پیدا کنید پرتقال فروش را!
علی ساقی
دعوت چهار بازیکن خراسانی به اردوی تیم ملی فوتبال نوجوانان، درخشش دو خراسانی در اردوی تیم ملی نونهالان و … از جمله اخباری است که در خصوص حضور بازیکنان خراسانی در تیم ملی ایران منتشر شده اما در این بین نامی از رده سنی بزرگسالان دیده نمی‌شود.
نبود بازیکنان خراسانی در سال‌های اخیر در ترکیب تیم ملی فوتبال ایران به خصوص در رده سنی بزرگسالان، به معضلی تبدیل شده که می‌توان علت آن را عملکرد ضعیف تیم‌های پایه و فرآیند استعدادیابی در سطح استان دانست.
خداداد عزیزی، غلامرضا عنایتی، رضا حقیقی شاندیز، رضا قوچان‌نژاد، محمدرضا خلعتبری، حسین بادامکی، قاسم دهنوی، ارسطو محمدی، مجتبی ترشیز، مهدی واعظی و علی‌رضا نیکبخت واحدی بازیکنان خراسانی بودند که فرصت پوشیدن پیراهن تیم ملی را پیدا کردند. همچنین عزیزی، عنایتی، حقیقی و قوچان‌نژاد تنها خراسانی‌هایی بودند که با تیم ملی ایران در تاریخ جام‌های جهانی حضور داشتند.
«عباس چمنیان»، سرمربی سابق تیم ملی نوجوانان ایران در گفت و گوی اختصاصی با خبرنگار روزنامه صبح امروز، در خصوص علت غیبت فوتبالیست‌های خراسانی در تیم ملی بزرگسالان اظهار کرد: وقتی به کارنامه یک دهه اخیر نمایندگان خراسانی در لیگ برتر نگاه می‌کنیم و عملکرد تیم‌هایی مثل پدیده، شهرخودرو، پیام و ابومسلم را بررسی می‌کنیم به این نتیجه می‌رسیم که در این مدت، فوتبال خراسان درگیر مشکلات عدیده مالکیتی، مدیریتی و مالی بوده و به نوعی فوتبال خراسان ثبات لازم جهت بروز توانایی خود را نداشته است.
وی ادامه داد: می‌توان ادعا کرد که کمبود بازیکن خراسانی در تیم ملی فوتبال در رده‌های سنی بزرگسالان، امید و حتی رده‌های پایین‌تر، حاصل این سردرگمی و مشکلات مدیریتی فوتبال استان است. هیچ‌گاه بستر آرام و مساعدی برای استعدادهای استان فراهم نبوده تا آن‌ها بتوانند توانایی‌شان را به منصه ظهور برسانند و در تیم‌های پایه استان بازی کنند.
خلا بین لیگ برتر و دسته یک و دسته دو
سرمربی سابق تیم ملی نوجوانان ایران بیان کرد: نمی‌دانم چطور این خلا در فوتبال استان رخ داده که هرگاه تیمی در لیگ یک داشتیم، نماینده‌ای در لیگ برتر نداشتیم و از زمانی که در لیگ برتر تیمی از خراسان رضوی حضور دارد؛ خبری از تیمی در لیگ دسته اول باشگاه‌های کشور نیست.
چمنیان اضافه کرد: برخی کارشناسان فوتبال عنوان می‌کنند مهم نیست تیمی که در لیگ برتر حضور دارد، الزاما بومی باشد و می‌تواند برای موفقیت در لیگ از بازیکنان دیگر شهرها و حتی خارجی استفاده کند. در لیگ‌های حرفه‌ای این حرف صادق است و به عنوان مثال الزامی نیست که تیم فوتبال شهرخودرو در لیگ برتر ایران با بازیکنان بومی به میدان برود، موفقیت تیم مهم بوده و بعضا استفاده از بازیکنان خارجی مدنظر است.
وی گفت: اما از دیدگاه استعدادیابی، رشد و پرورش فوتبالیست‌ها با چالش مواجه هستیم. به غیر از تیم شهرخودرو که نماینده فوتبال استان در لیگ برتر فوتبال کشور است، در لیگ یک و دو نماینده‌ای نداریم. در حقیقت تیمی وجود ندارد تا استعدادهای استان بتوانند در آن‌ها فرصت بروز توانمندی‌های خود را داشته و مدارج موفقیت فوتبالی را طی کنند و در نهایت به سطح اول فوتبال کشور رسیده و به تیم ملی راه پیدا کنند.
