پیام نهضت عاشورا را به گوش مردم برسانیم
وحدانه آخوندشریف
در سالگشت حادثه عاشورا، در سرزمین‌های اسلامی و به‌خصوص ایران برای اولین بار عزاداری برای امام سوم شیعیان مرسوم شد از همین روز تاریخ‌نگاران معتقدند اولین دسته‌های عزاداری به‌طور رسمی در خیابان‌ها با مرثیه‌خوانی و مقتل‌خوانی عزاداری کردند.
حال، هرساله با آغاز موسم ماه محرم؛ ایام عزاداری خاندان نبی مکرم اسلام و یاران باوفایشان، مراسم عزاداری بر پا می‌شود که در این‌گونه مراسمات علاوه بر مدیحه‌سرایی به‌دقت تاریخی، تاریخ تحلیلی و بیان اهداف امام حسین(ع) پرداخته می‌شود.
بدون شک قیام امام حسین(ع) و شهادت ایشان تلاش‌های برادر، پدر و جدش را درگذشته بارور و زمینه تلاش برای آیندگان را فراهم ساخت و سنت عزاداری عاشورا زمینه پاسداری از اندیشه شیعه را در آینده فراهم کرد، به‌طوری‌که نوحه‌خوانی و عزاداری را هیچ‌کسی نمیتواند منع کند و در سایه و پوشش عزاداری میتوان مفهوم عترت و اهداف امام حسین(ع) را تشریح کرد.
در این دوران که جنگ‌های رسانه‌ای بالاگرفته است و دشمن از هر حربه‌ای استفاده می‌کند تا ذهن مخاطبان و شیعیان و بالأخص جوانان را از حب اهل‌بیت منحرف کند تا به مقاصد خود برسد وجود این‌چنین مراسماتی بیش‌ازپیش ضروری است و باید شاعران و مداحان بیشتر از گذشته در کار خود دقت نظر داشته باشند.
لذا در این خصوص تدابیر خوبی سنجیده شده است و هرسال قبل از آغاز ماه محرم نشست‌های توجیهی و تخصصی مداحان و ذاکران اهل‌بیت برگزار می‌شود.
از طرفی در این نشست ها بسیار تآکید می کنند اشعاری که برای مداحی انتخاب می‌شود باید خوب، محکم، قوی، خوش مضمون و قانع‌کننده باشد و اهمیت این موضوع تا حدی است که یک بیت شعرِ بجا می تواند به‌قدر یک کتاب قیمت داشته باشد.
روح حماسی در اشعار عاشورایی باید دمیده شود
محمدجواد غفور زاده شاعر نام آشنای ولایی در خصوص مصارف اشعار آیینی در جاهای مختلف ابراز کرد: شعر آیینی در رسانه‌ها و هیئت‌ها و انجمن‌های ادبی مورداستفاده قرار می‌گیرد که این اشعار در انجمن‌های ادبی خصوصیات خاص خود را دارد، نقد صحیح بر آن زده می‌شود و قابل‌توجه است و مطمئناً از ادبیات بهتری برخوردار است، اما وقتی شعر در هیئت توسط مداح خوانده می‌شود بستگی به حسن انتخاب مداح دارد که چه شعری را انتخاب می‌کند و اگر مداح کار ضعیف را اجرا کند دیگر در اختیار شاعر نیست. البته برخی از دوستان که اهل ذکر و مدیحه‌سرایی هستند و شعر خوب را انتخاب می‌کنند، همچنین صدای خوبی دارند و خوب اجرا می‌کنند در حقیقت حق مطلب را ادا می‌کنند.
وی افزود: امروزه شاعران، بالأخص جوانان در حوزه شعر آئینی کارهای بسیار خوبی را ارائه داده‌اند، حتی کارهایی که تاکنون به مضامین نو و زیبا کمتر پرداخته‌شده بود را در دستور کار خود قراردادند که کاملاً قابل‌طرح در همه‌جا هست حال اگر کمتر استفاده می‌شود تقصیر شعر و شاعر نیست بلکه انتخاب‌کننده شعر در این زمینه کم‌کاری می‌کند.
غفور زاده ادامه داد: کارهایی با مضامین ائمه و اهل‌بیتی نسبت به سال‌های گذشته رشد خیلی خوبی داشته و مورد استقبال مردم قرارگرفته و هم‌اکنون در دوران اوج و شکوفایی خود است، تا جایی که خیلی از دوستانی که تاکنون به شعر آیینی نمی‌پرداختند با دیدن استقبال مردم، وجهه همت را به شعر آیینی گذاشته‌اند.
وی ادامه داد: امیدواریم در افق‌های پیش رو دوستان به محتوا توجه بیشتری داشته باشند و بتوانند در اشعار خود پیام عاشورا و نهضت عاشورا را به گوش مردم برسانند و از روح حماسی غافل نشده و تنها به عاطفه اکتفا نکنند.
این شاعر موفق در خصوص جایگاه اخلاقیات و معارف در اشعار آیینی گفت: حتی اگر در اشعار آیینی، اخلاق و معارف، تاکنون جایگاه خود را پیداکرده باشد اما نمود بیرونی ندارد چراکه کمتر مورد سلیقه و انتخاب مداحان هستند.
