سکوت یا همراهی
عاطفه خوافیان
سلبریتی‌ها افراد مشهوری هستند که یا به واسطه کنش اجتماعی خود در یک حوزه به شهرت می‌رسند و یا آنکه دیگران آنها را مشهور می‌کنند، به طور مثال رسانه‌ها می‌توانند در معرفی و شهرت افرادی به عنوان سلبریتی نقش داشته باشند. اگر میانگین این دو دیدگاه را در نظر بگیریم، می‌توانیم بگوییم افرادی که در فضای رسانه‌ها به شهرت می‌رسند، سلبریتی نام می‌گیرند.
از دیر ایام با ورود جعبه‌های جادویی به زندگی آدمیان، فرهنگ و واژه سلبریتی نیز به وجود آمد اما با ایجاد و گسترش فضای مجازی این کلمه بیش از پیش برای ما رنگ گرفت و به صورت جدی پا به دنیای کوچک ما آدم بزرگ‌ها گذاشت و خیلی واژه‌ها و معنای آن را دستخوش تغییر کردند، درست از همان لحظه‌ای که هرکسی تریبونی برای معرفی خود پیدا کرد نمودارها جابجا شد و نوسانات چشمگیر.
ایران پر مخاطره
کشور ایران به مانند دیگر کشورها با چالش‌ها و مخاطرات بسیاری مواجه است. اما به خاطر میزان، تنوع و تلفات ناشی از بحران‌ها و چالش‌هایی که داریم، کشور ما نسبت به کشورهای دیگر جایگاه خوبی ندارد.
با توجه به این تنوع و تکثر و میزان تلفات بحران در ایران، نقش رسانه‌ها و در اینجا به طور خاص رسانه‌های ایرانی، بسیار می‌تواند برجسته و مهم باشد. اگر رسانه‌های ایرانی، از مخاطرات و بحران‌های موجود آگاه باشند و اگر که کارشان را بدانند و به مسئولیت خودشان باور داشته باشند و مسئولیت پذیر باشند، می‌توانند جلوی تبدیل بسیاری از مخاطرات به بحران‌ها و جلوی تلفات و خسارات‌ها را بگیرند و اثرگذار باشند.
سلبریتی پروری بحثی بود که با ازدحام شبکه‌های مجازی هنرمندان مردمی را با هنرمندنماها درهم آمیخت و دودستگی به وجود آورد و بخشی از توده جامعه را در بلاتکلیفی گذاشت.
مراجع اجتماعی به نام سلبریتی
به نقل از تابناک، امروز سلبریتی‌ها به نوعی مراجع اجتماعی هستند و برای گروه‌های اجتماعی مرجعیت اقتدار دارند. بنابراین، چون مرجعیت اجتماعی دارند. حرف، کنش و پیام‌شان اثرگذار است. اگر از این منظر نگاه کنیم، سلبریتی‌ها می‌توانند بخشی از جامعه را با خود همراه کنند و پیام‌شان بر آن بخش اثرگذار باشد. البته این یک امر نسبی است و این میزان تاثیر‌گذاری در هر سلبریتی می‌تواند متفاوت از دیگری باشد. آنچه در مقایسه فضای گذشته با امروز مسلم است، در گذشته مراجع اجتماعی محدود بودند، مثلا سیاستمداران، روحانیون و یا برخی از ورزشکاران و بازیگران که از طریق جراید، وارد دیالوگ با جامعه می‌شدند، مراجع اجتماعی بودند و عمده مراجع اجتماعی را نیز صاحبان قدرت مذهبی و سیاسی تشکیل می‌دادند، اما در جامعه امروز، مراجع اجتماعی بسیار گسترده شده و طیف مختلفی را در بر می‌گیرد.
در یک نظرسنجی که پیشتر انجام شده بود سلبریتی‌ها و اساتید دانشگاه، رتبه‌های بالایی داشتند. درحالی‌که صاحبان قدرت سیاسی در سال‌های اخیر از لحاظ مرجعیت دچار افول شدیدی شدند.
مسئولیت اجتماعی در قبال شهرت
میلاد زارعی، عضو هیات علمی مطبوعات تهران و کارشناس ارشد ارتباطات از نقش سلبریتی در بحران و رفع آن می‌گوید: سلبریتی شهرت خود را به وسیله عموم مردم به دست آورده و با توجه به پتانسیل اعلام حضور و تریبونی که مردم به او داده بایستی در رفع دغدغه‌های اجتماعی در کنار مردم باشد، چرا که شهرت او در گرو همین مردم بوده و او در قبال این شهرت مسئولیت اجتماعی دارد.
سلبریتی بهترین فضای اجتماعی را با بیشترین بیننده در دست دارد و چرا نباید جامعه و دولت مردان از ظرفیت او برای بهتر شدن حال جامعه استفاده کند.
این افراد برای حضور در رسانه و کمک یک مسئولیت اجتماعی بر عهده داشته و این موضوع به هیچ وجه اجبار نیست. اما نکته مهم و حائز اهمیت این است که آیا این افراد باید در هر موضوع و مسئله‌ای اظهار نظر کرده یا تنها با استفاده از سواد رسانه‌ای خود در موضوعات مهمی که در حیطه تخصص اوست به نظر پردازی بپردازد.
ایجاد همدلی و هماهنگی در بین توده مردم
اگر فضای اطلاع رسانی سلبریتی در جهت هماهنگی و همدلی و ایجاد فضای اطلاع رسانی برای موارد عمومی اقدام خوبی است و بهتر است برای هشدارهای پزشکی و بهداشتی از ظرفیت این افراد استفاده کرد.
