رسانه ملی نیازمند تصمیم گیری قاطع
حواشی و جنجال‌های مسابقه تلویزیونی برنده‌باش با وجود توقف موقت پخش آن از شبکه سوم رسانه ملی همچنان ادامه دارد. روز جمعه ششم اردیبهشت ماه وزیر ارتباطات اعلام کرد که یکی از حامیان مالی (اسپانسر) “برنده باش” عامل تقلب در نظرسنجی صدا و سیما برای انتخاب بهترین برنامه این سازمان در سال 1397 بوده و آراء را به نفع این برنامه تغییر داده است. محمدجواد آذری جهرمی، وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات در ادامه گزارش‌هایش درباره بررسی تقلب در نظرسنجی انتخاب محبوب‌ترین برنامه سال صداوسیما، خبر از شناسایی عامل دستکاری در آراء داد و نوشت: “دستکاری در نظرسنجی صداوسیما توسط احدی از کارکنان اسپانسر یکی از برنامه‌های حاضر در نظرسنجی صورت گرفته است“.
جهرمی نوشت که این اسپانسر “آراء را به سود برنامه خود تغییر داده” و پلیس را مسئول بررسی “انگیزه این فرد یا آمر” معرفی کرد. صداوسیما روزهای عجیبی را سپری می‌کند. یک روز در عین ناباوری برنامه نود با آن همه مخاطب و سطح نفوذش در جامعه از کنداکتور حذف می شود و روز دیگر یک برنامه که مورد انتقاد علما و بزرگان کشور قرار گرفته با اصرار مدیران برای بقا مواجه می شود. مسابقه برنده‌باش که اخیرا با حاشیه‌های زیاد مواجه شده است یکی از مصداق‌های رویکردهای نادرست شبکه سه سیما به مدیریت علی فروغی است. با روی کارآمدن فروغی ظاهرا سیاست‌های شبکه سه تغییراتی کرد و شاید در نگاه کلی بتوان گفت که این مدیر جوان تمایل به بیشترشدن وجه اجتماعی برنامه‌های این شبکه داشت. چنین دیدگاهی باعث شد تا برنامه‌هایی تقليدی و به بیان بهتر کپی شده از رسانه های غربی، از درگاه شبكه سوم سيمای جمهوری اسلامی ايران پخش شود؛ مشخصا دو برنامه برنده‌باش و عصر جديد نتيجه راهبرد فروغی برای جذب مخاطب است. او آمد و با كنارزدن ميراث مديران قبلی خود، مهم‌ترين برنامه‌های محبوبی كه طی سال‌ها توانسته بودند اعتماد مردم را به خود جلب كنند، تعطيل كرد تا برنامه‌هایی كپی‌شده از رسانه‌های غربی را ارائه کند. این موضوع گرچه به خودی خود نیز محل اشکال است اما منشاء بحران نیست؛ رویکرد شبکه سه زمانی تبدیل به یک بحران شد که صداوسیما و اسپانسرهایش با برگزاری برخی مسابقات و برنامه‌های تلویزیونی شبهه قمار و حتی در برخی موارد عین قمار را حاکم کردند . مسئله‌ای که در این چندروز با تذکرات متعددی مواجه شده است. چنین برنامه‌هایی به مردم یاد دادند که می‌توان بدون زحمت و یک‌شبه میلیونر شد و با پاسخ‌دادن به چندسوال و ظرف مدت‌زمان کمتر از نیم‌ساعت صدمیلیون تومان برد! چنین دلایلی بود که موجبات ابراز نظر فقهی آیت‌الله مکارم شیرازی را پدید آورد ؛ چنانکه ایشان در پاسخ به یک استفتا چنين سازوكاری را مصداق بارز قمار دانسته و درآمد حاصل از آن را نامشروع اعلام کرد. نکته اما این بود که مسئولان شبکه سه در صفحه اینستاگرام رسمی این شبکه به نقل از روابط عمومی برنامه برنده‌باش نوشتند: «فرض مطرح‌شده در استفتا كامل نيست و طبیعتا فرض ناکامل، جایگاه سوال را مخدوش می‌سازد». این نوع از واکنش به فتوا باعث شد تا مکارم شیرازی بار دیگر و این‌بار در سخنانی تفصیلی خطر چنین برنامه ای را تشریح کند. این مرجع تقلید در درس خارج فقه خود در مسجد اعظم قم گفت: «اگر یک دستگاهی پیدا شود، سوالاتی مطرح کند و بگوید هرکس جواب بدهد ما جایزه می‌دهیم، آیا درست است یا نیست؟ اگر پول جوایز را از خودشان بدهند اشکالی ندارد، در واقع می‌خواهند برای کار خیر و مسائل علمی و آموزشی خرج کنند، در اینجا مانعی ندارد اما اگر پول را از شرکت‌کنندگان بگیرند کمااینکه عده زیادی به روش‌های مختلف این کار را می‌کنند و غالبا بخش اعظم پول به جیب برگزارکننده مسابقات می‌رود و درصد اندکی به شرکت‌کنندگان می‌دهند، در اینجا هر دو حرام می‌شود». وی با تاكيد بر اینکه این مسئله نوعی بخت‌آزمایی و قمار است، تصریح کرد: «سایر حضرات آقایان هم همین نظر را گفته‌اند و ما البته با صراحت بیشتری بیان کرده‌ایم. در کشور اسلامی نباید این وضع باشد، باید شفاف باشد. مال حرام برکت ندارد، در راه بد مصرف می‌شود و خیری در آن نیست. گاهی اوقات گفته می‌شود بعضی از موسسات در مضیقه مالی هستند، سخن این است که باید تلاش کنیم از راه‌های مشروع کمبودها را جبران کنیم، نه از راه‌های غیرمشروع».
