آزادیِ کَشَف رود
علی نژاد
کشف رود را رودخانه ای باستانی و تاریخی هم می نامند اما آن چه بیشتر از همه بر سر زبان ها افتاد و شهرتش گوش مردمان شهر را کرد و موجب نگرانی های زیادی برای مردم شد، جاری شدن فاضلاب در این رودخانه بود، جاری شدن فاضلاب تنها بخشی از مشکلات این رود خانه قدیمی بود، چرا که به مرور زمان بخشی از حریم و بستر آن نیزتصرف شد و در ادامه از فاضلاب جاری برای آبیاری سبزی و صیفی کاری ها در حریم و بستر و مزارع اطراف استفاده شد، این تراژدی غمناک ادامه پیدا کرد تا این که با فضا رسانه ها، مسئولان پای کار آمدند، از تخریب مزارع که با فاضلاب آبیاری می شد تا آزادی سازی بستر و حریم فعالیت در حوزه کشف رود تداوم پیدا کرد.
شاید بتوان حلقه اتصال و پیگری های مجدانه رسانه ها را مهم ترین عامل در این همت و پیگیری های مسئولان دانست، این روزها خبرهای خوشی از کشف رود به گوش می رسد.
به گزارش صبح امروز دادستان عمومی و انقلاب مرکز استان خراسان رضوی از پیگیری مسائل مربوط به ساماندهی رودخانه حفاظت شده کشف رود خبر داد و گفت: ۹۰ کیلومتر از اراضی بستر رودخانه به میزان ۱۵۰۰ هکتار آزاد سازی شده است.
محمدحسین درودی از پیگیری مسائل مربوط به ساماندهی رودخانه حفاظت شده کشف رود خبر داد و بیان کرد: کشف رود، رودخانه‌ای است که در میان دره کشف رود خراسان رضوی جاری است.
دادستان عمومی و انقلاب مرکز استان خراسان رضوی تصریح کرد: طول این رودخانه ۲۹۰ کیلومتر است که پس از ادامه مسیر در محل پل خاتون سرخس به رودخانه هریررود می‌پیوندد.
استفاده از آب‌های آلوده کشف رود که سلامت مردم را به خطر انداخته است
وی با اشاره به وضعیت نامطلوب و نامطبوع تخلیه فاضلاب و آثار زیان بار زیست محیطی و آلودگی ناشی از کاشت و برداشت صیفی جات با استفاده از آب‌های آلوده کشف رود که سلامت مردم را به خطر انداخته است، اظهار کرد: در حال حاضر این رودخانه بزرگترین معضل بهداشتی مشهد است که کاشت و برداشت این محصولات به ظاهر سالم، سلامت شهروندانی را که از این محصولات غیر بهداشتی استفاده می‌کنند به مخاطره انداخته است.
درودی با اشاره به ورود مدعی العموم به این موضوع در راستای حفظ سلامت عمومی بیان کرد: در حال حاضر و در خصوص رودخانه کشف رود دادستانی با همکاری سازمان‌های مسئول اقداماتی را انجام داده که از جمله ۹۰ کیلومتر از اراضی بستر رودخانه به میزان ۱۵۰۰ هکتار ازاد سازی شده است.
پیش‌نویس برنامه مدیریت زیست بومی رودخانه کشف‌رود آماده شد
هم چنین مدیرکل حفاظت محیط زیست خراسان رضوی از برگزاری آخرین کارگاه طرح مدیریت جامع زیست بومی رودخانه حفاظت شده کشف رود و تهیه پیش‌نویس برنامه جامع مدیریت آن در مشهد خبر داد.
تورج همتی در این باره گفت: طی برگزاری این کارگاه، پیش‌نویس برنامه جامع مدیریت زیست بومی رودخانه حفاظت شده کشف رود تهیه و تدوین شد.
اهداف پیش نویس
وی با اشاره به اینکه این پیش‌نویس با اهدافی همچون جامع نگری، هدایت‌گری، قانون‌گرایی، توسعه محوری، ضمانت ملاحظات محیط زیستی و با نگاه نظارتی، علمی و عملی و به شیوه‌ای کاملا مشارکتی تهیه شده است افزود: این برنامه با الگو و کارکردی متفاوت در وسعت ۳۷۴ کیلومتر از حوضه آبخیز کشف رود اجرا خواهد شد که از ارتفاعات موچنان قوچان سرچشمه می گیرد و تا پل خاتون سرخس ادامه دارد و در سه بخش فوقانی، میانی و تحتانی مورد بررسی و تهیه و تدوین قرار گرفته است.