سلبریتی می‌تواند به افزایش سطح آگاهی و دانش عمومی مردم و نیز افزایش همدلی در بین مردم کمک بسیاری بکند اما اطلاع رسانی دقیق و صحیح مهم‌ترین نکته‌ای است که باید آن را در نظر بگیرند. چرا که گاهی این افراد به اشتباه اطلاعات غلطی را در اختیار عموم قرار داده و با مشخص شدن اشتباه سعی بر حذف این موضوع در فضای مجازی داشته که گاهی ممکن است دیر باشد و این خطرناک است.
سلبریتی‌ها نباید بدون تخصص پیرامون موضوعات تخصصی اظهار نظر کنند اما بایستی با استفاده از مراجع صحیح اطلاع‌رسانی پیرامون موضوع خاص اطلاعات و هشدارهایی را به عموم مردم برسانند و در این بین ایرادی ندارد اگر چند خط نظرات شخصی خوذ را بگنجانند اما نباید فراموش کنند که هرفردی در یک زمینه خاص تبحر دارد و نیاز به اعلام حضور در تمام موارد نیست.
در ادامه به توصیف سلبریتی و نقش او در بحران‌ها و هم‌چنین قابلیت استفاده از کمپین از زبان دکتر شاهرخی، جامعه شناس می‌پردازیم.
سلبریتی‌های بدون دغدغه
واژه سلبریتی با حضور و طرفداری مردم ایجاد شده و معنا می‌گیرد اما اغلب سلبریتی‌های کشور کمتر دغدغه اجتماعی داشته و بیشتر از تریبون پرقدرتی که توسط مردم به آنها داده به توصیف و شرح خود پرداخته وکمتر در بتن جامعه دیده می‌شوند.
انسان یک موجود اجتماعی بوده و نسبت به محیط و دیگران و شرایطی که با آن مواجهیم مسئول بوده به این معنی که در کنار مسولیت‌های فردی مسئولیت های اجتماعی نیز داریم. دولت‌ها و سازمان‌ها و شهروندان و تک‌تک افرادی که در این اجتماع زندگی میکنن بایستی با دقت و وسواس و احساس مسئولیت، نسبت به مسئله فرهنگی، اجتماعی، محیطی و سیاسی اطرافشان توجه کامل داشته باشند.
کمپین؛ حرکتی بزرگ برای عبور از بحران‌ها
با ایجاد کمپین در فضای مجازی می‌توان شبکه‌های اجتماعی را تبدیل به یک حرکت بزرگ اجتماعی کرد که قطعا این قبیل حرکات در عبور از بحران ها بسیار موثر است و نقطه مثبت آن این است که عامل اعتماد و امید به زندگی در حمایت از اقشار و حمایت از همنوع و یک نماد همدلی است که نافذ ترین سرمایه برای عبور از بحران است.
شهرت سلبریتی‌ها درگرو حضور مردم
این لفظ صرفا منحصر به هنر پیشه نیست. سیاستمداران ما، مدل‌های لباس، فوتبالیست‌ها به هر شکلی مشهورین جامعه، عمدتا به محض اینکه بر اثر یک اتفاق رسانه‌ای و شبکه‌های اجتماعی که کمک زیادی به آنها می‌کند و عمده شهرت خود را مدیون رسانه ها و شبکه‌های اجتماعی هستند، ظهور پیدا می‌کنند. سلبریتی ما درباره همه چی اظهار نظر می‌کنند و تظاهر می‌کنند همه چیز را بدون ذره‌ای اطلاعات می‌دانند که این موضوع تا کنون وجه خوبی نداشته است. اگرچه در این بین تعدادی از سبریتی‌ها به ایجاد کمپین اقدام کرده که در نهایت حتی اگر با هدف ریا و تظاهر باشد، باز هم عملی نیک و مثبت است.
اهمیت سواد رسانه‌ای در بین سلبریتی‌ها
متاسفانه ما در وضعیت اجتماع خودمان، مثلا سلبریتی جشنواره داخلی را فرض کنید، وقتی به خاطر مباحث کوچک مثل جایزه قهر می‌کنند یا به خاطر چیزهای خیلی پیش پا افتاده که هیچ ربطی به مردم ندارد، مباحث خودشان را در شبکه‌های اجتماعی می‌ریزند و اجتماع را دلسرد می‌کنند. ویژگی اصلی و مهم سلبریتی‌ها عامه پسند بودن است و اگر این ویژگی را نداشته باشند، نقش مثبتی ایفا نکردند و امتحان خود را پس ندادند و با توجه به وضعیت کشور جامعه به حضور پررنگ‌تری از آنها برای امید بیشتر و رفع خستگی و سردرگمی عامه مردم نیاز دارد. قضاوت را به عهده عموم گذاشته، اما ای کاش رفتار سلبریتی بتواند الگوی خوبی برای فرزندان ما باشد و بتوانند با استفاده از ظرفیت و پتانسیل شهرت و خود در رفع چنین بحران‌هایی کمک کرده و در کنار مردم باشند. امروز جامعه درگیر است و مردم نه تنها با مشکلات معیشتی، بلکه با مقابله با ترس نیز دست و پنجه نرم می‌کنند. کاش کمی از پشت شیشه گوشی‌های همراه خود خارج شوید و این قاب سرد نقاب مانند را این روزها کنار بگذارید. مردم به چیزی بیشتر از ابراز همدردی نیاز دارند.