از پیام و سیاه‌جامگانِ ناکام تا پدیده موفق!
در ۱۸ فصلی که از رقابت‌های لیگ برتر فوتبال گذشته است،تیم‌های متفاوتی به لیگ برتر آمده‌اند و هر کدام نتایج وسرنوشت مختلفی را برای خود رقم زده‌اند.
۱۸ فصل از مسابقات لیگ برتر فوتبال جام خلیج فارسمی‌گذرد. در کنار تیم‌هایی که هر سال برای قهرمانی می‌جنگندو آنهایی که همیشه در میانه‌های جدول ثابت می‌مانند، تیم‌هاییهم هستند که هدفشان بقا در لیگ برتر است. در بین این تیم‌ها،آن ها که تازه به لیگ برتر صعود کرده‌اند، جایگاه خاصی دارند.
تازه‌واردهای هر فصل لیگ برتر همیشه زیر ذره‌بین منتقدان،رسانه‌ها و هوادارانشان هستند که معلوم شود چند مردهحلاج‌اند و چقدر خود را برای رقابت در بالاترین سطح فوتبالایران آماده کرده‌اند. گاهی این تیم‌ها در همان سال نخستحضورشان در لیگ برتر، به دسته پایین‌تر سقوط می‌کنند، گاهیچند سال دوام می‌آورند و گاهی برای همیشه ماندگار می‌شوند. در این گزارش به عملکرد تیم‌هایی پرداخته‌ایم که در ۱۸ فصلسپری شده از لیگ برتر، به این لیگ صعود کرده‌اند و سرنوشتآنها را پی گرفته‌ایم.
در ۱۸ فصل از مسابقات لیگ برتر، ۳۲ تیم منحصر به فرد تا بهحال موفق شده‌اند به لیگ برتر صعود کنند. صنعت نفت آبادان،استقلال اهواز، شموشک نوشهر، پگاه گیلان، صباباتری، ملوانبندرانزلی، شهید قندی یزد، راه‌آهن، مس کرمان، پیکان، شیرینفراز کرمانشاه، پیام مشهد، فولاد خوزستان، استیل آذین،تراکتورسازی تبریز، شاهین بوشهر، شهرداری تبریز، نفتتهران، مس سرچشمه، فجر سپاسی شیراز، آلومینیوم هرمزگان،گهر دورود زاگرس، گسترش فولاد تبریز، استقلال خوزستان،پدیده مشهد، نفت مسجد سلیمان، سیاه جامگان مشهد،ماشین‌سازی تبریز، پارس جنوبی جم، سپیدرود رشت، نساجیمازندران و گل‌گهر سیرجان تیم‌هایی بوده‌اند که موفق شدند بهلیگ برتر صعود کنند.
در بین تیم‌های صعود کننده، پیکان تیمی بوده که با ۴ بار،بیشترین تعداد صعود را به لیگ برتر داشته است. فولادخوزستان که فصل ۸۶-۸۵ در لیگ برتر با قرارگیری در ردهپانزدهم به لیگ دسته اول سقوط کرده بود، در فصل ۸۸-۸۷ بهلیگ برتر بازگشت و بیشترین روند حضور خود در لیگ برتر بهعنوان یک تیم صعود کننده را با ۱۲ فصل حضور داشته است. تراکتورسازی تبریز نیز با ۱۱ فصل حضور در مرتبه دوم اینروند قرار دارد.
* آسانسورهای لیگ
صنعت نفت‌آبادان در فصل ۸۲-۸۱ و ۸۷-۸۸، شموشک نوشهردر فصل ۸۳-۸۲، شهید قندی یزد در فصل ۸۵-۸۴، پیام مشهددر فصل ۸۸-۸۷، مس سرچشمه در فصل ۹۱-۹۰، پیکان درفصل‌های ۹۲-۹۱ و ۹۴-۹۳، آلومینیوم هرمزگان و گهر دورود درفصل ۹۲-۹۱، نفت مسجد سلیمان در فصل ۹۴-۹۳، استقلالاهواز در فصل ۹۵-۹۴ و ماشین‌سازی تبریز در فصل ۹۶-۹۵ تیم‌های بوده‌اند که در اولین فصل از حضورشان در لیگ برتر بهلیگ دسته پایین‌تر سقوط کردند.
گهر دورود زاگرس در بین تیم‌هایی که به لیگ برتر صعود کردندبدترین نتیجه را داشت و در لیگ دوازدهم با ۱۹ امتیاز در رتبههجدهم قرار گرفت و در اولین حضور خود در لیگ برتر به لیگدسته یک سقوط کرد.
*جای خالی سیاه جامگان و پیام
تیم های فوتبال پیام خراسان و سیاه جامگان هم به عنوان نمایندگان خراسان رضوی راهی لیگ برتر شدند و اولی مجبور شد خیلی زود سطح اول فوتبال کشور را ترک کند و دومی هم با وجود مشکلات مالی بسیار زیاد کشان کشان جلو رفت تا اینکه در نهایت به دسته پایین تر سقوط کرد و امروز از هیچکدام از این تیم در رقابت های کشوری خبری نیست؛ این درحالی است که پدیده خراسان توانست پس از صعود به لیگ برتر کشور به ثبات خوبی دست یابد و در فصل گذشته لیگ برتر با کسب بهترین نتایج تاریخ فوتبال استان چشم انتظار فینال جام حذفی برای آسیایی شدن باشد.
