سیاستمداری تک‌رو و فاقد قدرت لابی‌گری
علی روغنگران
شخصیت‌های سیاسی هنگامی که کمی از ساختار قدرت کنار گذاشته می‌شوند تا مدت‌ها به انزوا می‌روند و در آستانه انتخابات فعالیت‌های فشرده خود را از سر می‌گیرند. اقدامات تازه سعید جلیلی نیز در حالی صورت می‌گیرد که چند ماه دیگر انتخابات مجلس شورای اسلامی برگزار می‌شود. سعید جلیلی در انتخابات ریاست جمهوری سال 92 همراه با چند نامزد دیگر اصولگرا از جمله محمد باقر قالیباف، در مقابل حسن روحانی قرار گرفت و با کسب فقط چهار میلیون رای شکست سختی خورد. حالا با افزایش فعالیت‌های جلیلی گفته می‌شود، او آماده نقش آفرینی فعال در انتخابات مجلس شورای اسلامی است و چه بسا قصد دارد خود نامزد انتخابات مجلس شود. خبرآنلاین، خبرگزاری نزدیک به علی لاریجانی، رئیس مجلس شورای اسلامی در این باره نوشته است: “زمزمه‌های به گوش رسیده می‌گوید سعید جلیلی در جدیدترین تلاش‌های انتخاباتیش گویی کرسی نمایندگی مجلس و حتی کرسی ریاست مجلس را هدف خود قرار داده است.”
روزنامه شرق نیز گفته که قرار است جلیلی قطب جبهه پایداری برای انتخابات مجلس شود.
این ادعا‌ها در حالی مطرح شده که گمانه‌زنی‌هایی هم درباره احتمال نامزدی جلیلی در انتخابات ریاست جمهوری آینده مطرح می‌شود. گفته می‌شود سخنان اخیر او علیه دولت روحانی نیز در راستای بستر سازی و آماده سازی شرایط تا سال 1400 است. سعید جلیلی پس از انتخابات سال 96 ایده تشکیل “دولت سایه” را مطرح کرد و در این راستا جلساتی را نیز تشکیل داد. ایده او البته مورد توجه اصولگرایان قرار نگرفت، ولی عده‌ای از همفکرانش از این ایده حمایت کردند.
سعید جلیلی از همان ابتدای مذاکرات دولت روحانی با گروه 1+5 بر سر پرونده هسته‌ای از مخالفان پروپاقرص روند مذاکرات بود. او پس از توافق هسته‌ای ایرادات فراوانی به آن وارد دانست. او برای جلوگیری از تصویب برجام در مجلس تلاش‌های فراوانی کرد، حتی به مجلس رفت و حرف هایش را با نمایندگان در میان گذاشت. تلاش‌های جلیلی و همفکرانش برای جلوگیری از تصویب برجام به جایی نرسید با این حال، فضای انتقادی وسیعی را علیه توافق هسته‌ای شکل داد. البته تقابل جلیلی و روحانی در پرونده هسته‌ای ریشه در پیش از مذاکرات برجام دارد. مناظره‌های انتخاباتی سال 92 در مواردی به صحنه تقابل حسن روحانی و سعید جلیلی بر سر پرونده هسته‌ای تبدیل شد. تقابلی که با قرار گرفتن علی اکبر ولایتی وزیر خارجه اسبق ایران و مشاور امور بین المللی رهبر انقلاب مقابل جلیلی روند جالب توجهی پیدا کرد و نهایتا برنده این تقابل حسن روحانی بود. حالا پس از دو شکست جلیلی مقابل روحانی بر سر پرونده هسته‌ای به نظر می‌رسد او همچنان می‌خواهد در این زمین حقانیت خود را به اثبات برساند. خروج ایالات متحده آمریکا از برجام و تشدید تحریم‌های ایران فضای مناسبی نیز در اختیار سعید جلیلی قرار داده است. او در اظهارات اخیرش بر روش مذاکراتی گذشته خود با 1+5 تاکید دارد. جلیلی می‌گوید: «پاسخ فشار‌های سنگین و بی رحمانه بر ملت ایران «گفتگو» نیست و فشار را باید با فشار پاسخ داد و نابودی پهپاد آمریکایی به دست جوانان ایرانی یک نمونه از این پاسخگویی دندان شکن است.»
نماینده مقام معظم رهبری در شورای عالی امنیت ملی تصریح می‌کند: “در 2 ماه گذشته آمریکا فهمیده که ملت ایران می‌تواند از خود دفاع کند و حالا پرچم تزویر «گفتگو» را علم کرده که باید این تزویر را بشناسیم و فریب اینگونه ژست‌های فریبکارانه را نخوریم.”
