مرزداران در تنگنای زندگی
انسیه سروش
مرزنشینان، افرادی هستند که در عمق نوار مرزی و جزایر مجاور هر کشور سکونت و زندگی دائمی داشته باشند. مرزنشینان در واقع مرزبانان محلی هستند که زندگی و منافع آنان با مرز گره خورده است. از همین رو، به علت داشتن علایق فطری، عاطفی، ملی و مالی، تا سرحد امکان از مرز نگهبانی و نگهداری مینمایند. هرچند اکثر تخلفات مرزی توسط مرزنشینان شکل میگیرد، لیکن اثر وجودی و حضور مؤثر و مفید آنان را در مرزبانی و مرزداری نباید از نظر دور داشت.
این نقش زمانی پر رنگ تر می شود که مرزها محل ناآرامی‌های نظامی، سیاسی و امنیتی باشد. در این شرایط مرزنشینان به تدریج از مناطق مرزی به محل‌های امنتری کوچ می‌کنند. این پدیده در فرایند توسعه و امنیت مناطق مرزی، تأثیر منفی می‌گذارد . ناپایداری جمعیت و در نتیجه آن، ضعیف بودن احساس تعلق به زمین و سرزمین، امکان سو استفاده دشمن از جمعیت مرزنشین و بکارگیری افرادی از آنان در عملیات خرابکارانه در پوشش‌های گوناگون و همچنین عبور اسلحه و اطلاعات را در بسیاری از مناطق مرزی کشور افزایش می‌دهد.
از طرفی دولت در قوانین و مقررات برای مرزنشینان امتیازات خاصی منظور کرده و تسهیلاتی را در رفت و آمدهای مرزی و مقررات گمرکی برای آنان در نظر گرفته است. ایجاد بازارچه های مرزی، دروازه های مرزی، پروانه های گذر مرزی و معافیت گمرکی، از جمله این اقدامات است که به منظور تأمین رفاه و آسایش، منافع و نیازمندیهای مرزنشینان به وجود آمده است.هدف اصلی از این اقدامات، جلب رضایت مرزنشینان و ایجاد علاقه مندی به سکونت در مرز و افزایش روحیه میهن پرستی در مرزنشینان است.
با وجود همه اقدامات فوق باز هم شرایط زندگی در مرزها بسیار دشوار است و لازم است که مسئولین مربوطه به تسهیل این شرایط بپردازند.
گفت‌و‌گو با نماینده مردم مرزنشین شهر درگز
عبدالله حاتمیان نماینده مردم درگز در گفت‌و‌گوی اختصاصی با خبرنگار صبح امروز گفت: زندگی در مناطق مرزی با شرایط بسیار دشواری همراه است و این به این معنا نیست که این مناطق قابلیت ندارند بلکه به معنی عدم شکوفایی قابلیت‌های بسیار آنان است.
حاتمیان گفت: بنا به گفته مقام معظم رهبری که فرموده‌اند: «به سراغ مرزها بروید وگرنه مرزها به سراغ شما خواهند
آمد»، باید توجه ویژه‌ای به مرزها و مرزنشینان داشت.
وی خاطر نشان کرد: مهاجرت روستاییان به شهرها طی 7 سال گذشته رشد نود درصدی داشته‌است و قطعا ادامه این
روند در چند سال آینده سبب می‌شود که جمعیت روستاییان به 5 تا 10 درصد جمعیت کل کشور برسد که این خود معضلات بسیاری در زمینه‌های بهداشتی، اجتماعی، رفاهی و… به دنبال خواهد داشت.
نماینده مردم درگز افزود: زندگی در مناطق مرزی بسیار دشوار است البته این به این معنا نیست که مناطق مرزی قابلیت ندارند بلکه به معنی عدم شکوفایی قابلیت‌های بسیار آنان است.
وی ضمن بیان اینکه روزانه 10 هزار تن محصولات غذایی و کشاورزی از درگز ترانزیت می‌شود، گفت: روزانه 300-400 راس دام به طور خام از درگز صادر می‌شود که اگر در شهرستان باقی بمانند و تبدیل به فرآورده‌های دامی شوند نتیجه اقتصادی بهتری خواهد داشت . همچنین روزانه 20-30 تن شیر خام از این شهر صادر می‌شود که در صورت تبدیل شدن به فرآورده‌های لبنی درآمدزایی بیشتری دارند اما متاسفانه به دلیل عدم وجود امکانات صنعتی کافی به صورت خام صادر می‌شوند.
حاتمیان این‌طور ادامه داد: شهرستان‌های مرزی در همه زمینه‌ها مثل امکانات رفاهی، آب شرب، گازرسانی، آموزش، اماکن ورزشی و… نسبت به سایر مناطق محرومیت‌های بیشتری دارند. به طور مثال سرانه گازرسانی در اکثر استان‌های مرکزی تقریبا 98 درصد است اما در شهرستان مرزی درگز سرانه گازرسانی حدود 60 درصد است و این بیانگر این مسئله است که به شهرها و روستاهای مرزی توجه کافی نشده‌است.
