نرخ‌های کرونایی در گیشه‌های بلیط
کاهش قیمت بلیطهای وسایل نقلیه، افزایش سفرهای نوروزی را در پی دارد؟
مهناز اصغری
در شرایط کنونی تلاش تمام سربازان خط مقدم جبهه مبارزه با کرونا شامل کلیه کادرهای درمانی، کارکنان و کارگران شهرداری، بسیج، سپاه، دستگاه های حاکمیتی، نهادهای عمومی و حتی سازمان های مردم نهاد و به طور کل تمام ارکان کشور، برای مبارزه با شیوع تصاعدی بیماری در مشهد غیرقابل انکار است. بنابراین با توجه به اینکه بیمارستان‌هایی که برای این منظور در نظر گرفته شده، با تکمیل ظرفیت مواجه هستند و به هتل‌ها نیز اطلاع داده شده که در آماده باش کامل باشند تا درصورت نیاز در این راستا از آنها بهرهبرداری شود، باید برای اتخاذ هر تصمیمی به کلیه تبعات آن اندیشید. چراکه با سهل‌انگاری، نه تنها تلاش تمام جامعه از بین می‌رود، بلکه میتواند فاجعه‌ای جبران‌ناپذیر را رقم بزند. همچنین با توجه به فرمان فرمانده کل قوا به رئیس ستاد کل نیروهای مسلح برای تشکیل قرارگاه بهداشتی درمانی و بهره‌گیری از همه امکانات نیروهای مسلح برای جلوگیری از شیوع بیماری کرونا، همه دستگاه‌های مرتبط برای همیاری اعلام امادگی کرده و به همین جهت نیز با توجه به شرایط کنونی و قرار گرفتن مشهد در وضعیت قرمز، بسیار حائز اهمیت است که متولیان و ارکان حاکمیت استان نیز با تصمیم‌گیری به موقع و تدبیر صحیح، برای کاهش ورود مسافرین و زائرین به این شهر چاره‌ای بیندیشند تا فاجعه‌ای انسانی رقم نخورد.
علیرضا رزم حسینی استاندار خراسان رضوی با اشاره به این نکته که در شرایط فعلی نمیتوانیم پذیرای مردم ایران باشیم و انتظار داریم به خراسان رضوی و مشهد مقدس نیایند و امسال زیارت را از منزل انجام دهند، بیان کرد: در شورای تامین استان و ستاد مقابله با ویروس کرونا، اقدامات سختگیرانه و شدیدی در کنترل جاده‌های مواصلاتی به استان و به مشهد مقدس اعمال کردیم و خوشبختانه همه ارکان حکومتی در استان هماهنگی کامل دارند و در اجرای این سیاست همدل هستند.
آماری از ورود مسافرین به مشهد
آنچه که در این بین کمی سوال برانگیز شد این نکته است که کاهش قیمت بلیطهای وسائل نقلیه بین شهری همچون قطار، هواپیما و اتوبوس در مدت اخیر اتفاق افتاده است و اگر پاسخ مثبت است این نکته چه تاثیری بر افزایش سفرهای نوروزی میگذارد؟ با توجه به این شرایط و توصیه های تدابیر شهری بر آن شدیم تا در ارتباط با آمار ورودی مسافرین و زائرین به مشهد از طریق پایانه مسافربری، راه‌آهن و فرودگاه تحقیقاتی را انجام دهیم و در گام نخست به سراغ معاون عمران حمل‌ونقل و ترافیک شهرداری مشهد رفتیم.
خلیل الله کاظمی با اشاره به اقدامات انجام شده در راستای پایش مسافرین ورودی بیان کرد: از روزهای ابتدایی به ما ابلاغ شد که در پایانه مسافربری به عنوان یکی از مبادی ورودی حمل ونقل، با استقرار تیم اعزامی از علوم پزشکی و هلال احمر، پایش مسافرین را انجام دهیم. به همین جهت تب سنجی از جایگاه 8 که به موازات سالن ورودی پایانه است و برای تردد مشخص شده، توسط تیم تب سنجی علوم پزشکی و هلال‌احمر انجام و مسافرین به محض ورود به سالن پایش می‌شوند. همچنین در مبحث ضدعفونی کردن محیط، فضاهایی مانند سالنها، مکانهای استقرار مردم، گیتهای کنترل، کانترهای فروش بلیط، مسجد، سرویس‌های بهداشتی و جایگاههای سوارشدن مسافران در بازه های زمانی روزانه و به صورت مداوم ضدعفونی و همچنین مهپاشی و گندزدایی محیط بیرونی، توسط ناوگان خدمات شهری در آتشنشانی و سپاه پاسداران انجام میشود.
