جامعه ایرانی خصلت جرم زایی دارد
یک حقوقدان می‌گوید: واقعیت این است که وضعیت زندان‌های کشور اصلا مطلوب نیست. تعداد و ظرفیت زندان‌های کشور به نسبت جمعیت کیفری ایران بسیار کم است. جمعیت ثابت زندان‌های ایران یک چیزی معمولا بین 250 تا 300 هزار نفر است و جمعیت در گردش زندان‌ها بین 600 تا 700 هزار نفر که تعداد بسیار بالایی است. ظرفیت زندان‌ها برای این تعداد زندانی بسیار کم است.
کانبیز نوروزی می‌افزاید: وقتی ظرفیت زندان‌ها کاهش پیدا کند طبیعتا امکانات تربیتی، آموزشی زندان‌ها هم کاهش پیدا می‌کند. در حال حاضر محل کار زندانی‌ها در زندان‌ها بسیار کم است. از این رو وقتی آن اندازه کمبود وجود داشته باشد، طبیعی است که امکاناتی مثل اماکن ورزشی، بهداری و اشتغال و… کاهش پیدا می‌کند.
وی تصریح می‌کند: واقعیت مطلب این بوده که دو عامل موجب افزایش جمعیت کیفری در ایران شده است. عامل اول درهم ریختگی شدید اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی که زمینه‌های مناسب برای ارتکاب جرم را فراهم می‌کنند. انواع جرائم اعم از جرائم خشن مثل قتل، ضرب و شتم تا جرائم مالی، آمارها در این باره واضح است. آمارها نشان می دهد جامعه ایرانی در حال حاضر خصلت جرم زایی دارد.
نوروزی اظهار می‌کند: وقتی که جامعه جرم زاست تعداد مجرمان هم افزایش پیدا می‌کند. تعداد مجرمان که افزایش پیدا کند، تعداد زندانی‌ها افزایش پیدا می‌کند. تنها راه برای کاهش جمعیت کیفری ریشه در نظام اقتصادی، اجتماعی و سیاسی کشور دارد که خصلت جرم‌زایی جامعه کاهش پیدا کند.
وی ابراز می‌کند: ضعف شدید قانون‌گذاری در ایران هم یکی از عوامل افزایش تعداد زندانی‌هاست. قانون‌گذار ایرانی به دلیل آنکه فاقد بینش و دانش کافی برای برنامه‌ریزی اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی بوده، مهم‌ترین ضمانت اجرایی که برای قوانین مختلف می‌شناسند فقط مجازات حبس است. در واقع این ساده انگاری در قانون نویسی محسوب می شود که از عوامل افزایش زندانی نیز شده است. به هر حال در حال حاضر وضعیت زندان‌های ایران خوب نیست و علت اصلی این وضعیت نامطلوب، بالا بودن تعداد زندانی‌ها به نسبت ظرفیت زندان‌هاست.
این حقوقدان اشاره می‌کند: اگر بخواهم منصفانه بگویم مقصر اصلی وضعیت حال حاضر زندان‌های ایران، فقط قوه قضاییه نیست. وقتی جمعیت کیفری ایران آنقدر زیاد است که در یک سلول زندان که باید چیزی حدود 20 نفر زندگی کنند 50 نفر یا 40 نفر زندگی می‌کنند به عبارتی کاری از دست زندان‌بان برنمی‌آید. امکانات زندان به اندازه ظرفیت زندان پیش بینی می‌شود، امکاناتی مثل فضای اشتغال، کتابخانه، ورزش، فضای باز و…. .
وی عنوان می‌کند: اگر بخواهیم زندان‌ها در ایران را به یک آپارتمان تشبیه کنیم شبیه این است که در یک آپارتمان 100 متری فرض کنید 30 نفر زندگی کنند. یک آپارتمان 100 متری نهایتا برای 4 تا 5 نفر قابل سکونت است. هر اندازه جمعیت این خانه بیشتر شود امکانات خانه هم کمتر می‌شود. اگر در یک آپارتمان 100 متری 20 تا 30 نفر بخواهند زندگی کنند مشکل بسیاری ایجاد می‌شود، به هر حال این وضعیت زندان‌ها است.
نوروزی بیان می‌کند: البته قوه قضائیه تا کنون در حد کافی و کارآمد، بررسی هایی انجام نداده است. قوه قضائیه می‌بایست به دستگاه‌های کشور مفهوم سیاست جنایی را تفهیم کند و سیاست جنایی در برنامه‌ریزی کشور جایگاه مطلوب خود را پیدا کند تا وقتی که مثلا برنامه توسعه نوشته می‌شود در هر تبصره، برنامه‌نویس دقت کند که فلان تبصره بودجه یا برنامه تا چه اندازه جرم زا است و تا چه حد ممکن است به افزایش یا کاهش جرم کمک کند. این کاری است که تخصص اصلی‌آن در قوه قضائیه است و تاکنون اگر هم شده کیفیت کارشناسی مناسبی را نداشته است.
نوروزی می‌گوید: اینکه جمعیت کیفری ایران در حال حاضر تا این اندازه بسیار بالاست مسئولیت اصلی آن متوجه فقط قوه قضاییه نیست، بلکه مسئولیت مشترکی بین هر 3 قوه کشور، اعم از قوه مجریه، قوه مقننه و قوه قضائیه است که نسبت به این موضوع نگاه عمیق و درستی تاکنون نداشتند.