سرمربی سابق تیم فوتبال ابومسلم با اشاره به اینکه تعداد دعوت‌شدگان خراسانی به تیم ملی با ظرفیت فوتبال در این استان هیچ تناسبی ندارد، تشریح کرد: در حقیقت ویترینی برای نشان دادن فوتبالیست‌ها و استعدادهای شهر مشهد نداریم. خلا ایجادشده در ده سال اخیر، در اثر مشکلات زیاد مالکیتی و مدیریتی بوده اما می‌توان گفت که پس از واگذاری باشگاه پدیده و تغییر نام این تیم به شهرخودرو و با حضور مالک جدید، آرامش و ثبات نسبی به این تیم برگشته است. ماحصل این مشکلات و فاصله به وجود آمده این است که در دو سه سال اخیر کمترین تعداد دعوت‌شدگان به تیم‌های ملی در رده‌های سنی مختلف از استان خراسان رضوی بوده که این موضوع هیچ‌گونه تناسبی با ظرفیت‌های این استان ندارد.
چمنیان افزود: موضوع دیگر بحث پول و مادی‌گرایی در سال‌های اخیر برای جذب استعدادها است. باید گفت مسائل مالی در تعیین و گزینش استعدادها موثر است لذا استعدادهای فوتبال نه تنها در استان بلکه در کشور که عمدتا جز گروه با توان مالی کم جامعه هستند، فرصت ظهور و بروز توانایی‌های فوتبالی خود را پیدا نمی‌کنند تا به تیم‌ها ملی کشور راه پیدا کنند.
چرا بازیکن خوب و پخته‌ای از دل آکادمی‌ها و مدارس فوتبال بیرون نمی‌آید؟
وی در خصوص نقش و عملکرد مدارس فوتبال در سطح استان، عنوان کرد: چیزی به اسم آکادمی نداریم. بسیاری از مراکز آموزش فوتبال، اسم خود را آکادمی گذاشته‌اند در حالیکه با این نام هیچ آشنایی ندارند. به اسم آکادمی و مدرسه فوتبال، چند کلاس آموزش فوتبال که عمدتا بی‌کیفیت هم هستند، برگزار شده اما بیشتر منافع مالی مدنظر است. اگر نگاه پرورشی و آموزشی در این مراکز وجود نداشته باشد، نمی‌توان انتظار داشت که بازیکنان بااستعداد جذب شوند.
سرمربی سابق تیم ملی نوجوانان ایران اضافه کرد: پس از مدتی استعدادها هدر می‌روند و بازیکنان با استعداد کمتر چه از نظر مالی و چه از نظر فنی، سرخورده می‌شوند. می‌توان ادعا کرد که ورود بازیکنان به سطح اول فوتبال کشور از طریق این مارکز آموزش فوتبال کاملا اتفاقی است. اگر چرخه استعدادیابی استان به خوبی کار کند، در هر سال می‌بایست حدود 20 بازیکن به کشور معرفی کنیم. اگر بازیکنان بومی خراسان رضوی در تیم‌های دیگر بازی کنند و به تیم ملی راه یابند، خودش افتخاری برای استان است اما در همین امر هم ناکام بوده‌ایم. البته فرستادن و معرفی بازیکن به سایر تیم‌ها منبع درآمد محسوب می‌شود اما در حال حاضر اکثر مدارس فوتبال و آکادمی‌ها به افراد پولدار توجه می‌کنند و بیشتر آن‌ها را جذب مرکز خود می‌کنند چه بسا هیچ استعدادی در این افراد وجود ندارد.
چمنیان خاطرنشان کرد: نداشتن تیم‌های پایه و توان مالی دیوار بلندی در برابر استعدادهای استان است که بعضا مربیان بی‌کیفیت را هم باید به این موانع اضافه کرد.
بهترین جایگاه برای شناسایی و پرورش استعدادها، تیم‌های پایه است
وی یادآور شد: همانطور که گفته شد، می‌توان پذیرفت که تیم شهرخودرو برای موفقیت در لیگ برتر از بازیکنان غیر بومی استفاده کند اما در خصوص تیم‌های پایه اینطور نیست. تیم‌های پایه محلی برای بروز استعدادها است و باید پلی باشد برای رسیدن به تین بزرگسالان در یا سایر تیم‌های لیگ برتری. متاسفانه امسال تمام تیم‌های پایه شهرخودرو واگذار شده و دیگر بهترین جایگاه برای پرورش استعدادها در استان وجود ندارد.