معاون عمران حمل ونقل و ترافیک شهرداری مشهد ادامه داد: طبق هماهنگی ستاد سفر استان که متولی آن اداره کل حمل ونقل جاده‌ای است با شرکتهای مسافربری، بحث محدودیت حضور شرکت‌ها و کارکنان آنها نیز مقرر گردید. همچنین فروش بلیط حضوری نیز به صورت صددرصدی ممنوع شده است. اما در ارتباط با افزایش یا کاهش قیمت بلیط ها و راهکارهای این چنینی، طبیعتا اداره کل راهداری و حمل ونقل جاده‌ای باید اظهارنظر کند و دامنه اختیارات ما تنها در بحث نظارت بر پایانه مسافربری و پایش مسافران ورودی و خروجی است.
کاهش 50درصدی مسافرین قانع کننده نیست
جواد وحدتی فرد، معاون حمل و نقل اداره کل راهداری و حمل ونقل جاده‌ای خراسان رضوی نیز در ارتباط با کاهش قیمت بلیطهای اتوبوس‌های بین شهری و میزان مسافرین ورودی از درگاه پایانه مسافربری بیان کرد: قیمت بلیط های اتوبوس‌های بین شهری نسبت به قبل تغییری نکرده‌است، اما با کاهش قریب به 50درصدی مسافر مواجه هستیم که البته با توجه به شرایط که در اوج شیوع بیماری هستیم، همین میزان هم قانع کننده نیست و مردم باید از سفرهای غیرضروری اجتناب کنند.
وی ادامه داد: هرچند مردم شرایط کنونی را درک می‌کنند و می‌دانند که نباید سفر کنند، اما طبیعتا اگر مردم مراجعه کنند ما مجبور به سرویس‌دهی هستیم. در حال حاضر بخشی از آن سرویس‌دهی برای اتباع است که به سمت خانه و کشور خود می‌روند و برای آن باید با امور اتباع تصمیم‌گیری کند. اکنون مردم باید به این آگاهی برسند که حتی اگر مجبور به سفر هستند، با ماشین های شخصی سفر کنند تا میزان ابتلا به واسطه عدم حضور در اجتماعات کاهش پیدا کرده و افراد نه ناقل باشند و نه ابتلا پیدا کنند.
برای تکمیل این تحقیقات، نیازمند آماری در ارتباط با تعداد ورودی مسافرین از طریق پایانه مسافربری مشهد در مقایسه با زمان مشابه در سال گذشته بودیم و طبق هماهنگی انجام شده توسط معاون حمل‌ونقل اداره کل راهداری، قرار بر این شد که مسئول آمار اداره کل راهداری و حمل ونقل جاده‌ای خراسان رضوی جداول مورد نظر را در اختیار رسانه «صبح امروز» قرار دهد که متاسفانه مسئول مرتبط به هیچکدام از پیگیری‌ها و تماس‌های ما پاسخ نداد.
کاهش 79درصدی مسافرین هواپیمایی
در ادامه به سراغ حسن جعفری، مدیر روابط عمومی فرودگاه بین المللی مشهد رفتیم. وی با اشاره به تمهیداتی همچون ضدعفونی فضاهای فرودگاه و تجهیزات جابجایی مسافرین و همچنین غربالگری از طریق تبسنجی برای کلیه مسافرین ورودی و خروجی بیان کرد: شرکتهای هواپیمایی در مشهد ایستگاه دارند و اغلب دفاتر مرکزی آنها در تهران است. تعیین قیمت بلیطهای پرواز، توسط دفاتر هواپیمایی انجام و پائینترین و بالاترین قیمت بر اساس عرضه و تقاضا مشخص میگردد که در شرایط کنونی کاهش چشمگیری داشته است.
محمود امانی، مدیرکل فرودگاه های استان نیز با بیان این نکته که مردم باید از سفرهای غیرضروری اجتناب کنند بیان کرد: هم اینک پروازهای خارجی فرودگاه به صفر رسیده است و شمار پروازهای داخلی اسفندماه امسال در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته، 70درصد کاهش داشته است. به طور نمونه در 24 اسفندماه سال جاری با 20 پرواز ورودی، کاهش 71 درصدی پرواز و 79درصدی مسافر را شاهد بودیم.
وی ادامه داد: به طور میانگین در وضعیت عادی روزانه 180 پرواز و در زمان اوج مسافرتها تا 210 پرواز در این فرودگاه انجام و 40هزار مسافر از طریق فرودگاه شهید هاشمی نژاد مشهد جابهجا میشدند که با کاهش شدیدی در اسفندماه سال جاری روبرو بوده ایم.
