مهاجران فرصت یا تهدید
امروزه بسیاری از کشورهای جهان به‌واسطه اینکه منابع مالی داخلی آن‌هاجهت سرمایه‌گذاری کافی نیست، تمایل زیادی به جذب سرمایه‌گذاری‌هایخارجی پیداکرده‌اند. ایران نیز از این قاعده مستثنی نبوده و همواره همهدولت‌های بر سرکار آمده در ایران به دنبال آن بوده‌اند تا شرایط را برای ورودسرمایه‌های خارجی به کشور فراهم کنند.
موقعیت اقتصادی، سیاسی و جغرافیایی برخی کشورهای همسایه ایرانازجمله افغانستان، فرصت‌ها و ظرفیت‌های بالقوه‌ای را برای کشورمان وبه‌خصوص استان‌های هم‌جوار مانند خراسان رضوی فراهم نموده است که بابهره‌گیری مناسب از آن‌ها می‌توان بر سرعت رشد و توسعه اقتصادی کشورافزود.
در این میان امنیت یکی از ارکان اساسی سرمایه‌گذاری است و وجود امنیتدر ایران راه تجار افغانستانی را برای سرمایه‌گذاری در این کشور هموارکرده است اما متأسفانه وجود قوانین سخت‌گیرانه در این حوزه دست بسیاریاز سرمایه‌گذاران را برای حضور در بازارهای ایران بسته است.برنامه‌ریزی‌ها باید به سمتی پیش برود که شرایط برای حضور تجارکشورهای خارجی در ایران فراهم شود که تحقق این هدف تنها با تعدیل کردنقوانین ایران در حوزه تجارت خارجی امکان‌پذیر می‌شود.
نکته قابل‌تأمل این است که افغانستانی‌ها تاکنون درزمینه رونق تولید و حتیصادرات، همکاری بسیار خوبی با ایران داشتند و حتی باسرمایه‌گذاری‌های خود در این چندساله اسباب اشتغال‌زایی جوانان ایرانی راهم فراهم نموده‌اند.
اما این روزها باوجود تحریم‌ها و فشارهای زیادی که بیشتر مردم متحملمی‌شوند سخنان ضدونقیض فراوانی بر سر ماندن و تکریم سرمایه‌گذاران ویا رفتن مهاجران افغانستانی به خاطر اعمال فشار بر اروپا و سیاست‌هایویژه اقتصادی، به وجود آمده است.
تحریم‌ها، دامن اتباع افغانستانی را هم گرفت
اظهارات چندی پیش «سید عباس عراقچی» معاون سیاسی وزیر امور خارجهکشورمان در برنامه گفت‌وگوی ویژه خبری شبکه دوم سیما درباره اتباعافغانستانی، در ایران موجی از اعتراضات مردمی را به راه انداخت. عراقچیدر بخشی از اظهاراتش درباره اتباع افغانستانی در ایران گفت: وقتیتحریم‌های آمریکا اثر کند منابع مالی ما محدود شود و فروش نفت ایران بهصفر برسد که البته این اتفاق نمی‌افتد ما مجبور هستیم که سیاست‌هایویژه‌ای برای اقتصاد خود اعمال کنیم و ممکن است در یکجا به یک نقطه‌ایبرسیم که نتوانیم این هزینه‌ها را ادامه دهیم و در آن صورت ممکن است ازخواهران و برادران افغانستانی خود بخواهیم ایران را ترک کنند.
عراقچی در ارتباط با میزان هزینه‌ای که سالانه در ارتباط با مهاجرانافغانستانی پرداخت می‌کنند، به گفته رئیس‌جمهور این رقم را حدود هشتمیلیارد یورو در سال عنوان کرد و افزود: مسلماً پرداخت این هزینه‌ها فقط بردوش ایران نیست. این‌یک مسئولیت بین‌المللی است مسئولیت پرداخت اینهزینه‌ها بر عهده کسانی است که باعث آوارگی مردم افغانستان شده‌اند. آن‌ها باید مسئولیت این هزینه‌ها را بر عهده بگیرند و یا در تأمین بخشی از آنکمک کنند.
فرصت‌های شغلی را افغانستانی‌ها اشغال کردند یا ایجاد کردند؟
«سید حسام رضوی» کارشناس مسائل سیاسی هم در جریان بحث‌هایپیش‌آمده در حمایت از این مهاجران یادداشتی نوشت که در ادامه بخشس از آن را مرور می‌کنیم:
بی‌شک بر آقای عراقچی پوشیده نیست که حضور سه‌میلیونی مهاجرانافغانستانی خودبه‌خود نمی‌تواند منجر به اشغال دو میلیون شغل شود کمااینکه کودکان، نوجوانان، زنان و دختران افغانستانی مهاجر در ایران به‌تبعاشغال‌کننده فرصت شغلی نیستند.
