صرفه اقتصادی خودورهای هیبریدی،منوط بر تولید داخلی است
مهناز اصغری
به نظر می‌رسد زمان آن فرا رسیده باشد که با توجه به رو به اتمام بودن سوخت‌های فسیلی و آینده نه چندان روشن آنها و همچنین سرعت بی‌رویه گرم شدن زمین، به واسطه افزایش گازهای گلخانه‌ای، کمی جدی‌تر به موضوع کنترل شرایط بپردازیم. این روزها افزایش قیمت و سهمیه‌بندی بنزین نیز مزید بر علت شده است که شاید استفاده از خودوهای هیبریدی بتواند به نوعی منطقی‌تر و آینده نگرانه تر باشد. خودرو هیبریدی خودرویی است که برای حرکت از ترکیب دو یا چند منبع مجزای قدرت استفاده می‌کند و به طور‌کلی کلمه هیبرید (Hybrid)، به معنای مرکب یا ترکیب دو عنصر متفاوت است. عملا این واژه برای معرفی خودروی برقی دوگانه استفاده می‌شود که در سیستم پیشرانه آنها، یک موتور درون‌سوزی که معمولا بنزینی است، در کنار یک یا چند موتور الکتریکی قرار دارد و خودرو این قابلیت را دارد که فقط از یکی از این منابع انرژی یا هر دو آنها در کنار یکدیگر استفاده کند. نوع تکنولوژی به کار رفته در ساخت این خودروها بستگی به هدف طراحان خودرو دارد. اهدافی همانند این که آیا خودرو هیبریدی برای بهره‌وری بالاتر در مصرف سوخت، مسافت طولانی‌تر حرکت با یک بار سوختگیری، قدرت موتور بیشتر و یا کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای. این موضوع بسیار حائز اهمیت است که خودروهای هیبریدی و برقی از یک سو زمینه کاهش آلودگی هوا را فراهم و از سوی دیگر به صرفه‌جویی در مصرف سوخت های فسیلی کمک می‌کند و به همین جهت این خودروها به خودروهای سبز نیز معروفند.
بنابراین در شرایط کنونی و با توجه به نیاز کشور به این خودروها، باید برای واردات و یا ساخت و تولید جدی آنها چاره‌ای اندیشید که البته با توجه به شرایط تحریم حاکم بر کشور، مشکلات زیادی همچون ترخیص از گمرک و… پیش پای واردکنندگان قرار دارد. در این زمینه شاید بتوان با حمایت از خودروسازان داخلی و مکلف کردن آنها به تولید با کیفیت و قیمت مناسب، گامی در جهت تولید این خودروها برداشته و در چرخاندن چرخه صنعت نقش خود را ایفا کنند.
نیاز به اقداماتی در سطوح ارشد کشوری
محمدرضا مس فروش، رئیس سازمان صنعت و معدن و تجارت خراسان رضوی در ارتباط با تولید خودروهای هیبریدی در داخل کشور بیان کرد: ما در اندیشه آن هستیم که تمام گروههای صنعتی که در دنیا با عنوان صنایع مدرن ساخته می‌شوند را با تکیه بر استعداد جوانان، متریال موجود و تفکری که بر اقتصاد کشور حاکمیت دارد، به تولید برسانیم. در خودروهای هیبریدی غیر از اینکه باید سیستم نیرو محرکه آنها تغبییر کند، لازم است یک سری الزامات دیگر از جمله ایستگاه‌های ویژه تعویض باطری و یا شارژ باطری مورد توجه قرار گیرد که البته این نوع اقدامات باید در سطوح ارشد کشوری انجام و زیرساخت‌های آن فراهم شود. این طرح ظرف چند سال گذشته، هم در دولت و هم در شورای شهر مطرح شده و در حال حاضر در بسیاری از نقاط کشور کارهای ابتدایی روی آن شکل گرفته است. اما اساسا با توجه به محوریت مدیر کل محترم خودرو و نیرو در راس این موضوع، محرکه برای این اقدامات در دست وزارت‌خانه است.
تولید در کشور امکانپذیر نیست
مهندس اکبر جعفری، مخترع و کارشناس برق صنعتی در ارتباط با راندمان کاری این خودروها بیان کرد: ادعای خودروسازانی مثل بنز و بی‌ام‌دبلیو این است که شتاب‌گیری خودروهای هیبریدی با خودروهای بنزینی موجود در دنیا برابری می‌کند و با مصرف سوخت کم، خودروهای بسیار قدرتمندی هستند. آنها در بحث تولید خودروهای هیبریدی خود تلاش می‌کنند وزن خودرو را پایین آورده و از فلزاتی شبیه به فولاد استفاده کنند که کیفیت و راندمان آن مثل فولاد و به ظاهر شبیه به پلاستیک و با وزنی کمتر از فولاد دارد و طبیعتا این اقدام، باعث کاهش مصرف سوخت و شتاب‌گیری بیشتر می‌شود. همچنین در طراحی این خودرها، دوربین جایگزین آینه شده است تا سطح تماس آینه‌های جانبی با هوا باعث افت شتاب نشود. سپرها و لاستیک‌ها نیز طراحی و استفاده ویژه دارد، تا با تمام این امکانات مصرف سوخت و علی‌الخصوص برق خودرو کاهش پیدا کند. جدیدترین خودرو بی‌ام‌دبلیو با بیست دقیقه شارژ می‌تواند 370 کیلومتر مسافت را طی کند.
