بهانه‌ای جدید برای حضور نظامی در خلیج فارس
روز چهارشنبه خبرگزاری رویترز به نقل از منابع آگاه در وزارت دفاع آمریکااز تلاش پنج قایق سپاه ایران برای توقف نفتکش بریتانیایی در خلیج فارسخبر داد صبح روز بعد از آن دولت بریتانیا در واکنش به این خبر بیانیه‌ایصادر کرد و ضمن تایید تلاش سه فروند قایق ایرانی برای مسدود کردنمسیر کشتی بریتانیایی تصریح کرد که این قایق‌ها پس از دریافت اخطار ازناو بریتانیا مستقر در منطقه، عقب نشینی کردند.
سی ان ان نیز همین خبر را منتشر کرده و نوشت قایق‌های سپاه پاسدارانروز چهارشنبه به نفتکش بریتانیایی که از تنگه هرمز عبور می‌کرده استدستور داده‌اند تا مسیرش را تغییر دهد و در قلمرو آبی ایران پهلو بگیرد که بادخالت ناو جنگی بریتانیایی «اچ ام اس مونت رز» مواجه می‌شوند.
شبکه سی‌ان‌ان مدعی شده یک هواپیمای تجسسی آمریکا از این ماجرافیلمبرداری کرده، اما این ویدیو هنوز منتشر نشده است.طبق روایت رویترز،ناو بریتانیایی که این نفکتش را اسکورت می‌کرده، با دادن هشدار رادیوییقایق‌های سپاه را مجبور به عقب‌نشینی می‌کند.
ظریف به این ادعا واکنش نشان داد و گفت: ادعاهایی که مطرح شده برایایجاد تنش است و هیچ ارزشی ندارد. پس از وزیر خارجه ایران، سپاهپاسداران نیز بلافاصله به این خبر واکنش نشان داد و آن را تکذیب کرد.
اما شاید اگر یک روز به عقب برگردیم بیشتر بتوان به نیت اصلی بریتانیا وآمریکا از بیان چنین ادعاهایی پی برد.
روز سه شنبه گذشته، ژنرال جوزف دانفورد، رئیس ستاد مشترک ارتشآمریکا، اعلام کرد کشورش به منظور مقابله با تهدیدات ادعایی ایران، طرحیبرای تاسیس یک ائتلاف نظامی بین المللی را بررسی می‌کند. طبق اظهاراتاین مقام آمریکایی، ماموریت اصلی این ائتلاف، محافظت از کشتیرانی درخلیج فارس و تنگه باب المندب در دریای سرخ است. ژنرال دانفورد گفتپنتاگون برنامه خاصی طراحی کرده و ظرف چند هفته مشخص خواهد شد کهکدام کشور‌ها مایلند به این ائتلاف بپیوندند.
ماه گذشته، مارک اسپر، نامزد سمت وزیر دفاع آمریکا، موضوع تاسیسائتلاف را با مقامات کشور‌های عضو پیمان ناتو در میان گذاشت، اما هیچکشوری برای پیوستن به این ائتلاف آماده نبود. در آن زمان اسپر گفت طرحتاسیس ائتلاف یادشده به بررسی بیشتری نیاز دارد. روز سه شنبه گذشتهنیز، دانفورد با اسپر و مایک پمپئو، وزیر امور خارجه آمریکا، درباره موضوعتاسیس ائتلاف جدید گفتگو کرد. بر اساس طرح فعلی، آمریکا به خلیج فارسکشتی‌های «کنترل و فرماندهی» اعزام می‌کند تا تلاش‌های رصد و پایش رارهبری کند. سایر کشور‌ها نیز عملا کشتی‌های تجاری خود را اسکورتمی‌کنند. دانفورد با اشاره به این نکته، گفت: «در شرایط عادی، اسکورتتوسط کشور‌ها انجام می‌شود. بنابراین، یک کشتی که حامل پرچم کشورمشخصی است، توسط همان کشور اسکورت خواهد شد. آنچه آمریکامی‌تواند منحصرا ارائه کند، نوعی کنترل و فرماندهی، نوعی اطلاعات، رصد وشناسایی است.»
بر این اساس، آمریکا در اسکورت کشتی‌ها نقش ارائه دهنده اطلاعات وهماهنگ‌کننده را ایفا خواهد کرد. با این حال، هنوز به طور دقیق معلوم نیستکه کشتی‌های آمریکایی چه نقشی در عملیات خواهند داشت و چهکشور‌هایی قرار است به ائتلاف آمریکایی ملحق شوند. ماه گذشته مایکپمپئو، وزیر خارجه آمریکا، ابراز امیدواری کرده بود که بیش از 20 کشور، ازجمله امارات و عربستان، به ائتلاف جدید آمریکایی بپیوندند. دونالد ترامپ،رئیس‌جمهور آمریکا، نیز گفته بود که کشور‌های آسیایی نظیر چین و ژاپنباید در تلاش‌ها برای محافظت از تردد کشتی‌ها در خلیج فارس مشارکتکنند. چون اکثر نفت مورد نیازشان را از این منطقه تهیه می‌کنند. مسئلهاسکورت کشتی‌ها، ایده جدیدی نیست. حداقل از دو ماه پیش، آمریکایی‌هابرای متقاعد کردن متحدانشان به تاسیس ائتلاف نظامی در خلیج فارستلاش می‌کردند. اما نتوانستند موافقت این متحدان را به دست بیاورند. ظاهرا، ماجرای توقیف نفتکش حامل نفت ایرانی در تنگه جبل الطارق وتنش‌های متعاقب آن، همچنین ادعاهای جدید بریتانیا و آمریکا در خصوصتلاش سپاه برای توقیف نفتکش بریتانیایی، فرصتی در اختیار کاخ سفید قرارداده تا مجددا مسئله اسکورت نفتکش‌ها را پیگیری کند. آمریکایی‌ها شایدبتوانند در کوتاه مدت ائتلافی برای اسکورت نفتکش‌ها تشکیل دهند، امامطمئنا این ائتلاف هزینه‌های زیادی خواهد داشت و ممکن است برای مدتطولانی ادامه پیدا نکند.
