملی بود، خیلی منطقه‌ای به آن پرداخته نشد. یعنی به این شکل نبود که مثلا در مشهد عنوان شودکه در این زمینه کاری صورت پذیرد. به همین جهت بخش غالب کار در تهران متمرکز بود و گروه‌هایی در تهران سفارش گرفته و کار را انجام دادند. استثناعا بحث کرونا موضوعی است که دقیقا باید سفارشی تولید شود وفیلمساز با توجه به جنبه علمی موضوع نمی‌تواند به تنهایی کاری را بسازد. چرا که ممکن است در مغایرت با مبانی علمی و پروتکل‌هاای وزارت بهداشت باشد.در این رابطه باید وزارت بهداشت ورود پیدا می‌کرد و می‌گفت که چه چیزی باید تولید شود تا فیلمساز با توجه به نیازها به ساخت و تولید بپردازد.
دو فاکتور مهم انیمیشن در ایران
این هنرمند ادامه می‌دهد: در صنعت انیمیشن مبحثی به نام مزیت نسبی داریم. ما در مشهد مزیت نسبی که هیچ، مزیت مطلق داریم. در حال حاضر، نیروی کارخوبی در این عرصه فعالیت می‌کنند که البته تعدادی از آنها از چرخه خارج شده، یا با توجه به این شرایط، تغییر شغل داده و یا مهاجرت کردند. اما بازهم انیمیشن‌سازی کشور در سطح نسبتا خوبی قرار دارد و حتی اگر با ترکیهکه در صنعت سینما موفق‌تر بوده است، مقایسه شویم بازهم انیمیشن ایران در جایگاه بالاتری قرار دارد. البته که در حال حاضر اگر همینطور سست پیش برویم،پنج سال دیگر آنها از ما جلوتر خواهند بود ولیکن در منطقه کشوری مثل ایران نیست که در این زمینه تا این اندازه فعالیت داشته باشد. قیمت‌هایی که در ایران وجود دارد، بعضا یک دهم قیمت متعارف است. در واقع بازار ارزان ساخت انیمیشن و نیروی انسانی کارآمد دو فاکتور مهم در تقاضای انیمیشن ایران است.
عدم وجود سازوکار مشخص در ارائه آثار
سید محمدحسین علمدار با اشاره به اینکه هنوز سازوکاری نداریم که بتوانیم با یک روش درست کارهای خود را ارائه دهیم اظهار می‌کرد:در حال حاضر فقط در حال رایزنی با مدیران هستیم تا راهی برای ایجاد توازن و نتیجه مناسب بین عرضه و تقاضا پیدا کنیم. چرا که به صورت عادی، ما طبق سفارش صداوسیما یا کانون پرورشی فکری کاری را می‌سازیم و یا باید چیزی را بسازیم و ارائه دهیم تا پخش و بازاریابی شودواگر به نوعی امکان پذیر باشدکه در مبحث پخش و عرضه حمایت صورت بگیرد، قطعا اتفاقات بهتری می‌افتد. در نهایت اینکه هم ما به عنوان تولیدکننده و هم مدیران باید قدم‌هایمانرا محکم برداریم تا کار را به جایی برسانیم. من چندین سال است در این زمینه کار می‌کنم و در دوره حضور من، حمایت‌های مادی نسبتا خوبی از انیمیشن‌سازان می‌شد. حداقل در حد نیاز کمک می‌کردند. البته که من خودم را با یک فیلمساز غربی مقایسه نمی‌کنم چرا که اقتصاد بزرگتر ظرفیت بیشتری هم دارد. بهر حال ما تا حدودی از حمایت برخوردار بودیم و حالا کارمان در حال به ثمر رسیدن استو نیاز به دلسوزی مسئولین داریم تا نیروهای جدید سرخورده نشوند و دلگرم کار باشند.