معاینه فنی به شرط تعهد
انسیه سروش
در سالیان اخیر همواره خودروسازان داخلی اقدام به ساخت و عرضه خودروهای دوگانه سوز ( بنزینی و گاز) کرده‌اند و این تولیدات از استقبال نسبتا خوبی از سوی خریداران روبه‌رو شده‌است. پیرامون همین موضوع، دو شرکت خودروسازی ایران خودرو و سایپا این‌گونه محصولات را به‌صورت پایه گاز سوز تولید و عرضه می‌کنند.
خودروهای دوگانه سوز که با گاز CNG نیز قادر به حرکت هستند نسبت به خودروهای بنزینی دارای صرفه اقتصادی بیشتر و نیز سبب بهبود در وضعیت آلودگی‌های شهرهای بزرگ می‌باشند اما ازمعایب آنها هم نمی‌توان چشم پوشید. این خودروها دارای معایب بیشتری نسبت به مدل‌های تک سوز هستند و یکی از مهم‌ترین معایب، استهلاک بیشتر آنها در بخش موتوری و قطعات مصرفی است.
حجم کم فضای صندوق عقب، آسیب پذیری بیشتر در تصادفات رانندگی از دیگر معایب خودورهای دوگانه سوز است. به اعتقاد کارشناسان، خودروهای دوگانه سوز همانند بمب‌های ساعتی هستند که در خیابان‌های کشور در حال تردد بوده و اگر از قسمت عقب خودرو مورد اصابت خودرویی دیگر قرار گیرند، انفجار آنها دور از ذهن نخواهد بود. بر این اساس، طبق اعلام سازمان استاندارد ایران و پلیس راهور ناجا، تولیدات دوگانه سوز از کیفیت بالایی برخوردار نبوده و به علت عدم ایمنی در تصادفات، در اغلب موارد مورد تایید و شماره گذاری قرار نمی‌گیرند. اما پیرامون خودروهای دوگانه سوز یک نکته بسیار اهمیت دارد و آن بدین گونه است که در برخی موارد دیده می‌شود که مالکان خودروهای تک سوز اقدام به نصب مخزن برای تبدیل خودرو خود به یک اتومبیل دوگانه سوز می کنند که طبق آمارهای منتشر شده در 70 درصد این موارد، خودرویی‌هایی که به‌صورت غیر کارخانه‌ای تبدیل به دوگانه سوز شده‌اند یا دچار انفجار در زمان سوخت گیری شده و یا در بخش موتوری و قوای محرکه دچار آسیب‌های جبران ناپذیر شده‌اند. زیرا این اقدام در محیط‌هایی که دارای استاندادهای ایمنی لازم هستند صورت نگرفته و کنترل کیفی نهایی بر روی اتومبیل‌هایی که به‌صورت غیر کارخانه‌ای تبدیل به دوگانه سوز می‌شوند، صورت نمی‌گیرد.
اخذ گواهی معاینه فنی
طبق قانون، خودروهای سواری تولید داخل و خارج که سن آنها بیش از 4 سال باشد ملزم به اخذ گواهی معاینه فنی هستند.
به این ترتیب، مالکان خودروهای سال ساخت ۱۳۹۳ و خودروهای وارداتی مدل ۲۰۱۴ به قبل، از یکم فروردین ماه سال ۹۸ مشمول اخذ معاینه فنی می‌شوند. پلیس در جاده‌ها و شهرهای مختلف ایران همچون گذشته از ابتدای سال برای خودروهایی که فاقد معاینه فنی هستند، اعمال قانون خواهد کرد وعدم اخذ معاینه فنی برای خودروهای مشمول قانون معاینه فنی، جریمه روزانه 50هزار تومانی به همراه خواهد داشت.
همچنین در خودروهای دوگانه سوز با عمر مخزن بیش از 6 سال علاوه بر معاینه فنی بنزینی، تست هیدرو استاتیک که مختص مخزن گاز CNG است نیز صورت می‌گیرد. پذیرش بازرسی چشمی خودروهای دوگانه سوزی که روی کارت خودروی آنها “دوگانه سوز” ذکر نشده باشد درسامانه یکپارچه معاینه فنی ایران که به اصطلاح سامانه سیمفا (https://symfa.ir) نیز گفته می شود، امکان پذیر نمی‌باشد. برای رفع ابهام شهروندان در سامانه سیمفا بخشی با عنوان استعلام گواهی وجود دارد که افراد می‌توانند با استفاده از آن متوجه شوند آیا مشخصات خودرو سبک و یا سنگین آنها در سامانه ثبت شده یا خیر و اگر ثبت شده تاریخ پایان معاینه فنی چه زمانی است.
مراحل انجام معاینه فنی
- پذیرش خودرو: تصویر پلاک خوردو توسط دوربین پلاک خوان دریافت می شود و اطلاعات کارت ماشین از ناجا استعلام می شود. اطلاعات مورد نیاز (نام و نام خانوادگی و شماره تلفن همراه) از شخص مراجعه کننده اخذ می شود و با پرداخت هزینه 37 هزار تومانی پذیرش خودرو انجام می شود.
- بررسی ظاهری خودرو: در این مرحله خودرو از بابت شکسته نبودن شیشه ها و آینه ها ، سلامت کامل چراغ ها، وضعیت لاستیک ها، عدم دودزا بودن خودرو، استاندارد بودن ظاهر خودرو و … مورد بررسی قرار می گیرد. بستن ادوات و تجهیزات غیر استاندارد بر روی خودرو یکی از عوامل مردودی در این مرحله است.
- آزمون های آلایندگی: با توجه به افزایش روز افزون گازهای آلاینده در هوا، بررسی گازهای آلاینده یکی از مراحل حائز اهمیت می باشد. در این مرحله گازهای آلاینده خروجی از اگزوز اندازه گیری می شود.