اسکورت کشتی‌ها در خلیج فارس، یادآور سال‌های پایانی جنگ ایران و عراقاست. زمانی که چندین کشتی تجاری مورد حمله قرار گرفتند و در سال 1987 آمریکا در دوره ریاست‌جمهوری رونالد ریگان مجبور شد نفتکش‌های کویتی رااسکورت کند. برخی نفتکش‌ها هم برای در امان ماندن از حملات، پرچمآمریکا را برافراشتند. کنگره نگران بود که اقدام دولت ریگان در اسکورتکشتی‌ها در خلیج فارس، آمریکا را وارد منازعه ایران و عراق کند. با این حال،ریگان بدون توجه به این نگرانی‌ها، در عملیاتی که به «عملیات اراده جدی»معروف شد، اقدام به اسکورت نفتکش‌ها کرد. در آن زمان، پنتاگون نگران بودکه اگر ایران به یک کشتی که توسط آمریکا اسکورت می‌شود، حمله کند،آمریکا چگونه پاسخ دهد. امروز، نگرانی‌های مشابهی در میان محافل نظامیآمریکا وجود دارد. البته شرایط فعلی با دوران جنگ ایران و عراق متفاوتاست. آن زمان، دو کشور رسما در جنگ بودند و هر لحظه ممکن بود به منافعیکدیگر در خلیج فارس حمله کنند. امروز، اما، به طور رسمی جنگی وجودندارد. هر چند که مقامات ایران، تحریم‌های آمریکا را «جنگ اقتصادی» و«تروریسم اقتصادی» می‌دانند.
در حال حاضر، پنتاگون باید بررسی کند که کشتی‌های جنگی آمریکا برایمحافظت از کشتی‌ها چه کاری کنند و چه کاری نکنند. کارشناسان معتقدندکه اسکورت کشتی‌ها، یک اقدام پیچیده، پرهزینه و مخاطره آمیز است.
در همین رابطه، مایکل فرانکن، دریاسالار بازنشسته نیروی دریایی آمریکا کهدر «عملیات اراده جدی» شرکت کرده بود، به خبرنگار نشریه «وکس» گفتهاست برای اسکورت جداگانه همه نفتکش‌ها، کشتی‌های کافی وجود ندارد. این بدین معناست که نفتکش‌های متعدد باید در ورودی خلیج فارس منتظربمانند تا اینکه یک کشتی آنها را اسکورت کند. همین امر، اسکورت نفتکش‌هارا پیچیده می‌کند. علاوه بر این، هر چه تعداد کشتی‌های جنگی آمریکا درخلیج فارس بیشتر شود، احتمال وقوع خطا هم بیشتر می‌شود.
ایلان گولدبرگ، رئیس بخش ایران در وزارت دفاع آمریکا از سال 2009 تا2012، گفت: «حضور پررنگ آمریکا (در خلیج فارس) به معنای ریسک بالاتریک درگیری سهوی یا سوء محاسبه در دریا است که به یک نزاع منجرمی‌شود.»
به نوشته وکس، مین‌ها، عملیات اسکورت را به طور ویژه خطرناک می‌کنند. اینامکان وجود دارد که حتی یک کشتی اسکورت شده هم با مین برخورد کند یااینکه یک مین روی آن چسبانده شود. فرانکن، در سال 1987 در یک کشتیجنگی پشت سر ابرنفتکش «اساس بریجتون» در خلیج فارس حرکت می‌کردکه یک مین بخش‌هایی از آن را منفجر کرد. فرانکن ابراز نگرانی کرده است کهاگر این اتفاق الان تکرار شود، ممکن است ایران و آمریکا را وارد نزاع کند. بههمین دلیل، او به پنتاگون هشدار داد: «مراقب باشید پایتان را کجامی‌گذارید، چون در تنگه هرمز هیچ چیز خوبی اتفاق نمی‌افتد.»
به نظر می‌رسد که دولت ترامپ با درک حساسیت این منطقه، دنبال این استکه کشور‌های دیگر را هم در اسکورت کشتی‌ها سهیم کند تا اگر روزی به طوراتفاقی در خلیج فارس درگیری رخ داد، آمریکا تنها نماند. اما صرفنظر ازاحتمال وقوع درگیری، تاکنون یک نکته کاملا مشخص شده است: امنیتمسیر‌های انتقال انرژی در خلیج فارس متزلزل شده و آمریکا و متحدانش درحال پرداخت هزینه اقدامات خود علیه ایران هستند. در دو ماه گذشته، هزینهبیمه نفتکش‌ها تقریبا افزایش ده برابری داشته است. مضاف بر این،کشور‌های غربی برای محافظت از منافع تجاری خود در خلیج فارس، مجبورشدند نیرو‌های بیشتری به این منطقه حیاتی اعزام کنند. به عنوان مثال، درپی تنش اخیر میان تهران و لندن، نیروی دریایی بریتانیا کشتی جنگیجدیدی به خلیج فارس اعزام کرد.
روغنگران