چمنیان در خصوص تیم‌های پایه و سرمایه‌گذاری تیم‌های لیگ برتری روی نوجوانان و جوانان خود، تصریح کرد: نام شهرخودرو بازیکن را جذب می‌کند و نیز تیم‌های پایه می‌تواند صرفه اقتصادی برای این تیم داشته باشد چراکه می‌تواند با هزینه بسیار کمتر نسبت به هزینه مورد نیاز برای خرید بازیکن، از نیروهای جوان در تیم خود استفاده کنند. از طرفی پروژه استعدادیابی و پرورش بازیکن در استان فعال می‌شود. در حقیقت باید گفت با واگذاری این تیم‌ها، نقطه امید و آرزوی بازیکنان خراسانی برای بازی در تیم اول استان از بین رفته است.
سرمربی سابق تیم فوتبال پیام خراسان افزود: این اتفاق درحالی رخ داده که تیم‌هایی مثل فولاد، سپاهان، ذوب‌آهن و تراکتورسازی در زمینه تیم‌های آکادمی و پایه به خوبی کار می‌کنند به طویکه این تیم‌ها در رده‌های سنی پایه حرف اول را در کشور می‌زنند. همچنین می‌توان از ثمرات توجه به رده‌های پایه به حضور حداقل چهار پنج بازیکن از فولاد، سپاهان یا تراکتورسازی در تیم‌های ملی اشاره کرد.
نباید استعدادسازی به استعدادسوزی تبدیل شود
چمنیان با بیان اینکه اگر تیم‌های پایه در استان فعالیتی نداشته باشند، استعدادسازی تبدیل به استعدادسوزی می‌شود، توضیح داد: اما توجه و نگاه جزئی به تیم‌های پایه در خراسان دیده نمی‌شود. نمی‌توان انتظار داشت تیمی که توسط شخصی یا باشگاهی دیگر اجاره شده، به دنبال استعدادیابی و پرورش بازیکنان فوتبال استان باشد بلکه به دنبال افرادی با توان بالا هستند. تنها چیزی که در این میان می‌سوزد، سرمایه و استعداد انسانی است که به هیچ عنوان جایگزینی برای آن‌ها نیست.
وی گفت: اگر زمین چمن خراب شود می‌توان آن را ترمیم کرد اما اگر استعدادی هدر برود، هرگز قابل جبران نخواهد بود. پروژه استعدادسوزی به جای استعدادسازی ادامه دارد و نمی‌توان به آینده خوش‌بین بود تا بازیکنی از خراسان رضوی به فوتبال کشور معرفی شود.
استعدادیابی از وظایف باشگاه‌ها است نه هیئت فوتبال
سرمربی سابق تیم ملی نوجوانان ایران در خصوص نقش هیئت فوتبال استان و نیز فدراسیون فوتبال ایران در شناسایی و کشف استعدادهای فوتبال، بیان کرد: استعدادیابی و شناسایی بازیکن توانمند در رشته فوتبال نه‌تنها وظیفه فدراسیون فوتبال و هیئت فوتبال استان‌ها نیست بلکه رسالت باشگاه‌ها این است که به فکر آینده خود باشند. می‌توان وظیفه هیئت فوتبال استان را نظارت بر عملکرد تیم‌های پایه و مدارس فوتبال دانست. از آنجایی که مداس فوتبال این کار را به خوبی انجام نمی‌دهند، هیئت فوتبال مجبور به برگزاری اردوهای استعدادیابی در سطح شهر مشهد یا استان می‌شود.
چمنیان ادامه داد: دعوت از مربیان ملی و برگزاری اردوهای استعدادیابی از وظایف هیئت فوتبال استان است اما مسئولیتی در قبال استعداد و پیدا کردن و پرورش دادن آن ندارد. به جای هیئت فوتبال باید باشگاه‌های سطح استان به این فکر باشند تا بتوانند بازیکنان مستعد را کشف کرده و پرورش دهند. در نهایت در زمان عرضه بازیکنان از رده‌های پایه به تیم ملی، هیئت فوتبال استان می‌تواند ورود کند و با ارتباطات و قدرت اجرایی با فدراسیون، اقدام به برگزاری اردوهای استعدادیابی با حضور مربیان تیم‌های ملی کرده تا بازیکنان بااستعداد ورزش فوتبال به هدف اولیه خود که پوشیدن پیراهن تیم ملی است، برسند.
