فرصت طلبان پوپولیست
علی روغنگران
روز 21 آبان، بیژن نامدار زنگنه، وزیر نفت، در حالی که به نظر می رسید تصمیم به افزایش نرخ بنزین گرفته شده و آماده اجراست، درباره سهمیه بندی و تغییر قیمت بنزین خیلی محکم به خبرنگاران گفت: «این طرف و آن طرف با توئیت شایعه پراکنی نشود. مردم نگران نباشند، هر وقت ابلاغ شد، به مردم اطلاع رسانی می‌کنیم.» هرچند این موضوع دو روز بعد یعنی در پایان روز پنجشنبه 23 آبان ماه، رنگ واقعیت به خود گرفت و «بالاخره بنزین گران شد.»
البته در این میان، هستند افرادی که مثل همیشه، صدای بلندی در مقابل تصمیمات دارند، بدون اینکه اقدام عملی، طرح کارشناسی و خروجی خاصی را در مقابل آنچه با آن مخالفت می کنند، شاهد باشیم. افرادی که بیشتر به خاطر مطامع سیاسی شان با هر حرف، تصمیم و سخنی که از طرف مقابل آنها صادر شود، مخالفت می کنند و کمتر شاهد طرح و اقدام عام المنفعه از سوی آنها هستیم. بامداد جمعه 24 آبان، «بنزین سهمیه‌بندی شد» و قیمت این فرآورده نفتی، سهمیه‌ای (60 لیتر ماهانه برای خودروهای شخصی) در هر لیتر 1500 تومان و به صورت آزاد 3000 تومان تعیین شد که طبق اعلام «محمدباقر نوبخت» رئیس سازمان برنامه و بودجه و «بیژن نامدار زنگنه» وزیر نفت از محل اجرای این طرح در یک سال آینده، 31 هزار میلیارد تومان درآمد کسب خواهد شد و همه این مقدار به مردم تعلق می‌گیرد. با اتخاذ این تصمیم از سوی شورای عالی هماهنگی اقتصادی سران سه قوه، شاهد بروز اعتراضاتی از سوی مردم در قبال چنین تصمیمی بودیم که در این میان، صدای اعتراض برخی نمایندگان مجلس هم بلند شد؛ هرچند برخی ادله کافی و وافی برای اعتراض خود داشتند، شاید غالب اعتراضات، استدلال کارشناسی و مبتنی بر طرح بهتر از آنچه اجرا شد، پشتش نبود و به نظر می رسید، بیشتر در ادامه پیگیری اهداف و اغراض سیاسی و جناحی است، به ویژه اینکه در آستانه برگزاری انتخابات مجلس یازدهم هم هستیم. یکی از این اعتراضات نسبت به تصمیم سران سه قوه ـ که البته رهبری هم آن را تایید کردند ـ مربوط به حجت الاسلام «مجتبی ذوالنور» نماینده مردم قم و رئیس کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی بود که در صفحه شخصی خود نوشت: «مجلس شورای اسلامی و نمایندگان ملت هیچ گونه دخالت و حتی اطلاعی از این اقدام غافلگیرانه دولت نداشته اند. این اقدام در مجموع اقدام غلطی است.»
ذوالنور گفته بود: «در اولین ساعات شروع کار مجلس در روز یکشنبه، بنده و تعداد قابل توجهی از نمایندگان ملت، که تلفنی موافقت آنان را گرفته ام، با ارائه یک طرح دو فوریتی خواستار توقف و لغو اقدام دولت در افزایش قیمت بنزین خواهیم شد.»
دو روز پیش از اعلام افزایش نرخ بنزین نیز احمد امیرآبادی فراهانی، دیگر نماینده قم و عضو هیات‌رئیسه مجلس، با اعلام این که مجلس با افزایش نرخ سوخت مخالف است، گفت: « دولت نباید با افزایش بنزین و گازوئیل کسری بودجه خود را رفع کند.» اگرچه دولت و سران قوا با یک تصمیم هوشمندانه، هیچ گونه اقدامی پیرامون افزایش قیمت گازوئیل انجام ندادند تا مبادا افزایش نرخ جابجایی کالا منجر به گرانی بشود. این سخنان در حالی است که به گفته امیرآبادی فراهانی، تصمیم به افزایش نرخ بنزین احتمالا در جلسه «شورای‌عالی هماهنگی سران سه قوه» در سی ام شهریور ماه گرفته شده است. سرانجام در حالی که به احتمال زیاد از حدود دو ماه پیش مشخص شده بود نرخ بنزین افزایش پیدا می کند، در اولین ساعات جمعه 24 آبان، تنها دقایقی پس از نیمه شب، افزایش سه برابری نرخ بنزین اعلام و از همان هنگام اجرا شد. بسیاری از نمایندگان مجلس که به نظر می رسد، طرح بهتر و جایگزینی برای آنچه درباره بنزین اتفاق افتاد، نداشتند، فقط این اتفاق را فرصت خوبی برای پیگیری اهداف خود ـ آن هم در آستانه انتخابات مجلس یازدهم ـ دیدند و دست به تحلیل ها و موضع گیری های عمدتا پوپولیستی زدند که نه تنها منجر به بهبود شرایط نمی شد، بلکه در بسیاری از موارد، منجر به تحریک بیشتر مردم و دمیدن به آتش اعتراضات هم شد. موضع گیری‌های افراطی و پوپولیستی بعضی نمایندگان که حتی یکی از آنها در کسوت ریاست کمسیون امنیت ملی و سیاست خارجی فعالیت دارد، از آن جهت گفته شد که عمدتا بدون پشتوانه و طرح و نظر کارشناسی است که همه اعتراضات و طرح های دو فوریتی و سه فوریتی پس از سخنرانی رهبر انقلاب متوقف شد و موج اعتراضات این افراد یکی پس از دیگری فروکش کرد. آنهایی هم که اعتراض دارند، فقط اعتراض می کنند و خواستار توقف موضوع هستند و در حقیقت طرح جایگزین و بهتری ندارند. اگر این افراد اهداف انتخاباتی و یا سیاسی از بیان اعتراض نسبت به تصمیم شورای عالی هماهنگی اقتصادی سران سه قوه در خصوص گرانی بنزین نداشتند، تلاش نمی کردند حرف و نظر خود را در قالب سخن و یا مخالفت رهبری و رئیس قوه قضائیه با این مسئله بگنجانند و با استدلال قوی و مبتنی بر کار و طرح کارشناسی بیان می کردند که اگر موضوع گرانی بنزین بر مبنای فلان طرح پیش می رفت، می توانست تاثیر بیشتری داشته باشد و منجر به رضایت مردم بشود، ولی در هیچ یک از اعتراضات شاهد چنین موضوعی نبودیم.