حاشیه در کانون توجه
۱۱ درصد مساحت شهر مشهد جزء سکونتگاه های غیررسمی بوده و ۷.۶ درصد آن بافت تاریخی و ۶.۵ درصد مساحت این کلانشهر بافت فرسوده محسوب می شود، در کلانشهر مشهد ۶۶ محله هدف طرحهای بازآفرینی هستند و مقیاس برنامه ریزی در این طرح “محله محور” است.
برای اجرای طرح بازآفرینی۲۰ محله در مرحله نخست به عنوان محلات اولویت دار در مناطق مختلف شهری مشهد انتخاب شده اند که ۵۵ درصد جمعیت بافت فرسوده و ۴۱ درصد مساحت بافت فرسوده را در خود جای داده اند. برای شتاب این روند ۲۰ دفتر تسهیلگری به منظور اجرای طرح های بازآفرینی در شهر مشهد فعال شده اند.
پنج میلیون و ۷۰۰ هزار واحد مسکونی در ۱۴۱ هزار هکتار بافت فرسوده شهرهای ایران وجود دارد که سهم خراسان رضوی از بافت فرسوده و ناکارآمد شهری کشور ۷.۸ درصد و از سکونتگاههای غیررسمی ۱۰ درصد است.
سکونتگاه های غیررسمی با گستره ای شامل ۱۳ درصد مساحت مشهد ۳۲ درصد جمعیت این کلانشهر را در خود جا داده اند.
بالغ بر یک میلیون و ۲۰۰ هزار نفر در ۶۶ پهنه حاشیه شهر مشهد ساکن هستند که ۳۰۰ هزار نفر از این تعداد را مهاجران خارجی تشکیل می دهند.
این آمار ها و اعداد و ارقام وضعیت مناطق پیرامونی شهر مشهد که در اصطلاح به آن حاشیه شهر می گویند را نشان می دهد، اما چه حاشیه شهرها چه ویژگی هایی دارند؟ حاشیه شهر یا همان سکونتگاه های غیررسمی مناطقی هستند که مهاجران روستایی و محرومان جامعه شهری را در خود جای داده و خارج از برنامه ریزی رسمی و قانونی توسعه شهری به طور عمده بدون مجوز در درون یا خارج از محدوده قانونی شهرها به وجود آمده اند. فقدان سند مالکیت رسمی، محرومیت از خدمات و زیرساخت های شهری از شاخص های این مناطق است. شرایط حاکم بر این گونه نواحی در بروز ناهنجاریهای اجتماعی بسیار مساعد است.
۴۲ درصد جمعیت کشورهای در حال توسعه در سکونتگاه های غیررسمی زندگی می کنند. بر اساس گزارش سازمان ملل سکونتگاه های غیررسمی(حاشیه نشینی) چالش اصلی هزاره سوم معرفی شده اند به طوری که در جهان از هر شش نفر یک نفر در سکونتگاه های غیررسمی زندگی می کند. همچنین سکونتگاه های غیررسمی به دلیل ریزدانه بودن و فقدان استحکام در ردیف بافت های فرسوده قرار می گیرند.
تلاش آستانقدس برای برطرف کردن مشکلات
آستان قدس رضوی یکی از نهاد های اثر گذار در شهر مشهد و استان خراسان رضوی است، تولیت آستان قدس رضوی در جلسه ای که مردادماه امسال با فعالان فرهنگی حاشیه شهر داشت، گفته است: با تأکید بر اینکه برای رفع مشکلات حاشیه شهر مشهد باید نگاه ملی وجود داشته باشد گفت: اکنون بسیاری از مسئولان کشور نسبت به این موضوع دغدغه و حساسیت پیدا کرده‌اند و تلاش ما نیز در همراه کردن بخش‌ها و ارگان‌های مختلف برای خدمت‌رسانی شایسته به این مناطق است.
