حاشیه ؛ زخم کهنه شهرمشهد
علی نژاد
حاشیه‌نشینی پدیده ای است که از اواخر دهه ۱۳۴۰ در اطراف کلانشهرها ظهور کرد و به زخمی عمیق در کنار متن تبدیل شد، این معضل در کلانشهر سه و نیم میلیون نفری مشهد به دلیل موقعیت ویژه آن حساسیت بیشتری دارد، این زخم کهنه حاشیه مشهد نیازمند اقدامی جدی و مستمر است.
حاشیه نشینی در سایه غفلت مسئولان به سرعت رشد کرد به طوریکه بر اساس آمار در حال حاضر بیش از ۲۰ میلیون ایرانی در سه هزار منطقه حاشیه نشین سکونت دارند سکونتی که همواره با معضلات و آسیبهای گوناگون در حوزه های مختلف اقتصادی، اجتماعی، امنیتی و فرهنگی همراه بوده و اینک به چالش جدی برای دولتها و حاکمیت های محلی تبدیل شده و دست اندرکاران امر برای جلوگیری از گسترش این پدیده در تلاش هستند.
طبق آمار رسمی زاهدان، کرج، مشهد، کرمانشاه و شیراز در صدر شهرهای دارای جمعیت زیاد حاشیه نشین در کشور قرار دارند به طوریکه در کلانشهر سه و نیم میلیون نفری مشهد، حدود یک سوم از جمعیت آن در ۶۶ پهنه حاشیه شهر سکونت دارند.
اهمیت رفع معضل حاشیه نشینی در کلانشهر مشهد به حدی است که رهبر معظم انقلاب بارها بر این موضوع تاکید داشته اند.
دولت تدبیر و امید، مدیریت شهری و شورای پنجم شهر مشهد نیز طی سالهای اخیر توجه ویژه ای به حاشیه شهر مشهد داشته اند و با شعار توسعه متوازن اتفاقات خوبی در این مناطق رقم خورده اما هنوز تا رسیدن به نقطه ایده‌آل فاصله بسیار است.
استاندار خراسان رضوی در این زمینه گفت: طی سال های گذشته به رغم هزینه های فراوان برای ایجاد امکانات و زیرساخت ها در روستاها، بسیاری از خانوارهای روستایی به حاشیه شهرها مهاجرت کردند به طوریکه امروز بر اساس اعلام معاون وزیر راه و شهرسازی، بیش از ۲۵ میلیون نفر در کشور پیرامون شهرها سکونت دارند.
علیرضا رزم حسینی، بی توجهی به اقتصاد خانوار روستایی را عامل تشدید مهاجرت به حاشیه شهرها دانست و افزود: باید رویه نادرست گذشته را اصلاح کرد و برای معکوس شدن روند مهاجرت از روستا به شهر، از ظرفیت شرکت های توسعه گرا در راستای توانمندسازی مردم روستاها بهره گرفت.
بازآفرینی شهری
استاندار خراسان رضوی افزود: برای کنترل حاشیه نشینی باید موضوع اقتصاد خانوار روستایی و بازآفرینی شهری با هم دنبال شود تا در آینده بافت ناکارآمد دیگری پیرامون بافت های موجود ایجاد نشود.
وی با تاکید بر توجه ویژه به حاشیه شهر مشهد در تخصیص اعتبارات ملی برای اجرای طرح های بازآفرینی شهری، اظهار داشت: از مشکلات بافت های ناکارآمد در شهرستان ها هم غافل نشده ایم و به زودی با تعیین شرح وظایف ادارات مربوطه، فرمانداران مکلف به پیگیری موضوع بازآفرینی شهری مطابق دستورالعمل ها خواهند شد.
وی گفت: محوریت بازآفرینی سکونتگاه های غیررسمی مشهد بر عهده مدیریت شهری است، شهرداری مشهد به عنوان معین اقتصاد مقاومتی این شهرستان، مسئولیت توسعه محلی و راه اندازی دفاتر تسهیل گری در محلات حاشیه شهر را عهده دار است و دیگر دستگاه ها باید با مدیریت شهری در مسیر تحقق اهداف ترسیم شده مشارکت کنند.
رزم حسینی افزود: در ۶ محله حاشیه شهر الگوی بازآفرینی شهری شامل طرح کاهش آسیب های اجتماعی و طرح بهسازی کالبدی با مشارکت مردم اجرا و در ۶۶ محله هم دفاتر تسهیل گری توسط شهرداری مشهد راه اندازی خواهد شد.
رئیس شورای اسلامی شهر مشهد نیز در این باره گفت: توسعه عدالت محور از اولویتهای شورای پنجم و مدیریت شهری است و هم اکنون شاهد تغییر چهره مناطق کم برخوردار در این کلانشهر هستیم.
محمد رضا حیدری افزود: با توجه به اهمیت موضوع ساماندهی حاشیه شهر و مناطق کم برخوردار از ابتدای فعالیت شورای پنجم کمیسیون مناطق پیرامونی و کم برخوردار در شورا شکل گرفت و اقدامات مختلف توسط این کمیسیون پیگیری شد.
وی اظهار داشت: پیگیری تشکیل سازمان بازآفرینی فضاهای شهری، پیگیری تشکیل جلسات ستاد بازآفرینی شهرستان و طرح مسائل حاشیه شهر در این ستاد از جمله این اقدامات است.
وی گفت: آسفالت و تاسیس سرویس های بهداشتی در مدارس حاشیه شهر، پیگیری برش بودجه ای محدوده و محلات هدف و حریم شهر مشهد به منظور هدفمند نمودن هزینه ها در حاشیه شهر و پیگیری رفع موانع اختصاص اراضی ۵۰ هکتاری زکریا به منظور ساماندهی اراضی پر خطر واقع شده در حاشیه شهر از دیگر اقدامات پیگیری شده طی ۲ سال گذشته بوده است.
حیدری افزود: شیب اجرای پروژه های عمرانی و زیرساختی نیز به سوی مناطق کم برخوردار است بطوری که در سال جاری در محدوده شهید رجایی و شهید باهنر مشهد، حدود ۶ میلیارد تومان پروژه عمرانی عملیاتی و افتتاح شده و بازگشایی بلوار شهید بسکابادی به شهرک طرق نیز از دیگر اقدامی است که اخیرا شاهد آن بوده ایم.
وی اظهار داشت: آسفالت ۳ میلیون و ۶۰۰ هزار مترمربع از معابر شهر مشهد که ۵۰ درصد آن در مناطق کم برخوردار است از دیگر اقدامات در این زمینه است.