* بهترین عملکرد
بهترین نتیجه یک تیم صعود کننده در اولین فصل حضور خود درلیگ برتر مربوط به تیم‌های استیل آذین و پارس جنوبی جماست. استیل آذین در فصل ۸۹-۸۸ با ۵۲ امتیاز در رده پنجمایستاد و پارس جنوبی جم در فصل ۹۷-۹۶، با ۴۷ امتیاز موفقشد در رتبه پنجم جدول لیگ برتر قرار بگیرد.
* با هم آمدند، با هم رفتند
در فصل ۹۲-۹۱ و در جالب‌ترین اتفاق ممکن، هر سه تیم صعودکننده یعنی تیم‌های پیکان، آلومینیوم هرمزگان و گهر دورود دراولین فصل حضور خود در لیگ برتر، به لیگ دسته یک سقوطکردند.
* سقوط، پولدار و فقیر نمی‌شناسد!
در میان تیم‌های صعود کننده به لیگ برتر، تیم‌هایی بوده‌اند که بابضاعت کم وارد لیگ برتر شدند. تیم‌هایی مثل گهر دورود،شموشک نوشهر، شیرین فراز کرمانشاه، شهید قندی یزد،آلومینیوم هرمزگان و سپیدرود رشت تیم‌هایی بوده‌اند که توانمالی آن‌چنانی نداشتند و به سرعت هم از گردونه رقابت‌های لیگبرتر کنار رفتند. در مقابل تیم‌های متمول و پولداری همچوناستیل‌آذین بوده‌اند که با سرمایه خوب، پا به لیگ برتر گذاشتند وبازیکنان خوبی را در اختیار گرفتند اما به علت حاشیه‌هایی کهسر راهشان قرار گرفته بود، موفق نشدند در لیگ برتر ماندگارشوند.
استیل آذین یکی از تیم‌های پولدار و ثروتمندی بود که در فصل۸۹-۸۸ به لیگ برتر آمدند و بازیکنان بزرگی همچون علیکریمی و مهدی مهدوی‌کیا را به خدمت گرفت اما مسیر این تیمدر لیگ برتر با حاشیه‌های مختلفی همراه شد که در نهایتموجب این تیم در لیگ برتر ماندگار نشود.
*آنها که هوادارانشان را ناامید کردند
از طرفی دیگر تیم‌های پرطرفداری مثل سپیدرود رشت، نساجیمازندران، صنعت نفت آبادان و شاهین بوشهر بودند که با وجودطرفداران زیاد نتوانستند خواسته‌های هواداران خود را محققکنند و در لیگ برتر نتوانستند خوش بدرخشند. در مقابل تیم کمطرفداری مثل پیکان بوده که در برخی ادوار لیگ برتر نتایجنسبتاً خوبی را کسب کرد.
*قدیمی‌ها موفق‌ترند یا تازه واردها؟
تیم‌های نوساخته‌ای مثل استیل‌آذین، پارس جنوبی جم واستقلال خوزستان در دوره‌های مختلف لیگ برتر حضور داشتندو پارس جنوبی جم یکی از این تیم‌هایی است که توانسته تااینجای کار موفق عمل کند و در فصل اول حضور خود در رتبهپنجم قرار بگیرد و در لیگ هجدهم در جایگاه دوازدهم قرار بگیرداما تیمی مثل استقلال خوزستان شرایط کاملاً متفاوتی را درطی حضور خود در لیگ برتر داشت و در فصل ۹۵-۹۴ قهرمانلیگ برتر شد و در فصل ۹۸-۹۷ به لیگ دسته یک سقوط کرد.
در مقابل تیم‌های قدیمی و با سابقه‌ای مثل شاهین بوشهر،ملوان بندر انزلی، شهرداری تبریز، فجرسپاسی شیراز،ماشین‌سازی تبریز، نفت تهران، صباباتری، تراکتورسازی تبریزو راه‌آهن نیز بوده‌اند که با وجود طرفدارانی که داشتند یا بهمراتب بالای سطح فوتبال ایران رسیده‌اند یا به سبب نتایج بدیکه گرفتند، منحل شدند یا در سطح پایین فوتبال ایران قرارگرفته‌اند.
تراکتورسازی در طی ۱۱ فصل حضور خود در لیگ برتر هموارهعملکرد قابل قبولی داشته است و در سال‌های اخیر یکی ازمدعیان قهرمانی بوده اما تیم‌هایی مثل نفت تهران و صباباتریهم بوده‌اند که با وجود پتانسیل‌های خوبی که داشتند نتوانستنددر لیگ برتر ماندگار شوند و نفت تهران به علت بدهی‌های زیادمالی و مشکلات مدیریتی و مالکیتی منحل شد و صباباتری دروهله اول به شهر قم منتقل و در ادامه به علت نتایج ضعیفی کهداشت به لیگ استانی قم تبعید شد.
در فصل پیش رو، تیم‌های شاهین شهرداری بوشهر و گل‌گهرسیرجان تیم‌های صعود کننده به لیگ برتر هستند و باید دید اینتیم‌ها چه سرنوشتی را برای خود رقم می‌زنند.