وی در ارتباط با شرایط تولید خودروهای هیبریدی در کشور افزود: در حال حاضر تولید در کشور امکانپذیر نیست، چرا که خودروسازان داخلی برای ساخت محصولات خود نیز با چالش مواجه هستند و طبیعتا به تنهایی امکان و توان انجام این کار را ندارند و اکثرا در بازار کنونی، محصولات از قبل طراحی شده و تحت لیسانس فعالیت خود را ادامه می‌دهند و توان اینکه از پایه به سمت ساخت خودروهای هیبریدی گام بردارند را ندارند. انجام این کار به صورت تخصصی و از پایه، تنها توسط مخترعین امکان پذیر است که با توجه به حضور جمع کثیری از مخترعین خوب کشور می‌توانیم از کشورهای دیگر هم بهتر عمل کنیم. اما این در شرایطی است که مسئولین همکاری های لازم را مبذول نمایند و تمایل داشته باشند که این اتفاق بیفتد. در دانشگاه‌های کشور ساخت مدل ابتدایی و نمونه این خودروها به انجام رسیده است. اما همانطور که می‌دانید ما از همه امکانات در کشور محروم هستیم و شرایط تحریم کنونی بیش از پیش است.
قیمت بالای باطری خودروهای هیبریدی
جعفری در ارتباط با مزایا و معایب خودروهای هیبریدی بیان کرد: یکی از مزایای ساخت این خودروها در کشور، بحث کوچک شدن سایز خودرو بر اساس نیاز استفاده تک سرنشین یا خانواده‌هایی که اکثرا سه نفره هستند، است. این خودروها نسبت به سایر خودروها هزینه‌های جانبی ندارد و با صف‌های طولانی سوخت نیز مواجه نیست و به همین جهت برای استفاده در ادارات می‌تواند به صرفه باشد. یکی از نقاطی که نیاز به بررسی بیشتر دارد این است که یک سوم قیمت خودرو برای باطری است که این باطری هر دوسال یکبار نیاز به تعویض دارد و از این زاویه، خرید خودرو هیبریدی مقرون به صرفه نیست. همچنین مسئله دیگر بحث سوختگیری این خودروها است که ما جایگاهی در کشور نداریم که به راحتی این کار را انجام دهیم استفاده از هر پریز برقی نیز امکانپذیر نیست. هرچند ولتاژ برق شهری جوابگوی شارژ باطری خودرو هست اما چون در موضوع مسکن با فرسودگی برخی ساختمان‌ها مواجه هستیم این کار شدنی نیست. خودروهایی که در کشور موجود و در حال فعالیت هستند، باید بین 5 تا 7 ساعت شارژ شوند تا باک آنها پر شود و بتوانند یک مسافت 280 تا 400 کیلومتری را طی کنند.
وی در ارتباط با صرفه اقتصادی استفاده از خودروهای هیبریدی افزود: استفاده از این خودروها مشروط بر اینکه باطری‌ها وارداتی نباشند و آنها را در داخل کشور تولید کنیم، می‌تواند مناسب باشد. اما اگر قرار باشد باطری با دلار 14هزار تومان وارد شود فکر می‌کنم قیمت آن به نصف قیمت اصلی خودرو نیز برسد و با این نقطه ضعف، عملا کسی حاضر به خرید و استفاده از خودروی هیبریدی نیست. در سطح شهر، خودرو تویوتا هیبریدی موجود است و بعید می‌دانم کسی از آن ناراضی باشد. اما من غیر از تویوتا خودروی هیبریدی دیگری را در ایران ندیدم. به طور نمونه به علت قیمت بالای خودروی بی‌ام‌دبلیو استفاده از خودروهای هیبریدی آن نیز امکانپذیر نمی‌باشد.
توجیه اقتصادی خرید در کنار تامین و نگهداری مقرون به صرفه
طبیعتا با توجه به روند کاهش منابع انرژی و افزایش روزافزون تعداد مصرف‌کنندگان، به کارگیری راهکاری در جهت کنترل اوضاع می‌تواند جزئی از دغدغه‌های کشورها باشد. استفاده از خودروهایی که در راستای بهینه‌سازی مصرف سوخت و کاهش آلودگی محیط زیست گام برمی‌دارند می‌تواند راه‌گریزی بر این مهم باشد. اما در کشور ما این موضوع زمانی امکانپذیر خواهد بود که هم خرید این خودروها توجیه اقتصادی داشته باشد و هم تامین و نگهداری آن به سهولت امکانپذیر باشد. با توضیحات مطروحه با توجه به قیمت بیشتر این خودروها در مقایسه با خودروهای عادی و همچنین عدم امکان ساخت باطری در داخل کشور که از اولویت های اصلی خودروهای هیبریدی است، با چالشی جدی در این مورد مواجه هستیم و امیدواریم به زودی بتوانیم با تکیه بر توانایی مخترعین کوشا و همکاری دستگاه های ذی‌ربط شاهد ساخت این خودرو به صورت صددرصدی در داخل کشور باشیم.