فراغت اجباری
پر کردن اوقات فراقت فرزندان یا خالی کردن وقت والدین؟
فصل تابستان فصل تعطیلی مدارس و اوقات فراغت دانش آموزان می‌باشد. معمولاً به دلیل اینکه برنامه‌های سال تحصیلی از چهارچوب خاصی پیروی می‌کنند و به دلیل نیاز به پیگیری هرروزه آموزش‌هایدرسی، فرزندان نمی‌توانند در طول سال تحصیلی به همه کارهایی که دوست دارند برسند و به اعتقاد والدین چندان کار راحتی نیست که علاوه بر امور مدرسه بتوان کلاس‌های ورزشی، آموزشی و یا هنری را هم‌زمانپیگیری کرد به همین خاطر ترجیح می‌دهند که کلاس‌هایی را برای تعطیلات تابستان در نظر بگیرند. تحلیل مناسب بودن یا نامناسب بودن این کلاس‌هارا باید بر عهده کارشناسان و کسانی که نفعی از برگزاری این کلاس‌هانمی‌برند، گذاشت چراکه حجم ثبت‌نام انواع کلاس تابستانی گاهی آن‌قدربالا می‌رود که از توان کودک و نوجوان خارج است و خانواده‌ها گاها مجبورند هزینه‌های زیادی را بدون آگاهی، صرف ثبت‌نام در چنین کلاس‌هایی کنند که اکثر اوقات هیچ خروجی در پی نخواهد داشت.
اتلاف وقت؛ مهم‌ترین عامل نابودی شخصیت‌ها
مهدی لطفی روان‌درمانگر هیجان مدار در خصوص کلاس‌های اوقات فراغت گفت: برای ارزیابی مفید واقع‌شدن کلاس‌های اوقات فراقت، در درجه اول باید هدف والدین از ثبت‌نام در این رده‌ها مشخص شود که اکثر مادرها برای راحتی خودشان در منزل به سمت ثبت‌نام فرزندانشان از یک کلاس به کلاس دیگر روانه می‌شوند و کمتر هدف تربیتی را دنبال می‌کنند، که در این موارد چون والدین به‌قصد پر کردن اوقات فراغت، فرزندان را موظف به حضور در این کلاس‌ها می‌کنند بی‌شک به نتیجه مطلوب نخواهند رسید.
وی ادامه داد: اکثر والدین به سلیقه خودشان کلاس‌ها را انتخاب می‌کنند و هم‌راستا باعلاقه مندی فرزند و استعداد و توانایی ذاتی آنها ثبت‌نام نکرده و درواقع والدین با توجه به موقعیت کنونی خودشان و نظرات و سلایق و آسیب‌هایی که خودشان در طول دوران کودکی وزندگی دیده‌اند، عمل می‌کنند.
لطفی به یکی از اشتباهات دیگر والدین در خصوص کلاس‌های اوقات فراقت اشاره و عنوان کرد: معضل بزرگ دیگری که وجود دارد، سردرگمی خود والدین می‌باشد که یک مسیر مشخص را طی نمی‌کنند و صرفاً ضمن تبلیغات اطرافیان هرسال یک‌رشته متفاوت را انتخاب می‌کنند و نتیجه آن می‌شود که فرزند به‌مرورزمان یاد می‌گیرد که هیچ مسئله‌ای را تا آخر پیش نرود و در اصل دچار یک ضعف تربیتی می‌گردد.
این روان‌درمانگر هیجان مدار، عواقب چنین رفتاری را برای جامعه هم خطرساز دانست و اظهار کرد: درنتیجه نهادینه شدن چنین رفتاری، شاهد این ماجرا هستیم که مردم ما خود را متخصص در تمام امور می‌دانند، چون از کودکی آموزش‌دیده‌اند که درباره هر چیزی آشنایی جزئی پیداکرده و بدون اینکه مهارت کافی پیدا کنند از آن خارج شوند و از آن‌طرف هم چون اظهارنظرهای آنها در مسائل کارساز نبوده یک دلسردی و ناامیدی در فرد نسبت به آن رشته ایجاد می‌شود.
وی به گام اول در خصوص انتخاب کلاس‌های متفرقه و یا اوقات فراقت اشاره و ابراز کرد: سال‌هاست که در تمام دنیا متدهای مختلفی برای استعداد سنجی کودکان و نوجوانان در نظر گرفته‌شده است اما ما متأسفانه در سیستم آموزشی دولتی خود این روند استعدادیابی را نداریم و بیگانگی در جامعه ما با این مقوله وجود دارد. لذا والدین باید از سن سه‌سالگی فرزندانشان که آغاز آشنایی فرزند با محیط و ابزارآلات وجامعه هست به مراکز استعداد سنجی مراجعه کرده و توانمندی‌های فرزند خود را به‌درستی تشخیص دهند.
