کلاس به حد نصاب نرسید
زهرا حسن پوران
فرهنگسراهای شهرداری مشهد تا دو سال قبل به صورت تخصصی در موضوعاتی فعالیت می‌کردند اما از دو سال قبل تغییراتی در این مراکز فرهنگی ایجاد شده است.
آشپزی، شیرینی پزی، کاردستی، خیاطی، کار با چوب، زبان انگلیسی و… این‌ها عناوین کلاس هایی است که فرهنگسراهای مشهد هر ماه برگزار می‌کنند و متاسفانه عموم مردم این مکان را با همین کلاس های اوقات فراغت و تورهای تفریحی و جشن است که می‌شناسند. به نظر می‌رسد فرهنگسراها با گذشت زمان هرچه بیشتر از هدف اصلی ایجادشان که ارتقای فرهنگ است دور می‌شوند.
در دوره چهارم شورای اسلامی شهر مشهد، فرهنگسرا با موضوعات تخصصی مانند فناوری و رسانه، حجاب، ترافیک و سلامت در مشهد ساخته شده اند. شورای اسلامی مشهد در مرداد ماه سال 96 مصوبه ای مبنی بر یکپارچگی عملکرد فرهنگسراها با موضوع آموزش‌های شهروندی تصویب کرد. اکنون عمده فعالیت فرهنگسراها را کلاس های عمومی و اوقات فراغت تشکیل می‌دهد و به نظر می‌رسد رسالت اصلی فرهنگسرا که آموزش فرهنگ صحیح شهروندی است در حاشیه قرار دارد. باید دید چرا با وجود صرف بودجه و نیروی انسانی زیاد، کمتر به موضوعات اصلی و دغدغه های فرهنگی پرداخته میشود. سوالی که برای پیداکردن پاسخ آن به چند فرهنگسرا سری زدیم.
ابتدا به فرهنگسرای فناوری و رسانه واقع در پارک لاله خیابان هفت تیر می روم. ساختمانی بسیار تمیز و در چند طبقه که خلوتی و سکوتش خیلی توی ذوق می زند. در طبقه اول به جز یک نیروی خدماتی کسی نیست. ناچار به طبقه دوم می روم. در چند اتاق کلاس های خیاطی و نقاشی درحال برگزاری است و تنها یک مادر و دختر در سالن حضور دارند. درباره علت آمدنشان می پرسم که دختر می‌گوید مدتی منتظر جایی بوده است که کلاس نویسندگی برگزار کند. گویا به خاطر عدم استقبال هر چند وقت یکبار این کلاس های تخصصی برگزار میشود.
عاطفه که 17 سال بیشتر ندارد می‌گوید: کلاس نویسندگی به حد نصاب نرسید و مختلط برگزار شد. با اعتراض خانواده ها به ناچار پسرها انصراف دادند و دیگر کلاسی برای آنان تشکیل نشد. بیشتر خانم ها به فرهنگسرا می‌آیند و متقاضی کلاس های عمومی هستند و حتی در نوبت ثبت نام می‌مانند. فرهنگسرا هم کلاس های تخصصی را با تعداد متقاضی کم مخصوصا برای پسرها برگزار نمی‌کند.
یک نفر از کادر اداری به جمع ما اضافه میشود و می‌گوید: با مصوبه شورای شهر برای یکپارچه شدن آموزش، فرهنگسراها بیشتر به موضوعات عمومی پرداختند. این کلاس ها کم هزینه تر و پرمتقاضی ترند. ما هم بعد از این مصوبه کمتر به کلاس های تخصصی با محتوای رسانه پرداختیم.
دوباره به طبقه اول میروم. یک نفر برای ثبتنام کلاس فن بیان آمده است. گویا این کلاس به تازگی تمام شده و باید تا به حد نصاب رسیدن صبر کند. آقای شفیعی می‌گوید: فرهنگسراها معمولا دچار خلاء نداشتن همیشگی برنامه های منطبق با هدف شکل گیری هستند و به همین دلیل کارایی لازم را ندارند. باید همیشه برنامه های مطابق اهداف برگزار شوند اما فرهنگسراها به خاطر این خلا از موضوعات دیگر استقبال می‌کنند.
از این فرهنگسرا که به نظر رونق خاصی ندارد خارج میشوم. گزینه دوم، فرهنگسرای ترافیک واقع در خیابان دانشجو است. درست مثل فرهنگسرای قبلی شیک و تمیز ساخته شده است. وارد که میشوم افراد زیادی را در حال خرید کتاب می‌بینم. نمایشگاهی با تخفیف 50 درصدی در سالن برگزار شده است. در کتابخانه هم چندین کودک و نوجوان در حال مطالعه کتاب هستند. به نظر فعالتر می‌آید.