وی افزود: این نخستین جلسه در آستان قدس رضوی در خصوص حاشیه شهر مشهد بود اما آخرین جلسه نخواهد بود و برای رفع مشکلات حاشیه شهر حتما جلسات منظم برگزار می‌کنیم و به طور جدی به دنبال برطرف کردن مشکلات این مناطق خواهیم بود.
وی ادامه داد: از امکانات آستان قدس رضوی برای برطرف کردن مشکلات حاشیه شهر مشهد استفاده خواهیم کرد و به میزان توان و امکانات به این مقوله خواهیم پرداخت.
ساماندهی تدریجی و در گرو مشارکت مردم
استاندار خراسان رضوی معتقد است:حاشیه شهر مشهد در طول زمان ایجاد شده است لذا اقدامات در حوزه ساماندهی آن هم تدریجی خواهد بود که موفقیت آن در گرو مشارکت و همراهی مردم است.
علیرضا رزم حسینی می افزاید: دفاتر تسهیل گری با هدف افزایش مشارکت مردم راه اندازی و این دفاتر نقش اعتماد سازی را بر عهده دارند و موفقیت این دفاتر در گروی مشارکت مردم است از این رو دفاتر برای جلب اعتماد و مشارکت مردم باید تلاش کنند.
او تاکید می کند: با همراهی مردم برای ساماندهی حاشیه شهر اقداماتی انجام خواهیم داد که وضعیت این مناطق بهتر از گذشته شود.
اختصاص بودجه بدون محدودیت
اگر چه کمبود بودجه مهم ترین عامل به بن بست رسیدن طرح ها بوده است اما شهردارمشهد اعلام کرده است که از نظر اختصاص بودجه محدودیتی قائل نخواهیم شد.
محمد رضا کلایی ادامه می دهد: برای برخی از محورهای بازآفرینی در بودجه، سالانه مبالغی در نظرگرفته شده است اما با توجه به نقش دفاتر تسهیل گر امیدواریم اثر بخشی تملک نیز افزایش پیدا کند و مشارکت مردم به کارها سرعت بخشد.
وی اضافه کرد: شهرداری نیز به دستور استاندار اعلام می کند در تخصیص بودجه محدودیتی نداریم.
تسریع در اجرای طرح بازآفرینی محله امام هادی(ع)
شهردار منطقه 10 مشهد گفت: پیگیری و تسریع در اجرای طرح بازآفرینی محله امام هادی(ع) در خصوص اقتصاد، فرهنگ، بافت قدیمی و جدید این محله و نحوه مشارکت پذیری شهروندان در طرح های تسهیل گری مورد تاکید قرار دارد.
به گزارش صبح امروز، احمد حافظ با بیان این مطلب افزود: بهسازی و بازسازی بافت‌های فرسوده و ناکارآمد در قالب اقدام مشترک توسط چندین دستگاه اجرایی و با ترکیبی از فعالیت‌های کالبدی و غیر کالبدی با رویکرد فرهنگی، اجتماعی و اجرایی در این نشست در دستور کار قرار گرفته است.
وی اضافه کرد: همچنین وضعیت سلسله مراتبی دسترسی محله، محل تجمع اهالی، تعداد مدارس و مساجد، آسیب شناسی محله و نیاز سنجی اولویت های محله امام هادی(ع) نیز مورد بررسی قرار گرفته است.
شهردار منطقه 10 یادآور شد: دفتر تسهیلگری محله امام هادی(ع) نیز در خیابان سعادت – سعادت 5 – ساختمان کیمیا فام – طبقه چهارم راه اندازی شده است که متقاضیان می توانند از ساعت 9 صبح الی 5 بعدازظهر برای دریافت مشاوره و خدمات مراجعه نمایند.
گفتنی است: محله امام هادی(ع) از میدان قائم آغاز و به خیابان شهید حشمتی منتهی می شود که بالغ بر 33795 نفر جمعیت و 295 هکتار وسعت دارد.