کاهش بلیط پرواز تاثیری بر افزایش سفرها ندارد
رضا جعفرزاده سخنگوی سازمان هواپیمایی کشوری در ارتباط با کاهش قیمت بلیط پروازهای داخلی در اسفندماه سال جاری بیان کرد: ما در نرخ‌گذاری هیچ دستورالعملی به شرکتهای هواپیمایی ارسال نکردیم و همان روند قبلی در جریان است. اما بخاطر اینکه شرکت‌ها در این وضعیت با کاهش چشمگیر مسافر روبه رو هستند، طبیعی است که در پروسه عرضه و تقاضا، قیمت‌ها حتی از کف قیمت تعیین شده نیز پایینتر باشد و بخاطر موضوع کرونا این کاهش مسافر و کاهش پرواز نیز طبیعی است. طبیعتا اولویت‌ها رعایت دستورالعمل‌های بهداشتی و عدم انجام سفرها است. در این زمینه، نگاه بخش حمل ونقل هوایی، نگاهی انسانی است و جنبه اقتصادی و سودآوری ندارد.
وی ادامه داد: در حال حاضر برای شرکتهای هواپیمایی، بحث سودآوری ملاک عمل نیست و نگاه‌ها اصلا جنبه اقتصادی ندارد، بلکه نگاهی انسانی است که صرفا به جهت خدمات‌رسانی به مردم فهیم انجام میشود. چرا که پروازی که با 20درصد ظرفیت خود فعالیت می‌کند سودآوری ندارد. بخش هوایی هم در بسیاری از مواقع میتواند در امداد رسانی و خدمات‌رسانی موثر باشد. به طور یقین از ضروریات نمی‌شود گذشت و انتظار مردم نیز همین است که آنجا که نیاز است خدمات ارائه شود. مثلا تیم پزشکی به مراکز برسد و حمل ونقل هوایی نیز با رعایت اصول، مقررات و توصیه‌ها آماده و فعال باشد.
سخنگوی سازمان هواپیمایی کشوری در پاسخ به این سوال که آیا کاهش قیمت بلیط پرواز منجر به ایجاد اشتیاق سفر نمی‌شود بیان کرد: کاهش سفرها به خاطر عمل به توصیه های وزارت بهداشت و مسئولین است که حتی‌المکان سفرهای ضروری انجام شود. مردم ما فهیم هستند و وقتی توصیه میشود سفر نکنید، کاری به نرخ بلیط ندارند. اگر کرونا پیش نیامده بود، مضافا اینکه قیمت بلیط میتواند در زمانهای پیک و غیر پیک با لحاظ دامنه نرخها و کف و سقف نرخ تعیین شده متغیر باشد، باز هم با همان دامنه نرخی که در شرایط پیک مسافر قیمت‌گذاری می شد، استقبال می‌کردند و به سفر می‌رفتند. پس با توجه به کاهش مسافرین و پروازها به این نتیجه می‌رسیم که قیمت پایین بلیط، باعث نمی‌شود مردم به استفاده بیشتر از آن ترغیب شوند.
جعفرزاده تاکید کرد: همه شرکت‌هایی که در عرصه هوانوردی فعالیت دارند، با تعداد کمتر پرواز و کاهش میزان مسافرین در مقایسه با سال‌های قبل به مشهد نیز پرواز داشته‌اند و کاهش قیمت بلیط های پرواز، هیچ تاثیری بر افزایش سفرها نداشته و تنها به این دلیل است که قیمت‌گذاری بر اساس عرضه و تقاضا صورت می‌گیرد که زمان پیک و غیر پیک دارد و در حال حاضر به دلیل بیماری کرونا با کاهش شدید مسافرین مواجه هستیم و به همین دلیل بلیط ها در پایینترین حد قیمت خود قرار دارد.
کسرنکردن خسارت کنسلی بلیط از سوی شرکتهای حمل‌ونقل ریلی
در ادامه تحقیقات از دستگاه‌های مربوطه متوجه شدیم در زمینه مسافرین ورودی به مشهد از طریق مسیرهای ریلی نیز، همانند تمام راههای ورودی با کاهش چشمگیر مسافرین و تردد قطارها روبرو بودیم و شرکت راه‌آهن جمهوری اسلامی نیز به این جهت که کاهش قیمت بلیط ها مشوقی برای سفرهای نوروزی محسوب نشود از این آیتم استفاده نکرده است و تعداد رام‌های ورودی به ایستگاه قطار راه‌آهن نیز محدود شده و کاهش پیدا کرده است.