لطفی درباره معضل دنیای مجازی و درگیر شدن کودک و نوجوان با این فضا خاطرنشان کرد: وقتی والدین خلقیات فرزند خود را درست برآوردنمی‌کنند، در انتخاب اسباب‌بازی‌ها هم دچار اشتباه می‌شوند. درواقع اگر در دنیای واقعی اجازه بدهیم که انرژی خود را تخلیه کنند قطعاً بعد از تخلیه هیجانات امکان بروز مسائل فکری و پرداختن به مطلبی که نیاز به تفکر و فعالیت ذهنی را دارد ایجاد خواهیم کرد و زمانی در ایام تعطیلات برای وقت‌گذرانی بچه‌ها در دنیای مجازی عملاً باقی نخواهد ماند.
وی ادامه داد: ازآنجاکه سیستم آموزشی ما بسیار ضعیف، کهنه و ناکارآمد می‌باشد، برای موفقیت شغلی و تحصیلی وزندگی اجتماعی کودکان در آینده لازم است که از سیستم آموزشی خارج از چارچوب مدرسه استفاده کرد و فقط به کلاس‌های تابستانی بسنده نکرده و استمرار این کلاس‌ها در طول سال تحصیلی را پیگیر باشند، چراکه وقت تلف کردن مهم‌ترین عامل نابودی شخصیت‌هاست و بسیاری از خلاف‌های نوجوانان از همین ساعت‌های بیکاری نشئت می‌گیرد.
اقشار مرفه جامعه؛ مشتریان ثابت کلاس‌های تابستانی
دکتر پروین کلانتری پور متخصص مامایی و مشاور امور خانواده درباره هدف اصلی اکثر والدین از ثبت‌نام کلاس‌های اوقات فراقت گفت و عنوان کرد: اکثر والدین به خاطر منافع خودشان و بی‌حوصله بودن در امور فرزند پروری ، آنها را در کلاس‌های اوقات فراغت غرق می‌کنند و فقط یک هزینه اضافی را متحمل می‌شوند، حتی من بارها شاهد این مسئله بوده‌ام که از سوی مراکز ورزشی اوقات فراغت از والدین درخواست می‌شود که در کلاس‌ها حضور پیدا کنند ولی اکثر آنها به این موضوع بی‌توجه‌اند.
وی ادامه داد: یکسری از اقشار مرفه جامعه به‌خصوص پزشکان و یا بالاتر از آنها که زن و مرد هر دوشاغل هستند، برای فرزندان خود، کلاس‌های اوقات فراقت فشرده برنامه‌ریزی می‌کنند و برای آنها مهم نیست که فرزندشان از این کلاس‌ها لذت می‌برد یا خیر، که آمارها نشان می‌دهد اکثر مشکلات جوانان هم در این قشر به وجود می‌آید و فرزندان آنها خانواده گریز هستند و محبت‌هایی که بین خانواده باید باشد وجود ندارد چراکه هیچ زمانی پدر و مادر حضور ندارند، درواقع خلاص شدن از دست کسی که به دنیایش آوردیم و فشردن آنها در کلاس‌هایی به اسم اوقات فراقت بی‌رحمانه‌ترین محبت والدین می‌باشد.
وی ضعف سیستم آموزشی را دلیل قانع‌کننده‌ای برای کلاس‌هایی خارج از کلاس‌های مدرسه ندانست و افزود: اگر ما می‌گوییم که سیستم آموزشی ما ضعیف است در مقابل کشورهای دیگر در سطح پایین‌تری قرار دارد، درواقع وقتی پایه ضعیف است دبیرستان و دانشگاه ما هم ضعیف خواهد بود، پس نمی‌شود به این قضیه ایرادی وارد کرد چراکه اکثر نخبه‌های ما در این کلاس‌ها شرکت نکردند و با همین امکانات ضعیف درس خواندند. درواقع ما در همین سیستم ضعیف هم خروجی‌های خوب داشتیم و این تماماً بستگی به خود فرد دارد که رشته‌ای را که انتخاب کرده باعلاقه مندی پیگیری کند.