دور تا دور سالن تابلوهای آموزش فرهنگ صحیح رانندگی نصب شده است. کمی امیدوار میشوم. لیست کلاس ها را روی تابلوی اعلانات می‌بینم؛ آموزش انواع کباب و نوشیدنی، فست فود، مانتودوزی، قلاب بافی… 43 عنوان کلاس و همه غیر تخصصی! به جز مسئول کتابخانه و نمایشگاه کسی از کارکنان حضور ندارد. دوباره با مردم همکلام میشوم.
خانم راستین برای ثبت نام پسرش در کلاس کودک شاد آمده است. می‌گوید: قبلا برای پرکردن اوقات فراغت در کلاس های عمومی و تخصصی چند فرهنگسرا شرکت کرده ام. چندباری دیده ام که اینجا کارگاه های آموزش فرهنگ رانندگی برگزار شود اما خیلی شلوغ و همیشگی نبود. او یکی از دلایل عدم استقبال از این کارگاه ها را استفاده نکردن از اساتید مجرب تر می‌داند: معمولا فرهنگسراها برای دعوت از اساتید عالی هزینه چندانی نمی‌کنند و عملکردشان در جذب افراد برای کلاس های تخصصی ضعیف است.
یکی از مربیان می‌گوید: جمعیت کلاس های عملی بیش از حد استاندارد است. گاهی حقوق مان نیز چند ماه عقب می‌افتد و انگیزه ای برای ادامه کار در فرهنگسرا برایم نمی‌ماند.
در این بازدید سوالات زیادی برایم ایجاد میشود. ماموریت اصلی این دو فرهنگسرا در حوزه ترافیک و رسانه چیست و چه مقدار به این ماموریت عمل میشود؟ چرا بیشتر فعالیت فرهنگسراها در حوزه عمومی و اوقات فراغت است و چقدر به رسالت فرهنگسرا که آموزش فرهنگ صحیح است عمل میشود؟ این رخوت و رکودی برای چیست؟ هر فرهنگسرا چه قدر بودجه و چند نیرو دارد و سیاست فرهنگسراها در مصرف بودجه چیست؟ و سوال های دیگری که برای پیدا کردن پاسخشان به سراغ مدیریت فرهنگسرای شهر زیبا و ایمن در خیابان شریعتی میروم.
مدیر این فرهنگسرا می‌گوید طبق دستور سازمان فرهنگی و اجتماعی شهرداری مشهد مدیران فرهنگسراها نمی‌توانند با خبرنگاران مصاحبه کنند. توضیح می‌دهم که سوالات زیادی ندارم و در مورد کلاس های برگزار شده در فرهنگسرا می‌خواهم اطلاعاتی کسب کنم که می‌گوید اجازه نداریم هیچ گونه اطلاعاتی بدهیم. اصرارم فایده ای ندارد. با مدیریت فرهنگسرای ترافیک تماس می‌گیرم. مدیر این فرهنگسرا نیز هیچگونه اطلاعاتی نمی‌دهد و می‌گوید تنها مسئولیت اداره فرهنگسرا را دارد و برای مصاحبه سراغ مدیران ارشد سازمان فرهنگی و اجتماعی و روابط عمومی بروم.
سوالاتم را برای مدیر روابط عمومی سازمان فرهنگی و اجتماعی شهرداری می‌فرستم. چندبار پیگیری می‌کنم و قول ارسال می‌دهد اما در نهایت پس از پنج روز باز هم پاسخی نمی‌گیرم.
چرا محدودیت و ممنوعیت ؟*
اگر چه از مجموعه های فرهنگی مانند فرهنگسراها انتظار می‌رود مدیران آن پاسخگوی عملکرد خود باشند و هم چنین علاوه بر شیوه های مختلف ارتباط با مردم، بتوانند ارتباطی از طریق رسانه ها با مخاطبان و جامعه برقرار کنند، اما متاسفانه مدیران این مجموعه اجازه صحبت با رسانه ها را هم ندارند.
برابر قانون دسترسی آزاد اطلاعات مصوب مجلس شورای اسلامی مسئولان، موظف به پاسخگویی به رسانه ها هستند اما به نظر مدیران شهردای به خصوص در حوزه معاونت و سازمان فرهنگی و اجتماعی ، این سازمان را با نهاد های امنیتی اشتباه گرفته اند. هر چند دیگر سازمان های و نهادی های متولی نظم و امنیت مانند پلیس هم این گونه ممنوعیت هایی را ندارد.
معلوم نیست به چه دلیلی سایه ممنوعیت و محدودیت بر سر سازمان فرهنگی و اجتماعی که باید محلی برای ارتباط پویا و موثر با مردم باشد این گونه تحت فشار محدودیت است. مگر ه مسائل محرمانه ای در فرهنگسراها وجود دارد؟ مگر چه اتفاقی در فرهنگسراها رقم می‌خود که مدیران سازمان فرهنگی شهرداری به مدیران فرهنگسراها برای پاسخگویی اعتماد ندارد؟
امیداوریم معاونت فرهنگی و اجتماعی شهرداری از خواب غفلت بیدار شود و حصار ممنوعیت مصاحبه برای مدیران فرهنگسراها را بردارد.