میرحسن موسوی معاون مسافری راه آهن نیزدرباره کنسل کردن بلیط‌ها و رعایت دستورالعمل کسر نکردن خسارت کنسلی بلیط از سوی شرکتهای حمل ونقل ریلی اظهار داشت: تعداد زیادی از مسافران، سفرهای خود را برای روزهای جاری کنسل کرده اند؛ ضمن اینکه برای تعطیلات نوروز نیز صندلی خالی زیاد داریم. همچنین کسانی که قبل از صدور دستور وزیر راه و شهرسازی در ۵ اسفند ماه، بلیطهای خود را به دلیل احتمال شیوع کرونا، لغو کرده اند، خسارتی که از سوی شرکتهای ریلی دریافت میشود، بعد از تعطیلات نوروز از ۱۶ فروردین به بعد بازپس داده میشود.
استرداد هزینه تورها
محمد سعید ولی‌زاده، رئیس اتحادیه دفاتر خدمات مسافرتی استان خراسان رضوی نیز در رابطه با شرایط اسکان مسافران گفت: در ایام نوروز در هتل‌ها و هتل آپارتمان‌ها هیچ پذیرشی نداریم و خواهش ما هم از مردم محترم این است که تا حد ممکن از سفر اجتناب کنند و این موضوع در این مدت بارها توسط استاندار محترم و دیگر مسئولین عنوان شده است و از مردم درخواست داشتند که جدا از سفرخودداری کنند. همچنین تمام بلیط‌ها و تورهای از قبل فروخته شده توسط شرکتهای خدمات مسافرتی استرداد شده است و هیچ نوع فعالیتی از سمت دفاتر مسافرتی نداریم و دفاتر به حالت تعطیل قرار گرفتند.
وی ادامه داد: تنها خدماتی که این روزها آژانس‌ها و دفاتر ارائه می‌دهند، استرداد تورها و بلیط‌ها طبق بخش نامه سازمان هواپیمایی کشوری و میراث فرهنگی و گردشگری است و درحال حاضر هیچ توری برگزار نمی‌شود. طبیعتا استرداد هزینه تورها نیازمند همکاری همشهریان است و تقاضای ما این است که مساعدت لازم را با آژانس‌های هواپیمایی داشته باشند تا این دفاتر بتوانند به وظیفه خود عمل کرده و استردادها را انجام دهند.
رئیس اتحادیه دفاتر خدمات مسافرتی استان خراسان رضوی ضمن اظهار این مطلب که کاهش قیمت بلیط را خود شرکتهای مسافرتی اعمال می‌کنند، بیان کرد: با توجه به شرایط فعلی حاکم بر کشور، در حال حاضر سفر و مسافر چندانی نداریم و کاهش قیمت‌ها تاثیر چندانی بر کاهش یا افزایش مسافران نداشته و ندارد.
در خانه بمانیم
آن چیزی که در بحث مدیریت بحران مطرح است، این است که سیاست‌ها و خط مشی های اتخاذی نباید در تضاد و تناقض باهم باشند. بنابراین هر مشوقی در این زمینه میتواند به افزایش تردد ختم شود که مغایر با تدبیرهای کنونی است. سیاست کلی بر این مطلب استوار است که با توجه به اینکه قرنطینه شهری امکانپذیر نیست لااقل مردم به اصل «در خانه بمانیم» پایبند بوده و از سفرهای غیرضروری و حتی المقدور ضروری نیز اجتناب کنند. در این زمینه باید به آسیب‌های کاهش قیمت بلیط های وسایل نقلیه از جمله هواپیما نیز اندیشید که حتی با اعمال این موضوع درصد نامحسوسی به افزایش سفرها نینجامد.
در همین راستا تولیت آستان قدس رضوی نیز از همان ابتدا اعلام کرد که کلیه مصوبات ستاد عالی مدیریت کرونا را بر خود لازم‌الاجرا می‌داند و در ابتدا روضه منوره و سپس ورودی‌های حرم مطهر را بست تا نقش خود را در کاهش ورودی به مشهد و به تبع آن شکستن چرخه انتقال ویروس کرونا اجرا کرده باشد. با این توضیحات امیدواریم که در نوروز پیش رو، مردم فهیم ایران این نکته را بپذیرند که سفر به خراسان رضوی نه تنها برای خود که برای یک استان تبعات باورنکردنی در پی دارد و با منع تردد، بتوانیم روزهای سخت شیوع بیماری را پشت سر گذاشته و با آمار تلفات کمتری این برهه تاریخی را از سر بگذرانیم.