وی با اشاره به برخی از ریتم‌هایی که مداحان برای اشعار خود انتخاب می‌کنند، ابراز کرد: گاه برخی آهنگ‌ها و ریتم‌ها شنیده می‌شود که حداقل در کار آئینی مجاز نیستند اما متأسفانه از سوی معدودی از مداحان انتخاب می‌شود و امیدواریم که بیشتر این امر موردتوجه قرار بگیرد، درواقع وقتی شعرهای خوب وجود دارد مداحان که مجلس و تریبون در اختیارشان است باید اشعار خوب را انتخاب کنند که مسلماً در این صورت ارزش کار خودشان بالا خواهد رفت.
غفور زاده درباره چرایی گرایش شاعران به وقایع عاشورا خاطرنشان کرد: شعرا همیشه طبع لطیفی دارند و ابعاد وسیع نهضت عاشورا از ابتدای حرکت امام حسین«ع» تا ورود اهل‌بیت به کربلای معلی و اربعین در جامعه و ذهن و جلسات و خانواده ما همیشه موردتوجه بوده و عاطفه برانگیز است از طرفی حادثه‌ای در تاریخ وجود ندارد که بتواند به‌اندازه حادثه کربلا در روح و روان افراد مختلف من‌جمله در ذهن شاعران و هنرمندان اثرگذار باشد، به این خاطر همیشه ذوق و رغبت برای تولید اشعار محرمی و عاشورایی در بین شاعران وجود دارد.
وی ادامه داد: هرکدام از ما به‌صورت ناخودآگاه و بی‌اختیار دلمان به سمت کربلا متوجه است و شعرهای عاشورایی همیشه حال و هوای خودش را دارد.
این استاد اشعار ولایی در خصوص تأثیرگذاری اشعار مذهبی در ذهن افراد عنوان کرد: فیلم‌ها تا زمانی کوتاهی در ذهن مخاطب می‌توانند خاطره سازی کنند اما شعر همیشه همراه شخص است مخصوصاً اینکه مخاطب آن را به ذهن بسپارد. به‌عنوان‌مثال مصرع این حسین کیست که عالم همه دیوانه اوست به‌تنهایی می‌تواند مخاطب را به یاد تمام اتفاقات کربلا بیندازد.
ضرورت تولید شعر خود و مداحی پخته تا جایی است که رهبر معظم انقلاب هم به‌کرات این موضوع را متذکر شدند و عنوان کردند: مداحی اهل‌بیت، تأثیر زیادی در جامعه و ذهن مردم دارد. باید بدانید که چه کسی مداح است، مقدمات کار مداحی او چیست، چه قدر شعر می‌داند، چه قدر حفظ است و چه قدر می‌تواند بخواند؟ اگر مداحی بتواند یک شعر خوب را که دارای مضمون و محتوای خوبی باشد، با صدای خوبی بخواند، شما ببینید که چه قدر خدمت بزرگی است.
مداحان در آموختن زبان شعر باید استاد باشند
رهبر معظم اتنقلاب نیز هرساله توضیحات و تذکراتی را در این زمینه به مداحان می دهند.
حضرت آیت‌الله خامنه‌ای خطاب به مداحان و ذاکران اهل‌بیت خاطرنشان کردند: در دنیا خوانندگان خوب زیاد هستند و ممکن است شعرهای خوبی هم بخوانند؛ اما آن‌ها از موضع مدّاح حرف نمی‌زنند؛ ولی شما از موضع مدّاح اهل‌بیت و از موضع معنوی و روحانی حرف می‌زنید. شما که مداحید، وقتی طالب شعر باشید، چشمه‌ی شعر شاعر به جوش می‌آید. شما که طالب شدید، او شعر می‌گوید. وقتی شعرش به‌وسیله شما خوانده شد، انگیزه‌ی او برای شعر گفتن چند برابر می‌شود؛ یک هم‌افزائی به وجود می‌آید؛ او به شما کمک می‌کند، شما به او کمک می‌کنید
ایشان افزودند: طبقه‌ای که باایمان مردم، بادل مردم، با معارف مردم، بانام مبارک ائمه )علیهم‌السلام) و اهل‌بیت سروکار دارد، وظیفه‌ی سنگینی دارد.
مداحان وظیفه سنگینی بر دوش دارند و طبق سفارش‌های رهبری باید از شعرهای خوب و شعرای بزرگ شعری انتخاب کنند. وقتی با زبان شعر با مردم حرف بزنند، هرچه شعر پیچیده هم باشد، وقتی مداح باهنر مداحی خود توانست این را کلمه کلمه به مردم القاء و مخاطبه کند، در دل مردم اثر می‌گذارد.
لذا تقلید از آهنگ‌های نامناسب غربی آن‌هم برای مجلس امام حسین و برای عشاق امام حسین به‌دوراز معرفت است و باید مداحان خودشان آهنگ بسازند. این‌همه ذوق و این‌همه هنر وجود دارد، یقیناً در جمع علاقه‌مندان به این جریان کسانی هستند که می‌توانند آهنگ‌های خوبِ مخصوص مداحی بسازند؛ آهنگ عزا، آهنگ شادی، در حقیقت آهنگ باید سنگین، متین و متناسب با محتوایی باشد که مداح عرضه می‌کند تا با فرهنگ ایرانی و اسلامی مطابقت داشته باشد و بتواند الگویی از معنویات و اعتقادات و باورهای دینی مردم باشد.