وقتی هنر حصارها را می شکند

1. زندان جامعه‌ای است درون جامعه ما، بااین تفاوت که این جامعه توسط سیم‌های خاردار و میله‌های آهنین از جامعه‌ای که ما در آن زندگی می‌کنیم طرد شده است.

درواقع تصور همگی ما از زندان مکانی‌ است، منفی با آدم‌های شرور که سلول‌های زندان جزای عملی است که مرتکب شده اند اما، ما در حقیقت از پشت این میله‌های پر آشفته که برایمان تداعی کننده ترس و زندگی آدم‌های پر از خطر جامعه است بی‌خبریم.

یکی از رسالت‌های نهاد زندان بازپروری زندانیان است به طوریکه باید این افراد را برای شروع یک زندگی سالم پرورش دهد و هنر که رسالت اصلی اش پالایش روح و روان انسان است می‌‌تواند در این زمینه نقش موثری داشته باشد. به طوریکه بسیاری از زندانیان با هنر تئاتر اصلاح و تربیت شده اند و به دل جامعه بازگشته اند.

تئاتر موجب شده تا به مسائل پیرامون زندان فکر نکنم

احمدرضا.ب از مددجویانی است که دوسال با گروه تئاتر در زندان مشهد همکاری می‌‌کند. وی درباره تاثیرات این هنر در زندگی اش می‌ گوید: زندان برای من محوطه ای پر از استرس است و تمام حرف‌ها بر محور این جملات می‌‌ چرخد که دیروز فلانی دادگاه داشت، یا فردا نوبت آن یکی است. بودن در گروه‌های تئاتر مارا از حواشی زندان دور می‌‌ کند و برای مدتی می‌‌ توانیم با خیال راحت به گرفتاری‌های خود فکر نکنیم.

این زندانی هنرمند ادامه می‌‌ دهد: کار تئاتر با سایر کارهایی که در زندان درنظر گرفته شده است متفاوت است آرامش خاصی دارد و من قصد دارم تا به سراغ شغل آبرومندی بعد از آزادی بروم.

تئاتر خانواده ام را به من بازگرداند

حسن .ب از دیگر مددجویان زندان است که همسرش قصد داشت تا از او جدا شود اما بعد از اینکه حسن بر روی صحنه تئاتر دیده شد همسرش از این کار منصرف شد.

وی درباره تاثیرات این هنر برزندگی اش می‌گوید: ما با کارهای خود خانواده‌هایمان را شرمنده کرده ایم ، و من توانستم با هنر شانس دوباره ای در زندگی به دست آورم زیرا همسر و خانواده ام پی به استعداد ذاتی من در بازیگری بردند و من توانستم آنها را دوباره به دست آورم .

جواد.ج نیز در همین رابطه می‌‌گوید: تئاتر را از تلویزیون بیشتر دوست دارم زیرا زنده است و ارتباط دو طرفه بین تماشاگر و بازیگر در آن وجود دارد.

حمیدرضا سهیلی بنیانگذار تئاتر درمانی درمشهد

حمیدرضا سهیلی نویسنده و کارگردان وپژوهشگر تئاتر وازبنیانگذاران تئاتر درمانی درزندان در کشور است که از سال 53 کار تئاتر را زیر نظر اصغر میرخطیبی در هنرستان مشهد آغاز کرده است .

او در سال 1359 وارد زندان شد و در سال 1361 گروه زندان مشهد را تشکیل داد. وی همچنین نمایش‌های تارتن و زندانی شماره هفت ، که در جشنواره تئاتر‌های زندان موفق به کسب جایزه شد را در زندان کارگردانی کرده است.

زندان وکیل آباد مشهد پیشرو در عرصه هنر

سهیلی در ارتباط با تئاتر در زندان مشهد می‌‌گوید: این شهر همیشه در عرصه هنر پیشرو بوده است و اولین گروه انسجام یافته هنری در مشهد شکل گرفته است.

