ترس از ابهام را در کودکان از بین ببریم
هدی رضایی: وقتی کودکمان یاد بگیرد که «ابهام» چیز ترسناکی نیست و سعی کنیم آن را از بین ببریم، مهارت تفکر پیچیده، خودنمایی می‌کند.
سعید بابایی
هر چه بیشتر به جلو می‌رویم نگاه یادگیری و یاددهی در جامعه آموزش و پرورش ما بالا و بالاتر می رود و خود دانش آموز به مثابه یک نگاه و یک تفکر ارزیابی می شود و کودک از همان اول در جریان زندگی اجتماعی خود با توجه به امیال و آرزوها و داشته هایش قرار می گیرد. این نگاه برمی‌گردد به معلمانی سخت‌کوش که آموزش را نه‌فقط به جهت درآمدزایی بلکه به جهت آینده‌نگری برای فرزندان این آب‌وخاک می‌دانند. معلمانی که تجربه‌های خویش را از همان ابتدا در مسیر درس و دانشکده و اجتماع آموخته‌اند. هدی رضایی نیز از زمره این معلمان آینده‌نگر برای فرزندان این مرزوبوم است. گزارش زیر پاره‌ای از گپ و گفت ما با این معلم سخت‌کوش، ایدهپرداز بازی‌های خلاقانه کودکان است.
خلاقیت را برایش تعریفی بدهید
هنر و خلاقیت و مکمل یکدیگر و سازنده تعلیم و تربیت صحیح هستند و باید پذیرفت که هدف هنر هم مانند اهداف آموزشی، یادگیری است و اجازه می‌دهد تا کودک مدل دیگری از درک دنیا را ارائه کند. خلاقیت عاملی حیاتی برای رشد کودکان است زیرا آن‌ها می‌توانند از طریق هنر خود را آسان‌تر بیان کنند و تخیلات خود را آسان‌تر به عینیت درآورند.
بازی‌های فکری به چه بازی‌هایی اطلاق می‌شود؟
بازی‌های فکری به هر نوع فعالیت ذهنی هدف‌دار، به‌صورت فردی یا گروهی اطلاق می‌شود که بتواند تأثیرات مثبت قابل قبولی را در ذهن، روحیه، شخصیت و زندگی هر انسانی، بدون در نظر گرفتن عواملی مانند سن، جنس، نژاد و وضعیت جسمانی ایجاد کند و باعث تمرکز در فرد گردد. بازی‌های فکری در عین لذّت و شادابی موجب به چالش کشیده شدن توان فکری، تمرکزی، IQ و EQ فرد شده و به‌مرور باعث تعالی فرد در این توانایی‌ها می‌گردد.
کودک را از چه سنی باید با بازی‌های فکری آشنا کرد؟
کودکان در هر سنی که باشند می‌توانند با بازی‌های فکری ارتباط برقرار کنند فقط انتخاب بازی باید با سن و سال کودک متناسب و هماهنگ باشد.
آیا کودکان خود می‌توانند ارائه‌دهنده بازی‌های فکری باشند؟
کودکان علاقه بسیاری به ابداع و اختراع دارند و با کمی حمایت درست و سازنده قطعاً می‌توانند حرکتی نو داشته و طرحی را به‌عنوان بازی فکری بسازند اما اینکه کودک به تنهایی قادر به چنین کاری باشد دور از منطق است بر همین اساس ساختن بازی فکری توسط کودک نیازی به همراهی و همیاری فرد متخصصی دارد تا بتوانند بازی را به شکل درست و منطقی ارائه دهد.
نقش والدین در برخورد با بازی‌های فکری کودکانشان چگونه باید باشد؟
همه افرادی در هر سن و سال وقتی‌که کاری خاص ارائه می‌دهند نیاز به تشویق و حمایت دارند و این امر در کودکان به‌مراتب پررنگ خواهد بود و مهم‌ترین نقش را والدین ایفا می‌کنند. حمایت و تشویق به‌موقع و درست از کودکانشان باعث بالا رفتن اعتمادبه‌نفس و سازندگی آن‌ها برای آینده می‌باشد.
چه آیتم‌هایی برای خرید یک بازی فکری مناسب برای کودکان وجود دارد؟
الف) آیتم‌های مناسب برای بازی فکری باید سرگرم‌کننده و لذت‌بخش باشد.
ب) اهداف تعیین‌شده داشته باشد.
ج) خودجوش و به‌صورت داوطلبانه باشد.
د) مشارکت فعال کودکان را در برگیرد.
ه) عنصری از یک قصه یا افسانه را شامل شود.
و)کاملاً متناسب با فرهنگ و سن کودک باشد.
آیا در ایران موسسه‌هایی برای تبدیل فکر و اندیشه بازی‌های فکری کودکان وجود دارد؟
بله مؤسساتی در حوزه‌های مختلف در این امر شرکت کرده‌اند و امروزه با روند بهتری درحرکت و به وجود آمدن بازی‌های فکری مختلف روبرو هستیم.
نقش کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان در ایران را با توجه به سازنده اولین بازی‌های فکری در ایران چگونه ارزیابی می‌کنید؟
نظر به آنکه امر تربیت ازجمله تکالیف سنگینی است که خداوند منان بر عهده انسان‌ها نهاده است مخصوصاً تربیت قشر کودکان که هرکسی نمی‌تواند در این حوزه تخصصی ورود پیدا کند، کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان به‌عنوان متولی امر تربیتی کودکان و نوجوانان با داشتن عناصر مهم تربیتی به‌عنوان الگوهای تربیتی، که با اهداف مشخص و برنامه‌ریزی‌شده جهت غنی‌سازی اوقات فراغت و نیز به‌منظور شناخت و پرورش استعدادهای فکری و ذوقی کودکان و نوجوانان با حضور و مشارکت آنان و با روش خاصی و غیرمستقیم انتقال پیام‌رسانی که این امر برای تربیت فرزندانشان نیز به‌خوبی پیداست، طراحی‌شده است. در این مکان هدفمند و فضاسازی شده، که باعث می‌شود مخاطبین با به کار بستن ابتکار و خلاقیت به کاوش درزمینه توانایی‌های خود در این بستر مناسب بپردازند، کانون پرورش فکری کودکان جایگاه بس مهم و ارزشمند به عنوان یکی از متولیان امر تربیت کودکان و نوجوانان دارد.
آیا به نظر شما نقش آموزش‌وپرورش در این زمینه چگونه باید باشد؟
زمانی که کودک را به تفکر واگرا تشویق می‌کنیم، درواقع انگیزه و اشتیاق کودک را برای یادگیری عمیق بالابرده‌ایم. تشویق به تولید ایده‌های جدید، توانایی تفکر خلاق در کودکان را افزایش می‌دهد. وقتی کودکمان یاد بگیرد که «ابهام» چیز ترسناکی نیست و سعی کنیم آن را از بین ببریم، مهارت تفکر پیچیده، خودنمایی می‌کند. در زمان‌های قبل، زیاد توجهی به خلاقیت در کودکان نمی‌شد اما امروزه آموزش‌وپرورش اهمیت بیشتری به ایده پردازی و خلاقیت کودکان می‌دهد و راهکارهای متفاوتی برای استفاده از خلاقیت کودکان پیشنهادشده که این امر باعث می‌شود که جامعه به سمت ایده‌های نو کشیده شده و بتوانیم کارهای جدیدی ارائه دهیم.