وی گفت: دو سال قبل که هدایت تیم ملی نوجوانان را برعهده داشتم، در اردویی که در مشهد برگزار شد، شش نفر برای تیم ملی نوجوانان انتخاب شدند که دو نفر از آن‌ها به رقابت‌های جام جهانی نوجوانان 2017 هند رفتند و افتخار بزرگی برای خود و شهرشان کسب کردند.
سرمربی سابق تیم ملی نوجوانان ایران در خصوص حضور بازیکنان خراسانی در سال‌های گذشته در تیم ملی توضیح داد: در سال‌های گذشته، دعوت بازیکنان به تیم‌های ملی، قائم به شخص بوده و می‌توان سلیقه سرمربی تیم را در این امر دخیل دانست. به طور مثال، چون در دو سال اخیر سرمربی تیم ملی نوجوانان مشهدی بوده، همواره دو یا سه بازیکن از خراسان رضوی در تیم ملی نوجوانان حضور داشته‌اند. مجموعا در تیم اول نوجوانان ایران که به جام جهانی رفت ونیز در تیم دوم که به مسابقات آسیایی اعزم شد، پنج خراسانی حضور داشتند.
چمنیان خاطرنشان کرد: این موضوع پایدار نیست و باید به روزی فکر کنیم که سرمربی تیم ملی مشهدی نباشد که طبیعتا به راحتی نمی‌توان ادعا کرد که همچون گذشته بازیکنان خراسانی به تیم ملی دعوت خواهند شد یا خیر.
شهرخودرو، امید اول فوتبالیست‌های استان
وی در خصوص راه‌حل و برون‌رفت از این مشکلات، بیان کرد: در قدم اول تیم شهرخودرو باید در زمینه تیم‌های پایه استان ورود کند چراکه امید اول بازیکنان استان به این تیم است که در لیگ برتر و در سطح اول فوتبال کشور حضور دارد. در لیگ دسته اول و دوم، تیمی از استان وجود ندارد و در لیگ دسته سوم هم به دلیل مشکل در چرخش مالی، نمی‌توان انتظار یک تیم بازیکن‌ساز داشت.
سرمربی سابق تیم ملی نوجوانان ایران کیفیت برخی مدارس فوتبال را نامطلوب توصیف کرد و ضمن پیشنهاد برای متوقف کردن فعالیت آن‌ها، گفت: مدارس فوتبال هم اهمیت زیادی در حل این مشکل دارند. کیفیت مدارس فوتبال رضایت‌بخش نیست و باید مورد بررسی قرار گیرد. نباید به مدارس فوتبالی که به فکر منافع مالی هستند و پرورش بازیکن و پروژه استعدادیابی کوچکترین اهمیتی برای آن‌ها ندارد، اجازه فعالیت داده شود چراکه در قبال دریافت پول، یک استعداد جبران‌نشدنی را از بین می‌برند و به چرخه استعدادسازی فوتبال استان ضربه می‌زنند.
چمنیان بیان کرد: از طرفی مدارس فوتبالی که به خوبی به وظیفه خود عمل می‌کنند و در زمینه استعدادسازی فعالیت موفق‌آمیزی دارند، باید مورد تشویق و حمایت قرار بگیرند. به نظر من اگر لازم است در زمینه استعدادسازی به باشگاه‌های پایه و مدارس فوتبال، کمک مالی صورت گیرد؛ می‌توان از هر ارگان برای این امراستفاده کرد.
وی اضافه کرد: هیئت فوتبال و اداره کل ورزش و جوانان استان و ارگان‌های دیگری همچون استانداری، فرمانداری و شهرداری می‌توانند در این زمینه ورود و به آینده فوتبال استان کمک کنند. نباید اجازه دهیم افرادی که به فوتبال استان ضربه می‌زنند، به کار خود ادامه دهند و از طرف دیگر باید حامیان و تلاشگران فوتبال استان را حمایت کنیم. اگر این کار صورت گیرد، می‌توان به آینده فوتبال شهر مشهد و استان خراسان رضوی امیدوار بود.