هم اندیشی، مشارکت ذینفعان و بهره مندی از تجارب بومیان
وی ادامه داد: این برنامه با هم اندیشی و مشارکت تمامی ذینفعان دولتی و غیردولتی و بهره‌مندی از تجارب بومیان منطقه، در قالب سلسله کارگاه‌های تخصصی از یک سال پیش آغاز و با تهیه نقشه زون‌بندی و فعالیتهای مجاز و نهایی‌سازی برنامه مدیریت به کار خود پایان داد.
مدیرکل حفاظت محیط زیست خراسان رضوی گفت: طی این برنامه مسوولیت هریک از افراد کلیدی و غیرکلیدی در قالب چهار گام با تعیین و شناسایی ذینفعان و میزان تاثیرپذیری آنها، تدوین ارزش‌ها، تهدیدات و چشم انداز شناسایی شده است
همتی افزود: در گام نخست تمرکز بر هدف کلی، تحلیل مشکلات، تدوین اهداف راهبردی و اقدامات اولویت دار و مشخص کردن مسوولیت اجرا با تدوین ساختار اجرایی و برنامه و پروتکل پایش صورت پذیرفته است.
پیوست توافقنامه مشترک همکاری دستاورد این کارگاه
وی یکی از دستاوردهای برگزاری این کارگاه را پیوست توافقنامه مشترک همکاری یا به عبارتی برنامه مدیریت واحد کشف رود عنوان کرد و ادامه داد: در آبان ماه سال جاری برای ۸۱ کیلومتر از طول ۳۷۴ کیلومتری حاشیه شهر مشهد بین شهرداری مشهد و هفت دستگاه اجرایی توافقنامه همکاری به امضاء رسیده است و اجرای این موضوع با پیگیری شخص استاندار و دادگستری استان پایش می‌شود.
انتشارکتاب طرح جامع مدیریت کشف رود، با نظارت حفاظت محیط زیست استان
مدیرکل حفاظت محیط زیست خراسان رضوی گفت: طی آخرین کارگاه دو روزه ساختار اجرایی، برنامه پایش و نقشه زون‌بندی و نیز فعالیتهای مجاز هر بخش از رودخانه بررسی ویژه و مقرر شد برنامه نهایی در نخستین فرصت در قالب کتاب طرح جامع مدیریت کشف رود، با نظارت حفاظت محیط زیست استان منتشر شود.
شعبه ای از کشف رود به عنوان یکی سرمایه های طبیعی کلانشهر مشهد از کوههای هزار مسجد و شعبه دیگر آن از کوههای بینالود سرچشمه گرفته و از شمال شهر مشهد می گذرد.
این رود که پرآبی آن تنها در خاطره ها باقی مانده از غرب به شرق خراسان رضوی جریان دارد و پس از ادامه مسیر در محل پل خاتون به رودخانه هریرود می پیوندد و از آنجا به بعد “رود تجن” نام گرفته و به سوی ترکمنستان ادامه می یابد و در ریگزارهای این کشور همسایه فرو می رود.
حدود ۲۰ سال است که این رودخانه دستخوش تجاوز انسان شده و فاضلابهای آلاینده صنعتی، خدماتی و خانگی به کشف رود ریخته و زمینهای کشاورزی اطراف آن نیز با همین آب آلوده آبیاری می شد.
آبان ماه امسال فرمانداری و شهرداری مشهد، شرکتهای آب منطقه‌ای و شهرکهای صنعتی، سازمان جهاد کشاورزی و اداره‌کل حفاظت محیط زیست خراسان رضوی به عنوان دستگاههای اجرایی و مسوول، توافقنامه‌ای مشترک را با هدف ساماندهی کشف‌رود در حومه مشهد تحت نظارت استاندار خراسان رضوی منعقد کردند که مجری این توافقنامه شهرداری مشهد با نظارت دستگاههای مربوطه است.