او تلاش‌های دولت در گفتگو با فرانسه و به ویژه مذاکرات روحانی و ماکرون را نقد کرده و گفته است: «امروز باید علم به مواضع حق را بدانیم. پیشنهاد ماکرون چیست؟ او به صراحت بیان می کند که ما هیچ اختلاف راهبردی با ترامپ نداریم و با او موافقیم که باید برای یک توافق جدید و موثر دیگر علاوه بر تعهدات جدید هسته‌ای، درخصوص مسائل موشکی و منطقه هم با ایران گفتگو کرده و از آنها تعهد بگیریم. البته ماکرون اعلام می کند ما معتقدیم که باید در برابر ایران ژست‌های کوچک بگیریم تا بتوانیم رضایت او را برای مذاکره جلب کنیم؛ این همان تزویر است.»
پیش‌تر نیز جلیلی در جدالی توئیتری با وزیر نفت نسبت به کاهش فروش نفت ایران در دوران تحریم انتقاد کرد که البته زنگنه به انتقاد او پاسخی محکم داد و جلیلی را به مناظره دعوت کرد. دعوتی که با استقبال جلیلی مواجه نشد.
در کنار تحرکات تازه سعید جلیلی هواداران همیشگی او یعنی بدنه اصولگرایان نزدیک به جبهه پایداری که این روز‌ها در رسانه‌ها به ویژه صداوسیما نفوذ زیادی پیدا کرده اند، سعی می‌کنند که او را به عنوان یک سیاستمدار آلترناتیو در شرایط کنونی معرفی کنند. اخیرا پس از تحریم ظریف از سوی آمریکا امیرحسین ثابتی فعال رسانه‌ای اصولگرا و مجری شبکه افق در توئیتی خطاب به ظریف نوشت: «وعده دادید طوری مذاکره کنید که تحریم‌ها لغو و اقتصاد ایران شکوفا شود، اما بعد شش سال امتیاز دادن به آمریکا، اقتصادمان بدتر شد و خودتان هم در لیست تحریم‌ها رفتید! پیشنهاد می شود با سعید جلیلی مشورت کنید، زیرا وی حداقل بلد بود طوری مذاکره کند که خودش تحریم نشود!»
از طرف دیگر پس از تحریم ظریف هواداران جلیلی سخنان قدیمی او را درباره مذاکره با غرب و … بازنشر می‌دهند و می‌گویند، پیشبینی‌ها و تحلیل‌های جلیلی درست از آب درآمده است. اما در کنار این فضا سازی در رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی، چند روز پیش تصویری از سخنرانی جلیلی در همدان منتشر شد که بازتاب وسیعی یافت. در این تصویر مشخص است کسانی که پای سخنان این عضو مجمع تشخیص نشسته اند کمتر از 30 نفر هستند. این استقبال بسیار سرد از جلیلی در همدان مورد توجه کاربران شبکه های اجتماعی قرار گرفت. البته خبرگزاری تسنیم گفته است که سخنرانی جلیلی برای عموم نبوده و فقط تعدادی از فعالان فرهنگی در آن حضور داشته اند. این ادعا با فضای جلسه همخوانی زیادی ندارد. استقبال سرد از جلیلی این سوال را در فضای رسانه‌ای ایجاد کرده است که او چگونه می‌خواهد به عنوان مهره اصلی بخشی از اصولگرایان در انتخابات حاضر شود؟ البته شاید به همین دلیل است که جبهه پایداری و هوادارانش او را برای انتخابات مجلس آماده می‌کنند نه انتخابات ریاست جمهوری. شاید جبهه پایداری و مشاوران جلیلی به این نتیجه رسیده اند که امکان ندارد او بتواند در انتخابات ریاست جمهوری موفق شود، اما در انتخابات مجلس می‌تواند نتیجه بهتری کسب کند. با این حال باز هم موفقیت او به عنوان محور انتخابات جای بحث دارد. چرا که جلیلی سیاستمداری تک‌رو است، او در سال های اخیر نتوانسته است با گروه ها وشخصیت های دیگر اصولگرا همکاری کند. حامیان او صرفا جبهه پایداری و برخی بدنه اصولگرایان هستند که آنها نیز از قدرت فراوانی برخوردار نیستند و بیشتر صدای بلندی دارند. از طرف دیگر جلیلی برخلاف سیاستمداری همچون علی لاریجانی که توانست در مجلس تعداد زیادی از نمایندگان را دور خود جمع کند و یا اینکه محور اصولگرایان در انتخابات پارلمان باشد، توانایی لابی‌گری بسیار کمی دارد که موفقیت او در مجلس را با تردید مواجه می کند.