وی اضافه کرد: اقلام پروتئینی و سبزیجات از سبد غذایی مردم این مناطق حذف و بیشتری تغذیه آنان از نان و ماست است.
وی با اشاره به اقداماتی که برای مردم مرزنشین انجام شده‌است، گفت: تبدیل یک بخش کوچک از مناطق غیر مرزی به مرزی سبب افزایش حقوق کارمندان این منطقه شده‌است. پرداخت حق نوار مرزی به تمام شهرستان‌ها و روستاهای مرزی و پرداخت حق سوخت به مردم مناطقی که 20 کیلومتر با مرز فاصله دارند، از دیگر مصوبات دولت است. اعطای وام با بهره بانکی کم و ارائه طرح بومی‌گزینی دانشگاه تربیت معلم از دیگر اقدامات مهم دولت روحانی و مجموعه نظام جمهوری اسلامی است که البته کافی نیست.
حاتمیان بیان کرد: دولت خدمات خوبی ارائه داده است اما رشد نیازمندی مردم درصد بالاتری از خدمات ارائه شده دارد و نیازمند توجه بیشتر مسئولین است.
نماینده مردم درگز در مجلس شورای اسلامی در پایان گفت: باید از روش‌ها و نیروهای انسانی جدید استفاده کرد تا بتوان تجارت را در مرزها گسترش داد. متاسفانه ما در هیچ‌کدام از مرزها جاده‌های مناسبی برای ارتباط با کشورهای همسایه نداریم در حالی که گاهی در داخل کشور بزرگ‌راه‌هایی ساخته می شوند که هزینه یکی از آنها در صورت صرف برای ساخت راه‌های مرزی می تواند باعث ارتباط بهتر با کل کشورهای همسایه و در نتیجه تجارت بهتر شود.
گفت‌و‌گو با فرمانده مرزبانی استان خراسان رضوی
سردار ماشاالله جان‌نثار فرمانده مرزبانی استان خراسان رضوی در گفت‌و‌گوی اختصاصی با صبح امروز گفت: با کمک دولت و نظام حاکم در چند سال اخیر امنیت نسبی خوبی در سراسر مرزها حاکم شده‌است و موفق به تجهیز مرزها به سیستم الکترونیکی و اپتیک در راستای حفاظت از مرزها شده‌ایم و با توجه به گستردگی مرزهای خراسان که مسافتی حدود 835 کیلومتراست امیدواریم به زودی موفق به تجهیز کامل مرزها به سیستم حفاظت الکترونیک شویم.
وی ابراز کرد: اگرچه بیش از 40 سال از جنگ نظامی ایران با همسایه خود گذشته اما همچنان در مرزها در حال جنگ با گروه‌های تکفیری هستیم و مانع ورود و خروج هر نوع کالای قاچاق از کشورهای ناامن همسایه می‌شویم. از مشکلاتی که در صورت عملکرد ضعیف مرزبانی به وجود می‌آید ورود مواد مخدر از کشور افغانستان به صورت قاچاق است.
وی یکی از آسیب‌های قاچاق برای کشور را ضربه به اقتصاد استان برشمرد و اظهار کرد: امروزه ما به همت مرزبانان شرایط بسیار خوبی برای اقتصاد در مرزها فراهم کرده و سرمایه‌گذاران باید بدانند با سرمایه گذاری در این مناطق به زودی سود قابل توجهی به آنان برمی‌گردد. طبیعتا هرچه شرایط اقتصادی در مرزها بهتر شود امنیت و معیشت مردم مرزنشین هم بهتر خواهد شد.
چه کسی رفاه مرزنشینان را تامین می‌کند؟
شرایط سخت زندگی در مرزها بدیهی است اما در کنار این شرایط سخت، نگاه به اتفاقات مثبت مثل افزایش امنیت و یا اقدامات دولت برای افزایش درآمد مردم مرزنشین آن‌طور که باید کافی نیست. مرزنشینان در واقع مرزبانان محلی هستند که زندگی و منافع آنها با مرزها گره خورده‌است، شایسته است برای رفاه حال این عزیزان آن‌طور که باید شرایط حداقلی زندگی فراهم شود.
به راستی چه کسی باید جهت رفاه مرزنشینان گامی بردارد؟! سرمایه‌گذاران با سرمایه گذاری در این بخش‌ها به اقتصاد آنها کمک کنند؟! و یا به اعتقاد مسئولین، مسئولین باید کاری کنند؟!
بسیار تلاش کردیم که با سایر نمایندگان شهرهای مرزی استان خراسان رضوی ارتباط برقرار کنم ولی متاسفانه پاسخگو نبودند.