از سوی دیگر رهبر معظم انقلاب نیز نسبت به این رویکرد در رسانه ملی واکنش نشان دادند و به صراحت فرمودند: «باید فرهنگ کار و تولید و تلاش را ترویج دهیم و روحیه انتظار برای ثروت بادآورده را از بین ببریم و روش‌هایی شبیه بخت‌آزمایی را ترویج نکنیم که دستگاه‌های مختلف از جمله صداوسیما باید متوجه این معنا باشند».
علی فروغی، مدير جوان شبكه سه بعد از بیان این نکات و فرمایشات تنها اعلام کرد که «سازوکار اسپانسری که پشتیبانی مالی برنامه برنده‌باش را انجام می‌دهد، اصلاح و ظرفیت‌های جدیدی به این برنامه اضافه می‌شود».
جالب این است که علی فروغی که با دلایلی نامعلوم برنامه نود را تعطیل کرد و به آراء بسیار جوانان عاشق ورزش بی‌اعتنایی کرد، اکنون و در پی تذکرات رهبر انقلاب، علما و بزرگان یک برنامه را تعطیل نمی‌کند و وعده تغییر سازوکار اسپانسر برنامه را می‌دهد. شاید بهتر آن بود که مدیر شبکه سه پس از سخنان اولیه آیت‌الله مکارم شیرازی این برنامه را تعطیل می‌کرد، نه آنکه پس از اعلام موضع رهبر انقلاب بازهم به صورت نیم‌بند خبر از تغییر رویکرد اسپانسر برنامه را بدهد؛ از این‌رو اگر نوع نگاه فروغی، بی‌تفاوتی نسبت به سفارش‌های مقام معظم رهبری و علما باشد، در پیشگاه ملت ایران بخشودنی نیست زیرا بی‌شک برای هیچ فرد معتقد به ولایت پذیرفتنی نیست که سخنان رهبر انقلاب با چنین بی‌توجهی و سهل‌انگاری مواجه شود. به نظر می‌رسد در پی تذکر رهبری نباید کوچک‌ترین تعللی در حذف برنامه برنده‌باش صورت می گرفت. موضوع دیگر آن است که اساسا سخن رهبر انقلاب تنها ناظر به قماربودن برنده‌های صداوسیما نبود که اکنون فروغی وعده تغییر سازوکار اسپانسر را می‌دهد، دغدغه مهم رهبری در کنار ممنوعیت قمار این است که «باید فرهنگ کار و تولید و تلاش ترویج داده شود و روحیه انتظار برای ثروت بادآورده از بین برود». در حقیقت مشکل در ذات این مسابقات نهفته است؛ یعنی حتی اگر قمار هم در میان نبود بازهم برنامه‌هایی از جنس برنامه‌های اخیر شبکه سه تن‌پروری و روحیه مال‌اندوزی را گسترش می‌دهد. جدای از آنکه در بحث اخذ پول از تمام متقاضیان شرکت در مسابقه و دادن بخشی از آن به چندنفر مسئله قمار وجود دارد، مطالعه فشرده چندروزه برای کسب پول ارزش‌دانستن را زیر پا له می‌کند و همه‌چیز را با معیار پول می‌سنجد.
موضوع دیگری که اشاره به آن خالی از لطف نیست بحث کلی معرکه ستاره‌مربع‌های رایج در صداوسیماست که این نهاد را به یک محل کسب سود تبدیل کرده است و به مخاطب این‌گونه القا می‌کند که برخی از مسئولان به هر طریق ممکن می‌خواهند مخاطب را قانع کنند که پول خود را به جیب اسپانسرها بریزند. بی‌تردید قرار صداوسیما در ابتدای انقلاب اسلامی ترویج اخلاق عمومی و آرامش در جامعه بود؛ نوع نگاهی که در رفتار مدیران باتجربه و دلسوز پیش از فروغی نیز جاری بود و به یاد داریم که پیش از این شبکه سه با رعایت محورهای اخلاقی، قانونی و شرعی تا چه حد در جذب مخاطب موفق بود. (درحقیقت مردم مسئول پول‌نداشتن سازمان صداوسیما نیستند که بخواهند کاستی‌های مالی این سازمان را جبران کنند؛ به خصوص هنگامی که خود مردم نیز درگیر مشکلات عدیده معیشتی هستند). در پایان باید گفت که با توجه به بی اعتنایی شخص علی فروغی مدیر شبکه سه سیما، به رای مردم در خصوص برنامه نود و کوتاهی وی در خصوص فتوای علما و نظر رهبر انقلاب درباره قمار آنلاین در این شبکه وقت آن رسیده که شخص عبدالعلی علی عسگری، ریاست سازمان صدا و سیما که خود منصوب رهبری می باشد، به صورت مستقیم وارد عمل شده و نسبت به حل و فصل مشکلات اخیر سازمان به خصوص در شبکه سوم سیما به صورت قاطع اقدام نماید.
علی روغنگران