- آزمون های فنی: در آزمون‌های فنی مواردی از جمله آلایندگی خودرو، وضعیت دقیق ترمز، کمک فنر و لغزش جانبی به وسیله دستگاه های مربوطه بررسی می‌شوند.
- سیستم تعلیق: مرحله بعد بررسی سیستم تعلیق خودرو می باشد. یک از وظایف سیستم تعلیق خودرو مربوط به جذب نوسانات و ارتعاشات وارد به چرخ‌ها بر اثر ناهمواری‌های جاده می باشد که برکیفیت سواری دادن خودرو تاثیر گذار است. وظیفه دیگر سیستم تعلیق، کیفیت هدایت و کنترل خودرو می‌باشد.
- صدور گواهی: در صورت پذیرفته شدن خودرو در تمامی مراحل تست، گواهی معاینه فنی (دارای مهر برجسته) با اعتبار یک ساله به فرد تحویل داده می شود. در صورت تایید نشدن خودرو، برگه نتایج آزمون که علل مردودی در آن ذکر شده است، جهت رفع نواقص به مراجعه کننده ارائه می شود.
خودروی دوگانه با گواهی معاینه فنی بنزینی
دریافت گواهی معاینه فنی برای خودروهای دوگانه دستی با معضلاتی همراه است، چراکه این خودروها در ظاهر مورد تایید مراکز معاینه فنی نیستند اما به راحتی در سطح شهر تردد می‌کنند و حتی پیش‌تر از آن، به راحتی هر فردی می‌تواند خودروی بنزینی خود را به صورت دستی و غیر کارخانه‌ای به خودوری دوگانه تبدیل کند. اما زمان دریافت گواهی معاینه فنی به مشکل برمی‌خورد.
آنچه که از بررسی میدانی این موضوع و مصاحبه با افرادی که دارای خودروی دوگانه دستی هستند، به دست آمد این است که زمان مراجعه خودروهای دوگانه دستی به مراکز معاینه فنی جهت دریافت گواهی معاینه فنی، مالکین خودرو باید تجهیزات مربوط به دوگانه‌سوز بودن خودروی خود را جدا کنند و تعهدی مبنی بر این که در زمان مراجعه خودروی آنها بنزینی بوده‌است، بدهند. افراد بعد از دریافت گواهی معاینه فنی می‌توانند مجددا تجهیزات خود را نصب کنند اما اگر مشکل و آسیبی در این رابطه برایشان پیش بیاید، مسئولیت آن با خودشان است. البته لازم به ذکر است که این کار در بعضی از مراکز معاینه فنی انجام می‌شود و مراکزی که این کار را انجام می‌دهند پس از اجرای مصوبه دولت و نصب دوربین‌های پلاک‌خوان در مراکز سوخت‌گیری دچار مشکل شده و نمی‌توانند به خودروهای غیر مجاز سوخت دهند.
معاینه فنی در زمان تعویض پلاک از بین نمی‌رود
مدیر یکی از مراکز معاینه فنی در استان خراسان رضوی، گفت: افرادی که دارای خودروی دوگانه‌سوز هستند که در کارت آنها نوع سوخت دوگانه‌سوز CNG درج شده با مراجعه به مراکز معاینه فنی و دریافت گواهی چشمی و نیز در صورت نیاز به تست مخزن خودروی خود، گواهی معاینه گازسوز خود را دریافت می‌کنند؛ اما برای خودروهایی که در کارت آنها نوع سوخت بنزین ذکر گردیده است اما تجهیزات دوگانه‌سوز را نصب کرده اند( خودروهای دوگانه‌سوز کارگاهی) باید مطابق مصوبه هیئت وزیران به شماره 174195 به تاریخ 25/12/1397 عمل کنند که در این مصوبه خودروهای دوگانه سوز کارگاهی جهت دریافت گواهی سلامت خودروی خود در کارگاه‌های خدمات فنی زیر نظر شرکت‌های بازررسی اقدام و پس از انجام روند بازررسی با مراجعه به پلیس راهور، جهت تغییر کارت خودروی خود مطابق مصوبه عمل کنند. این مصوبه قرار بود با شروع طرح جلوگیری سوخت‌گیری خودروهای دوگانه‌سوز فاقد معاینه از تاریخ 01/10/1398 اجرایی شود که تا به امروز به طور کامل اجرا نگردیده و امید است در اسرع وقت اجرایی گردد.
محمد اکبری شاندیز در گفت‌وگو با خبرنگار صبح امروز، افزود: تاکنون معاینه فنی به خودروهای گازسوز دستی تعلق نمی‌گرفته‌است اما طی مصوبه جدید، خودروهای دوگانه دستی بعد از فراخوان و رفع اشکال مخزن‌های گاز و دریافت کارت سلامت، به مراکز شماره‌گذاری پلاک مراجعه و کارت دوگانه کارگاهی و پس از آن همانند خودروهای دوگانه کارخانه گواهی معاینه فنی دریافت می‌کنند.
وی در پایان اشاره کرد: معاینه فنی در زمان تعویض پلاک از بین نمی‌رود و معاینه از طریق شماره VIN که در کنار کارت‌های معاینه فنی ( درکارت‌های قدیم این شماره پشت کارت منظور شده‌است ) نوشته شده و ترکیبی از شماره بدنه و شماره شاسی است و همانند کد ملی مختص خودرو است و این معاینه تا یک سال اعتبار دارد.
مدیر این مرکز معاینه فنی در خصوص سوال خبرنگار این رسانه مبنی بر صدور گواهی معاینه فنی بعد از خروج تجهیزات دوگانه‌سوز از خودرو، پاسخ مشخصی نداد.