از سوی دیگر نگاه کوتاه و اجمالی به مرکز آمار ایران در طول حداقل سهسال گذشته نشان داده استان‌هایی که بیشترین حجم مهاجر افغانستانی رادر خود جای‌داده‌اند با کمترین میزان بیکاری روبه‌رو هستند و بالعکس دراستان‌های ممنوعه برای حضور این عزیزان با درصد بالای بیکاری روبه‌روهستیم.
اغلب این عزیزان با خانواده خود در کشورمان حضور دارند و طبیعتاً آنچه رابه‌عنوان درآمد کسب می‌کنند در کشورمان مصرف می‌کنند.
همچنین با توجه به سطح درآمد افغانستانی‌ها که عموماً پایین‌تر از میزانتعیین‌شده از سوی وزارت کار است کدام محاسبه عددی ریالی و ارزی باتوجه به جمعیت کارگران افغانستانی خروج ۳ تا ۵ میلیارد یورویی ارز ازکشور را تأیید می‌کند؟
کاربران فضای مجازی در جست‌وجوی آرمان‌خواهی
در این راستا کاربران فضای مجازی هم بیکار ننشسته و در توئیتر بهاظهارات معاون سیاسی وزیر امور خارجه واکنش نشان داده و عده‌ای درقالب طنز و عده‌ای دیگر به‌صورت جدی مخالفت خود را با سخنان عراقچیاعلام کردند.
رضوان یکی از کاربران مجازی است که در واکنش به سخنان عراقچی گفت: ضربه به اقتصاد از جانب اخلال گران نظام اقتصادی و ارزی و پولی سنگینتر است یا حضور برادران افغانستانی؟
محمد برزگر کاربر دیگری بود که در توئیتر اعلام کرد: روزی که بحث خروجخواهران و برادران افغانستانی به خاطر تحریم آمریکا به‌صورت عملی درجمهوری اسلامی اجرا شود، روز مرگ آرمان‌خواهی و اجرای تمدن اسلامیخواهد بود.
از سرمایه گذاران افغانستانی غافل نشویم
از سوی دیگر محمدرضا کلائی شهردار مشهد مقدس ضمن تأکید برفعالیتهای تجاری و اقتصادی سرمایه‌گذاران افغانستانی اعلام کرد: افغانستانی‌ها چیزی حدود ۱۵ هزار میلیارد تومان در مشهد سرمایه‌گذاریکرده‌اند، حال این موضوع را تعمیم دهید به سایر استان‌های میزبان مهاجرانافغانستانی که بی‌شک حجم گسترده‌ای را در برمی‌گیرد.
از طرفی آقای عراقچی حتماً بر این موضوع واقف هستند که بیشتر حجممبادلات تجاری ایران و افغانستان که عدد کوچکی هم نیست از طریق همینمهاجران افغانستانی انجام می‌پذیرد.
استاندار خراسان رضوی به دنبال رفع مشکلات سرمایه گذارانافغانستانی
در جریان این حرف‌وحدیث‌ها و اعتراضات، علیرضا رزم حسینی استاندارخراسان رضوی در نشست هم‌اندیشی که با حضور تجارو سرمایه‌گذاران افغانستانی برگزار شد، در حمایت از سرمایه‌گذارانافغانستانی اعلام کرد: فعالان اقتصادی ایران و افغانستان باید در راستایتقویت همکاری‌های اقتصادی دو کشور تلاش کنند و دستگاه‌های اجرایی همزمینه را فراهم خواهند کرد.
استاندار خراسان رضوی بابیان اینکه امنیت و اقتصاد دو حلقه به‌هم‌پیوستهبه شمار می‌روند، ادامه داد: سیاست جمهوری اسلامی ایران توسعههمکاری‌های اقتصادی با کشور افغانستان است، اما باید بپذیریم که در اینمسیر مشکلاتی وجود دارد و برای رفع آن‌ها باید پیگیری‌های لازم انجام گیرد.
وی تصریح کرد: با توجه به صدور مجوز تهاتر کالا از سوی دولت، این امکانفراهم‌شده است که تجار افغانستانی در مقابل صادرات کالا از ایران، مواداولیه مصرفی واحد‌های تولیدی کشورمان را تأمین کنند. همچنین به دلیلتفاوت نرخ ارز، شاید صادرات برخی از کالا‌ها به نفع جمهوری اسلامی ایراننباشد، اما صادرات کالا همچنان ادامه دارد و در مقابل انتظار می‌رود کهسرمایه‌گذاران افغانستانی در راستای توسعه روابط اقتصادی تلاش کنند.
