سهراب سپهری یا حافظ؟

صادق شیخی

شاید تابحال به اینکه کدام شاعر از بقیه محبوبتر است فکر نکرده باشید و یا بگویید حتما فلان شاعر است دیگر. یا حتی اصلا برایتان مهم نباشد که نام کدام شاعر در ذهن شما و اطرافیانتان نسبت به سایرین پررنگ‌تر است.

اما هر نسلی داستان خودش را دارد. زمانی در مکتب خانه‌ها و مدارس بوستان و گلستان، دیوان حافظ، معنوی مثنوی و حتی شاهنامه خوانده می‌شد. از بزرگترها هم اگر بپرسید احتمالا اولین اسمی که به یاد می‌آورند شاعر یکی از همین آثار است. کمتر کسی سهراب سپری تازه کار را می‌شناخت و یا اشعار شاملو و نیمایوشیج را زیر لب زمزمه می‌کرد. اما حالا همه چیز عوض شده است. شاعران معاصر طرفداران زیادی دارند و برای خودشان اسم و رسمی دست و پا کرده‌اند. این را نظرسنجی اینستاگرامی از بین 113 نفر می‌گوید که غالبا در رده سنی جوانان قرار داشتند. سهراب سپهری نام آشناترین شاعر است و حافظ و سعدی در رده‌های بعدی قرار دارند. احمد شاملو، مولوی، فروغ فرخزاد، فردوسی و اخوان ثالث هم لیست در علاقه‌مندی آن‌ها قرار داشت و این یعنی دایره شناخت نسل حاضر، علی‌رغم ظهور شاعران کاردرست، آنچنان که باید گسترده نیست.

برای مثال، شهریار، رهی معیری، پروین اعتصامی، حسین منزوی و فاضل نظری هم از بهترین‌های ادبیات فارسی هستند که کمتر از آن‌ها یاد می‌شود.

نکته جالب اینجاست که روز شعر و ادبیات فارسی به نام شهریار نامگذاری شده اما در این نظرسنجی تنها 2 نفر اولین اسمی که به ذهنشان خطور کرد نام این شاعر پرآوازه بود.

شاعران گذشته جای خود را کم کم به شاعران معاصر می‌دهند و اگر 20 سال دیگر این نظرسنجی تکرار شود شاید حافظ و سعدی در ته جدول قرار بگیرند. البته باید قبول کرد که جامعه آماری این نظرسنجی کوچک است اما بازهم می‌توان به آن استناد کرد.

ما چه موافق باشیم و چه مخالف، زمان کار خودش را انجام می‌دهد و ارکان ادبیات را نسل به نسل جابجا می‌کند. تنها باید مراقب بود  که پایه‌های ادبیات بر روی آثاری متزلزل و بی‌محتوا بنا نشود.