واکاوی اشترانکوه
خانواده‌های کوهنوردان خراسانی جان‌باخته در «اشترانکوه» لرستان، هم‌چنان چشم‌انتظار تحقق وعده‌های مسؤولان برای احقاق حقوقشان هستند.
تیم 12 نفره کوهنوردان مشهدی، متشکل از کوهنوردان حرفه‌ای باشگاه‌های پلنگ برفی و آزادگان مشهد، برای انجام یک صعود زمستانی راهی شهر ازنا در استان لرستان شده بودند تا طبق معمول صعودهای گذشته‌شان به قلل دیگر، این‌بار هم ارتفاعات اشترانکوه (آلپ ایران) را زیر پا بگذارند، اما هیچ باورشان نبود که ۸ نفر آن‌ها به همراه یک همراه بومی منطقه در یکی از دره‌های وی‌شکل کول‌جنو ابدی خواهند شد.
حادثه‌ای که از همان ساعات اولیه با حجم زیادی از شایعات و حرف و حدیث همراه شد و با گذشت زمان، ابعاد ترسناک‌تری از این ماجرا در رسانه‌ها مطرح شد تا جایی که بعد از گذشت یک سال از این حادثه، در اولین سالگرد درگذشت آن‌ها، خانواده‌های داغدیده دیگر تاب نیاوردند و اعتراض و شکایت خود را از تحقق نیافتن حقشان علنی کردند.
کوهنوردان جان‌باخته در حادثه اشترانکوه
بر اساس اظهارات خانواده‌های داغدار، طبق نظرات کارشناسی فدراسیون کوهنوردی، باشگاه‌های آزادگان و پلنگ برفی تخلفات متعددی را در این برنامه مرتکب شده بودند؛ از سویی، خانواده‌ها مدعی بودند اگر تا آن روز سکوت کرده بودند، به دلیل این بوده است که باشگاه‌ها به آن‌ها وعده پیگیری مسالمت‌آمیز و آرام حقوقشان را داده بودند.
این ماجراها پرونده حادثه اشترانکوه را به یکی از پیچیده‌ترین پرونده‌های فوت‌های ورزشی در تاریخ ورزش ایران بدل کرد، اگرچه به حکم وزارت ورزش، پروانه باشگاه آزادگان که یکی از اصلی‌ترین متهمان تخلف در جریان به کام مرگ کشاندن ۹ کوهنورد در حادثه اشترانکوه بود لغو شد، اما حرف خانواده‌ها این است که باید ابعاد پنهان این حادثه مشخص شود و مقصران حق و حقوق خانواده‌ها را تمام و کمال بدهند.
روایت روز حادثه
خانواده‌های داغدار حادثه اشترانکوه روایت‌های تلخی از آنچه خود می‌گویند «بی‌توجهی» و «بی‌مهری» دارند، آن‌ها برای ناراحتی‌شان از وضعیت موجود توجیهات متعددی دارند.
مهرداد جان‌محمدی، برادر مرحومه مهشید جان‌محمدی، به نمایندگی از کوهنوردان فقید این حادثه گفت: بعد از اتفاق خیلی داغدیده بودیم و حواسمان پرت حادثه غمباری بود که اتفاق افتاده بود. متأسفانه باشگاه هم با یک سیاست و اتاق فکری که تشکیل داده بود قضیه را خیلی هدفمند پیش برد، به ما گفتند «هیچ کاری نداشته باشید، ما خودمان همه‌چیز را پیگیری و دنبال خواهیم کرد» تا اینکه بعد از مراسم سالگرد، دیدیم هیچ اقدامی انجام نشده است، خودشان گفتند برای اینکه بتوانیم حق و حقوقتان را بدهیم از باشگاه شکایت کنید، رفتیم شکایتی را از باشگاه تنظیم کردیم، بعد که به‌آهستگی در مسیر افتادیم دست‌های پشت پرده و سیاست‌های هدفدار باشگاه برای ما معلوم شد.
وی افزود: درخواست کردیم پرونده از ازنا به مشهد بیاید چون بیشتر خانواده‌ها در مشهد بودند، بعد از یک سال و ۷ ماه که این قضیه طول کشید، نهایتا به مجتمع قضایی مشهد رسید و کارشناسی را برای ما تعیین کردند که این آقا کارشناس تخصصی شناست و بدون اینکه بیاید صحبت‌های شاکی را بشنود، چندین جلسه با باشگاه و عوامل باشگاه داشت و گفته بود من تصمیمم را گرفتم اما از نظر قانونی، چون باید نشستی را با وکلای خانواده‌ها داشته باشم، جلسه‌ای را با آن‌ها برگزار می‌کنم، گفته بود یک عده رفته‌اند بالا، راهنما اشتباه راهنمایی کرده است و این‌ها دچار حادثه شده‌اند.
این در حالی است که لادن جوکار، دختر مرحوم جوکار، راهنمای لرستانی گروه که خودش هم جانش را در این حادثه از دست داد، در این باره گفت: چند وقت بعد از فاجعه کول‌جنو گروه بررسی حادثه و کارشناسان رسمی و برجسته فدراسیون کوهنوردی نظریه کارشناسی خود را ارائه دادند و نقایص و اشتباهات باشگاه را بیان کردند، از جمله این اشتباهات بی‌توجهی به هشدار هواشناسی، نداشتن تجهیزات کافی و مناسب برای چنین صعودی، تمرین نکردن قبل از اجرای صعود و بیمه نبودن پدرم به عنوان راهنمای تیم بود.