بیداری کارخانجات نیمه تعطیل به دست سرمایه‌گذاران افغانستانی
علیرضا یوسفیان نماینده جامعه سرمایه‌گذاران و تجار افغانستانی مقیم مشهد در خصوص شرکت‌های سرمایه‌گذاری عنوان کرد: در حال حاضر بیش از 200 شرکت افغانستانی داریم که 88 شرکت آن سرمایه‌گذارخارجی هستند و بالغ‌بر 110 میلیون دلار سرمایه‌گذاری خارجی دارند که به‌طور میانگین 70 درصد از سرمایه‌گذاران خارجی استان را افغانستانی‌هابه خود اختصاص داده‌اند، مابقی شرکت ها صادر کنندگانی هستند که میلیون ها دلار در سال صادرات دارند.
وی ادامه داد: به‌طور مثال، ازلحاظ سودآوری، یکی از شرکت‌ها روزانه یک‌میلیون دلار در روز به کشور افغانستان صادرات سوخت دارد.
یوسفیان بیان کرد: ازلحاظ توانمندی در هر زمینه‌ای مانند هتل داری، خدمات، صنعتی و صادرات افغانستان‌ها درزمینهٔ سرمایه‌گذاری به‌خصوص در استان خراسان مقام اول رادارند که یکی از افتخارات سرمایه‌گذاران افغانستانی این است که یکی از شرکت‌های افغانستانی معین حمل‌ونقل هوشمند استاندار خراسان رضوی است.
نماینده جامعه سرمایه‌گذاران و تجار افغانستانی مقیم مشهد، در خصوص اکثر پروژه‌هایی که شرکت‌های افغانستانی خریداری می‌کنند، گفت: تمامی این پروژه‌ها، کارخانه جاتی هستند که چرخ اقتصادی آن‌ها خوابیده است . و سرمایه‌گذاران افغانستانی طبق فرمایشات مقام معظم رهبری ایران شعار سال رونق تولید را سرلوحه کار خود قرار داده و این کارخانه جات نیمه تعطیل را خریداری و بازسازی کرده و اسباب اشتغال‌زایی جوانان ایرانی را فراهم آوردند و باعث افزایش تولید و اشتغال شده اند.
گف و گو با چند سرمایه گذار افغانستانی
از اشتغال‌زایی تا صادرات
محمد شریفی به‌عنوان یک سرمایه‌گذار مهاجر که از سال 1360 در ایراناقامت دارد درباره مجموعه فعالیت‌های خود می‌گوید: 38 سال در ایران هستمو در طول این چند سال کارهای اقتصادی و تجاری زیادی را انجام داده‌ام. از سال 73 تا 86 به‌عنوان سرمایه‌گذار در کارخانه‌ای مشغول به کار شدم کهبه دلیل قوانین موجود 49 درصد از سهم کارخانه با من و 51 درصد سهمنماینده ایرانی بود که در این 13 سال موفق شدیم تمام کفش‌های تولیدیکارخانه را به مسکو صادر کنیم.
وی ادامه می‌دهد: سرمایه‌گذاری سبب ایجاد اشتغال برای جوان‌های جویایکارشده است و جالب است بدانید تمام کارکنان این شرکت ایرانی هستند .
شریفی در پایان اظهار داشت: به‌عنوان یک سرمایه‌گذار افغانستانی که 4 درصد فعالیت اقتصادی کشور را در دست داریم، انتظار می‌رود حق ثبتملک را داشته باشیم که با اطمینان و دلگرمی بیشتری به فعالیت بپردازیم.
بعد از 10 سال نمی‌توانم مدیرعامل شرکت خودم باشد.
سید جمال هاشمی به‌عنوان یک سرمایه‌گذار مهاجر از سال 1387 یک آژانسهواپیمایی را تأسیس کرده که به گفته خودش باوجوداینکه تمام دوره‌های لازمرا گذرانده و تمام مجوزهای لازم را اخذ کرده به دلیل قوانین موجود و نداشتنکد ملی نتوانسته هنوز بعد از 10 سال مدیرعامل شرکت خودش باشد.
وی درباره علت اصلی که سرمایه‌گذاران خارجی به‌خصوص در اوضاعاقتصادی الآن حاضر نیستند در ایران فعالیتی را انجام دهند، ابراز کرد: درسال 1388 آورده من به‌عنوان ثبت سرمایه برای آژانس هواپیمایی 765 هزاردلار بوده است، که اگر بخواهم بعد از 10 سال سرمایه خودم را خارج کنممتضرر خواهم شد و اکثر سرمایه‌گذاران به دلیل اینکه قیمت ارز افت ریالیدارد، حاضر به سرمایه‌گذاری نیستند.
