انجمن هنرهای نمایشی هیچ کاری انجام نمی دهد
- در قسمت اول مصاحبه با «عبدالله برجسته» با او درباره اتفاقات تئاتر خراسان در سال 97 براساس آمارهای مقایسه‌ای صحبت کردیم و اینکه نویسندگان بومی با 50 اثر از 67 نمایش، نقش مهمی را در تئاتر استان بازی کردند که نویدبخش روزهای خوبی است. او در مصاحبه روز گذشته خود با «صبح امروز» از حضور پررنگ و موثر بخش خصوصی در تئاتر و لزوم گسترش آن و جایگاه گفت‌وگو در حل اختلافات و حواشی سخن گفت و اینکه نقش اصلی در افتخارات تئاتر استان را اهالی این هنر ایفا می‌کنند.
در بخش دوم این مصاحبه، سوالات متفاوتی از این کارگردان برجسته پرسیده‌ایم که در ادامه می‌خوانید.
*برای یک نمایش، از لحظه خلق نمایشنامه تا تمرین و اجرای صحنه‌ای آن، تلاش‌های زیادی توسط گروه انجام می‌شود که معمولا مخاطب از آن بی‌خبر است. کمی در این خصوص برای ما بگویید.
** تماشاگری که به دیدن یک تئاتر می‌نشیند همان 1 یا 2ساعت اجرا را می‌بیند اما همین زمان کوتاه حاصل 4تا 6 ماه تمرین فشرده و مداوم است. من معتقدم تئاتر واقعی همین تلاش‌ها و تمرین‌ها برای شکل‌گیری و خلق آن است و زمانی که یک نمایش به روی صحنه می‌رود درواقع تئاتر به پایان می‌رسد و مخاطب تنها شاهد نتیجه است.
اینکه در سال‌های اخیر تئاتر مخاطب زیادی را پیدا کرده‌است و به درآمدزایی رسیده است حاصل تلاش و ممارست گروه‌های پیشین است که علی‌رغم نداشتن مخاطب و درآمد، بازهم به کار خود ادامه دادند و چراغ این هنر را زنده نگه داشتند. تئاتر امروز مدیون افرادی است که فارغ‌التحصیل این رشته هنری بودند و می‌توانستند به تهران بروند اما ماندند تا تئاتر مشهد زنده بماند و خوشحالم که جوان‌ها امروز به راحتی تئاتر کار می‌کنند.
من در سال‌های 87 و 88 که نمایش‌هایی با دکورهای حجیم کار می‌کردم خاطرات زیادی از عشق و علاقه و سختکوشی اهالی تئاتر دارم، حتی در یکی از نمایش‌ها دست یکی از بازگران آسیب شدیدی دید و با 12 بخیه دوباره به محل تمرین برگشت و یا یکی از عوامل پشت صحنه تا مرز ضربه مغزی هم پیش رفت.
*آیا در سال‌های اخیر علاقه‌مندان به بازیگری تئاتر هم افزایش پیدا کرده‌است؟
** بهرحال وقتی که مخاطب تئاتر افزایش پیدا می‌کند و خانواده‌های زیادی به سالن‌ها می‌آیند خودبه خود علاقه‌مندان به فراگیری این هنر نیز افزایش پیدا می‌کند. درواقع پروسه گسترش مخاطب در چند جهت به تئاتر کمک می‌کند. هم در بحث درآمدزایی موثر است و هم در رونق کلاس‌های آموزشی که خیلی از هنرجوها نیز وارد بدنه تئاتر شده‌اند و جزو هنرمندان خوب این شهر هستند.
*بهترین نمایشی که در سال 97 دیدید
**من هیچ نمایش خوبی در سال گذشته ندیدم. درست است که نمایش‌های خوبی داشتیم که جوایز فجر را کسب کردند اما از دید من نمایشی که کاملا استاندارد باشد روی صحنه نرفت.
*بهترین بازیگر سال 97
** در بین بازیگران زن، خانم توانا در نمایش «هزار فرسنگ زیر دریا» بازی درخشانی داشتند اما بازیگر مردی که شاخص باشد را ندیدم. متن این نمایش هم که اثر «مهسا غفوریان» است جزو نمایشنامه‌های مورد علاقه من بود و فکر می‌کنم خانم‌ها امسال درخشان‌تر و تاثیرگذارتر از مردان بودند.