وی افزود: با اینکه فدراسیون کوهنوردی بالاترین نهاد کوهنوردی کشور محسوب می‌شود و کارشناسان برجسته‌ای دارد و نظریه کارشناسی خود را به طور کامل ارائه داد، متأسفانه چون شنیدن حرف حق برای مسؤولان باشگاه خوشایند نیست، می‌گویند نظر کارشناسی را قبول ندارند. شنیده‌ها حاکی از این بود که با توجه به اینکه مسؤولان وقت کوهنوردی خراسان جزو هیأت مدیره باشگاه آزادگان هستند، در این مدت هیچ‌گونه همکاری‌ای با خانواده‌ها نداشتند و بعد از گذشت یک سال از حادثه، با پیگیری‌های مکرر خانواده‌ها از اداره ورزش خراسان و تشکیل کمیته انضباطی، یک ماه تعلیق با حق اعتراض برای باشگاه خاطی در نظر گرفتند.
با توجه به فوت شدن ۹ نفر و عمق فاجعه، همان روزهای اول خود اداره ورزش و جوانان باید کمیته انضباطی را تشکیل می‌داد، نه بعد از ۱۵ ماه با پیگیری خانواده‌ها با چنین رأی ساده‌ای، در نهایت، با توجه به اینکه خانواده‌ها از طریق اداره ورزش خراسان و هیأت کوهنوردی به حقوق خود نرسیدند، از طریق وزارت ورزش اقدام کردند. وزارت ورزش مستقیما وارد عمل شد و با توجه به عمق فاجعه، مجوز باشگاه متخلف را ابطال کرد.
باشگاه مورد نظر بعد از لغو مجوز، با توهین به خانواده‌ها آن‌ها را خواهان گرفتن دیه اعلام کرد! در نهایت، بعد از گذشت ۲ سال، هنوز پرونده به هیچ نتیجه‌ای نرسیده است و باشگاهی‌ها با به بیراهه کشیدن پرونده و حاشیه‌سازی و بحث‌های انحرافی، سعی دارند که خانواده‌ها را خسته کنند و برای خود زمان بخرند.
جوکار تصریح کرد: تنها خواهش من از مسؤولان قضایی این است که حاشیه‌ها را از این پرونده بی‌سابقه در تاریخ کوهنوردی کشور دور کنند و مجوز باشگاه خطاکار برای همیشه باطل بماند تا با بی‌تدبیری با جان مردم بازی نکنند.
وی اظهار کرد: می‌خواهم نظرم را راجع به رأی وزارت ورزش بگویم، وزارت ورزش با رأی به ابطال پروانه فعالیت باشگاه آزادگان، خدمت بزرگی به جامعه ورزش کرد و تقریبا می‌توان گفت جلو حوادث آینده را گرفت، وقتی این اتفاق بیفتد، مسؤولان باشگاه‌ها هم دقت بیشتری در اعزام تیم‌ها می‌کنند، حتی خود کوهنوردان هم دقت نظر بیشتری می‌کنند.
جوکار ادامه داد: از مسؤولان قضایی می‌خواهم روند پرونده را تسریع کنند، پدرم واقعا جانش را برای این صعود از دست داد، کسانی که این صعود را ترتیب داده بودند در حق ایشان اجحاف کردند، اولا اصلا پدرم در لیست بیمه نبوده است، ثانیا پیش‌داوری کردند و همه تقصیرها را گردن ایشان انداختند، تمام کوهنوردان لرستان به مهارت و مرام پدرم واقف بودند و پدرم را به نام «پیر کول‌جنو» می‌شناختند، حالا این حرکتشان حکایت نمک خوردن و نمکدان شکستن است، تقصیر خودشان را گردن پدرم انداختند و بازماندگان هم حقیقت را مخفی کردند.
وی خاطرنشان کرد: ما خانواده‌ها خواستار شفاف‌سازی هستیم و می‌خواهیم ابعاد مختلف این برنامه را شفاف کنند، این برنامه یک بهمن طبیعی نبود و ابعاد مختلف و مخفی زیادی داشت، باید حق به حق‌دار برسد.
وکیل کوهنوردان: کارشناس این پرونده تخصص کوهنوردی ندارد
زمان به‌سرعت می‌گذرد اما بر اساس ادعای وکیل مدافع خانواده‌های داغدار، هنوز تا به سرانجام رسیدن این پرونده راه زیادی باقی است.
وکیل مدافع این پرونده گفت: درخواست اصلی خانواده‌ها از دادگاه شناسایی علت اصلی گرفتار شدن کوهنوردان در این حادثه است که مقصر اصلی شناخته شود.
علی محسن‌زاده با اشاره به آنکه پرونده در چه مرحله‌ای است افزود: پرونده اکنون در مرحله تحقیقات مقدماتی است و به این علت که ما در استان خراسان کارشناس رسمی دادگستری در رشته کوهنوردی نداریم، پرونده با مشکل مواجه شده و هم‌اکنون پرونده به تنها کارشناس ورزشی شهر مشهد ارجاع شده است، ایشان رشته تخصصی‌شان شناست و درباره کوهنوردی تخصصی ندارد.
وی بیان کرد: تا زمانی که پرونده به‌طور دقیق کارشناسی نشود و اسناد و مدارک توسط باشگاه‌ها اراده نشود، پیش‌بینی فرجام این پرونده میسر نیست، ما الان با یک مشکل روبه‌رو شده‌ایم و آن این است که باشگاه‌ها از ارائه اسناد و مدارک و برنامه‌ریزی‌هایی که انجام داده‌اند امتناع می‌کنند و اسناد و مدارک را در اختیار دادگاه قرار نمی‌دهند.
وکیل مدافع این پرونده، درباره زمان تقریبی به سرانجام رسیدن پرونده اظهار کرد: با این شکل رسیدگی فعلی، احتمالا ۶ ماه تا یک سال دیگر پرونده ادامه‌دار باشد.