این مشاور خانواده از کلاس‌های تابستانی به‌عنوان یک شمشیر دو لبه یادکرده و گفت: کلاس‌های اوقات فراقت شمشیر دو لبه ایست که هم می‌تواند مفید باشد درصورتی‌که در راستای انگیزه و استعداد فرد باشد و هم می‌تواند بران بوده وقتی به‌زور و از سر اجبار باشد که در این صورت عواقب جدی را هم در پی خواهد داشت.
کلانتری پور به خانواده‌ها هشدار داد که فرزندان خود را قربانی ایده آل‌هایشان نکنند و ابراز کرد: والدین انتظارات واهی از فرزندان خود دارندو فرزندان را به سمتی سوق می‌دهند که خودشان دوست داشتند آن راه را بروند و به هر دلیلی موفق نشدند و یا آنها را در راهی که خودشان هستند بالاجبار قرار می‌دهند. درواقع اگر والدین دست از این پافشاری‌های بی‌مورد بردارند و بچه‌ها را در انتخاب آزاد بگذارند ما در جامعه شاهد اتفاقات بهتری خواهیم بود و افرادی متخصص در هر شغل را خواهیم داشت.
وی به‌ضرورت اصولی انتخاب کردن کلاس‌های اوقات فراغت از سمت والدین تأکید و بیان کرد: اگر انتخاب کلاس تابستانی اصولی و مطابق با میل و علاقه فرزند و به‌قصد تفریح و آموزش فرد در طول کل سال نه‌فقط سه ماه تابستان صورت گیرد و والدین در انتخاب کلاس‌ها و امن و سالم بودن محیط آموزشی دقت نظر داشته باشند می‌تواند مفید واقع شود.
اهمیت ورزش برابر با اهمیت خوردن
میترا سلیمانی یکی از ده مادر منتظری است که در صندلی یک سالن ورزشی مجهز نشسته و منتظر ثبت‌نام دلبند خود می‌باشد او درباره هدف ثبت‌نام کودک هشت‌ساله خود می‌گوید: در درجه اول برای تخلیه هیجانات پسرم به کلاس‌های تابستانی ورزشی متوسل می‌شوم و خوب همه ما میدانیم که ورزش یکی از مسائل خیلی مهم است که نه‌تنها در فصل تابستان بلکه در همه اوقات سال باید در زندگی ما وجود داشته باشد.
استعداد سنجی؛ اولین گام برای موفقیت در کلاس‌های اوقات فراقت
طی بررسی‌ها و مصاحبه‌های انجام‌شده چنین به نظر می‌رسد که اکثر والدین هدفشان از ثبت‌نام فرزندان، راحتی خودشان در ساعاتی از روز هست و به اعتقاد عده‌ای از آنها کلاس‌های تابستانی هیچ بازدهی هم که نداشته باشد می‌تواند برای چندساعتی آنها را از فضای مجازی دور کند و دانش‌آموز را به رشد برسانند که در همین عده قلیل هم جای بحث وجود دارد که آیا استعدادیابی دلبند آنها به‌درستی انجام‌شده یا خیر که در جست‌وجوی کلاس‌های آموزشی باکیفیت از این آموزشگاه به آموزشگاه دیگر هستند؟
نکته اساسی‌تری که مشاور خانواده، پروین کلانتری پور به آن اشاره کرد این است که چرا وقتی یک معلم که توانایی برگزاری کلاس‌های خصوصی متعدد در خارج از ساعات کلاس درس را دارد به‌گونه‌ای به دانش آموزان دروس را تفهیم نمی‌کند که خانواده‌ها مجبور شوند فرزندشان را بر سر کلاس‌های درس همان معلم در اوقات فراقتی که باید بیشتر آن به تفریح بگذرد بنشیند؟
به نظر می‌رسد که والدین باید کمی بیشتر در انتخاب کلاس‌های تابستانی دقت نظر داشته باشند، سطح مطالعه و آگاهی خود را بالابرده و کمی از اوقات راحتی خود را به اوقات فراغت فرزندانشان اختصاص دهند تا بدین طریق کانون گرم خانواده را حفظ کرده و شاهد به ظهور رسیدن نبوغ و استعدادهای فرزندانشان در محیطی امن به‌دوراز استرس و فشار روانی باشند و از طرفی باید فرهنگ‌سازی استعداد سنجی کودکان از سه سال در جامعه نهادینه شود تا هر شخص مطابق با استعدادها و توانایی‌های خود در راهی مشخص و امن قدم بردارد.
وحدانه آخوند شریف