هاشمی بیان کرد: تاکنون 24 نفر ایرانی در این آژانس هواپیمایی مشغول بهکار هستند که حق بیمه آن‌ها تماماً پرداخت می‌شود.
وی در واکنش به سخنان وزیر امور خارجه بیان کرد: دوستان ما که اتباعکشورهای خارجه دیگر هستند به ما اعتراض کردند که چرا وقت و سرمایهخود را در کشوری به کاربستید که بعد از چندین سال چنین برخوردتوهین‌آمیزی با شما داشته باشند. کاش آقای عراقچی قبل از بیان چنینمطالبی به رزومه سرمایه‌گذاران و منافعی که امثال ما برای رونق و آبادانیایران و اشتغال‌زایی ایرانیان فراهم کرده بودیم نگاهی می‌انداختند.
این سرمایه‌گذار مهاجر، در پایان اظهار کرد: انتظار ما به‌عنوان سرمایه‌گذار ،حمایت از فعالیت‌های اقتصادی ما و داشتن امنیت مالی از جانب دولتجمهوری اسلامی ایران می‌باشد و اینکه بعد از چندین سال اقامت، به‌عنوانیک شهروندِ تأثیرگذار در چرخه تولید، چنین حرف‌های دلسردکننده وتوهین‌آمیزی از جانب مسئولین مطرح نشود.
سرمایه‌گذاران؛ مجاهدان اقتصادی کشور
مهم‌ترین محوری که دولت باید در اسرع وقت در دستور کار خود قرار دهد،ایجاد اشتغال است؛ دولت باید از طریق افزایش سرمایه‌گذاری زمینه‌هایاشتغال‌زایی را در کشور فراهم کند.
هرچند که در مسیر فعالیت مجاهدان اقتصادی، مین‌های متعددی مانندقوانین مزاحم و تحریم‌ها وجود دارد و وظیفه مسئولین و دولت است که درمسیر توسعه و پیشرفت و رفع مشکلات اقتصادی گام بردارد.
از طرفی سرمایه‌داران افغانستان برخلاف آنچه تصور می‌شود امکانسرمایه‌گذاری در کشورهای دیگر رادارند. عده‌ای از سرمایه‌داران این کشورنیز تمایل بسیاری برای حضور در بازار ایران دارند اما در بسیاری مواردبرای حضور این افراد در بازار ایران کاری انجام‌نشده و برنامه خاصی وجودندارد. در برخی موارد وقتی به ایران می‌آیند درگیری باندبازی‌ها وبروکراسی‌هایی می‌شوند که رفتن را برآمدن ترجیح می‌دهند.
از طرفی با توجه به بالا رفتن ارزش پول ملی افغانستان در برابر ریال ایران وهمچنین کاهش ارزش ریال در برابر دلار و با عنایت به دستمزد پایینافغانستانی‌ها، تبدیل پول ایران به ارز و حواله آن به افغانستان امرمقرون‌به‌صرفه‌ای نیست و همین موضوع باعث شد تا بخشی ازافغانستانی‌هایی که صرفاً برای بحث کاری و درآمد به ایران آمده بودندکشور را ترک کنند و به موطنشان بازگردند.
ما باید در زمینه‌های اقتصادی در مسیر فرمایشات مقام معظم رهبری حرکتو از سرمایه‌گذاری حمایت کنیم. امیدواریم مسائل اداری و بروکراسی پیچیدهو ضعف در ارائه خدمات مناسب به سرمایه‌گذاران، قوانین مربوط به اقامت وتابعیت، مسائل مربوط به اخذ مجوز، ورود و خروج و مدارک موردنیازسرمایه‌گذاران، قوانین مربوط به مالکیت و بالا بودن حداقل مبلغ سرمایه‌گذاریتعیین‌شده در قانون فیپا، از طریق مجاری قانون و رایزنی با مسئولان مربوطپیگیری و حل شود تا موجبات دلسردی سرمایه‌گذاران را فراهم نگردد.
همچنین از دستگاه‌های اجرایی انتظار می‌رود در برخورد با سرمایه‌گذاران،با رعایت قوانین از برخوردهای سلیقه‌ای به‌شدت پرهیز و در خصوص تسهیلو رفع موانع سرمایه‌گذاری اقدام کنند.
لازم به ذکر است که کارآفرینان و سرمایه‌گذاران به‌عنوان مجاهدان اقتصادیهر کشوری محسوب می‌شوند و سرمایه‌گذاران باید به این باور برسند کسانیکه در مسیر ایجاد اشتغال و کارآفرینی گام بردارد، مجاهد اقتصادی و ازعابدین هستند.
وحدانه آخوند شریف