وی می‌‌افزاید: وقتی تئاتر در مشهد آغاز شد و به نتایج خوبی رسید سایر شهرها هم اقدام به ایجاد گروه هنری کردند.

سهیلی درارتباط با تشکیل گروه هنری در زندان مشهد تصریح می‌‌کند: ابتدا که وارد زندان شدم، یک آمفی تئاتر که خالی بود دیدم و سپس تصمیم گرفتم تا گروه هنری تشکیل دهم که با استقبال خوبی از سوی زندانیان مواجهه شد.

بیشتر زندانیان هنرمند جزو جرایم مواد مخدرند

وی درباره اینکه چه قشری از زندانیان با گروه‌های هنری همکاری می‌‌کنند می‌‌گوید: بیشتر افرادی که برای تست به سراغ ما می‌‌آیند در حوزه جرایم مواد مخدر هستنداما از اقشار دیگرهم در بین آنها وجود دارد.

این کارگردان تئاتر ادامه می‌‌دهد: زندانی یک بیمار اجتماعی است و از آنجایی که بازیگری یک حرفه ی جذابی است این افراد بیشتر ترغیب می‌‌شوند تا با ما همکاری کنند و از طرفی می‌‌توان از هنر تئاتر برای درمان و اصلاح آنها بهره برد.

سهیلی تاکید می‌‌کند: آنها با کارتئاتر از حال وهوای زندان بیرون می‌‌روند و درواقع تمامی نقش‌هایی که به آنها می‌‌دهیم داستان زندگی خود آنها است.

اگر سرنوشت بهتری داشتند، جایشان زندان نبود

وی به چگونگی انتخاب بازیگران اشاره می‌‌کند و تصریح می‌‌کند: بسیاری از آنها استعداد فوق العاده ای در هنر دارند و اگر سرنوشت بهتری داشتند جایشان زندان نبود، اما اکثر آنها از سواد خوبی برخوردار نیستند و ما به کسانی که تحصیلات بهتری داشته باشند نقش بیشتری می‌‌دهیم و افرادی که سواد خواندن و نوشتن نداشته باشند در نقش‌های سیاه لشکر بازی می‌‌کنند.

این کارگردان تئاتر در ارتباط با انتخاب سوژه‌هایش می‌‌گوید: در نمایش تارتن که در دهه 60 در سالن هلال احمر مشهد در 35 شب اجرا شد ابتدا برای نوشتن آن از همه زندانیان خواستم تا داستان زندگی خود را بگویند و براساس داستان زندگی آنها شروع به نوشتن کردم .

وی ادامه می‌‌دهد: در واقع از زندانیان خواستم تا در نمایش قهرمان زندگی خودشان باشند و مرور وقایعی که بر آنها گذشته بود بر روی صحنه آنقدر برایشان جذاب بود که گاهی اوقات در سر تمرین‌ها می‌‌دیدم که به زندگی خودشان از زاویه دیگری نگاه می‌‌کنند و نکته جالب برای من در طول فعالیت در زندان این است که من هرگز این افراد را دوباره در زندان ندیده ام.

تئاتر معجزه ای برای کاهش جرم

سهیلی با اشاره به افزایش جرم در جامعه می‌‌افزاید: نمایش آیینه ای از اجتماع است و وقتی زندانی جذب هنر تئاتر می‌‌شود ؛ از خودش که در اصل یک فرد بذهکار است فاصله می‌‌گیرد و زندگی اش را در قاب تئاتر به تصویر می‌‌کشدو از بیرون به کارهای خودش می‌‌اندیشد.

وی به تاثیر تائتر بر روی مخاطبان اشاره می‌‌کند و بیان می‌‌کند: تئاتر به ویژه نمایش‌هایی که از زندان بر روی صحنه تئاتر می‌‌روند برای تماشاگران بسیار خوب است زیرا ما به آنها می‌‌گوییم این عاقبت کار توست و هنر نمایش می‌‌تواند جرم را کاهش دهد و از بسیاری از وقایع که امروزه شاهدش هستیم در جامعه جلوگیری کند.

نگار طاهونچی