*بنظر شما دلیل اصلی و مانع پیشرفت تئاتر خراسان چیست؟
**بنظرم بچه‌های تئاتر باید یکدیگر را بیشتر دوست داشته‌باشند و دوستی‌هایشان واقعی باشد. زیرا حمایت خانواده تئاتر از خودشان باعث می‌شود نمایش‌های بهتری روی صحنه برود. این شهر با داشتن نویسنده‌ها، کارگردان‌ها و بازیگران بسیار خوب، پتانسیل خلق آثار درخشان را دارد که نیاز به همدلی بیشتر اهالی تئاتر دارد.
*تئاتر شهرستان‌ها در سال گذشته چطور بود؟
**متاسفانه به تئاتر شهرستان‌ها ظلم می‌شود درحالیکه استعدادهای بسیار خوبی در آنجا وجود دارد که هنوز کشف نشده‌است. من معتقدم توجه به تئاتر شهرستان‌ها وظیفه انجمن هنرهای نمایشی استان است و بااینکه شعار این انجمن حمایت از تئاتر شهرستان‌ها است اما هیچکاری برای آن‌ها انجام نمی‌دهد. تئاتر مشهد روی ریل پیشرفت قرار گرفته‌است و نیاز به انجمن ندارد و باید الگوی تئاتر مشهد را در شهرستان‌ها پیاده کنیم. ما می‌توانیم چرخه نمایش‌های عمومی در شهرستان‌ها را به گردش دربیاوریم. البته هنرمندان دلسوزی هم در شهرستان‌ها هستند که مشغول کارند اما ما باید 365 شب نمایش در همه شهرستان‌ها داشته باشیم و تئاتر را در سبد فرهنگی خانواده‌ها قرار دهیم. متاسفانه هیچ برنامه‌‌ای برای تئاتر شهرستان‌ها نداریم و مدیریت در این بخش ضعیف است. مدیران از نزدیک با تئاتر شهرستان‌ها آشنا نیستند و همه چیز خلاصه به جشنواره می‌شود. مدام شعار می‌دهند که تئاتر شهرستان‌ها را درست می‌کنیم اما عملا هیچ اتفاقی نمی‌افتد درحالیکه سالن‌های استانداردتری نسبت به مشهد دارند.
*الگوی صحیح مدیریت هنری در حوزه تئاتر چیست؟
** اعتقاد دارم ما نیاز به مدیران پشت میزنشین نداریم بلکه شیوه مدیریت باید جهادی باشد. اینکه مدام ایده‌پردازی کنیم اما برای اجرای آن هیچ نقشه‌ای نداشته‌باشیم فایده‌ای ندارد. مدیران و مسئولان باید برای به ثمر رسیدن برنامه‌های خود تلاش کنند و پاشنه کفششان را بالا بکشند زیرا نیازی به حرف‌های قشنگ نداریم.
درحال حاضر هر مدیری که در راس امور قرار می‌گیرد به دنبال تغییرات بزرگ است که بنظر من نیازی به این کار نیست و در شرایط کنونی، به ثمر رساندن کارهایی که روی زمین مانده‌است از هرچیزی مهمتر و مفیدتر است.
*امسال شما را روی صحنه تئاتر می‌بینیم؟
** بله تمام تلاشم را می‌کنم که امسال یک نمایش برای اجرا آماده کنم.
*نویسنده محبوب شما چه کسی است؟
**در تئاتر خراسان نویسندگان محبوب من قطعا علی حاتمی‌نژاد و رئوف دشتی هستند.
*کارگردان خوب سال 97 از نظر شما کیست؟
** انتخاب کارگردان کار بسیار سختی است زیرا من خودم کارگردانم و شرایط آن را بخوبی درک می‌کنم اما نسل جوان کارهای خوبی را به روی صحنه می‌برند، مثلا نمایش «ویتسک» به کارگردانی «حسین جوادزاده» اثر خلاقانه‌ای بود. «محمد نیازی» هم در تئاتر موزیکال آثار خوبی دارد. «امین رضایی» نیز از کارگردانان آینده‌دار این شهر است.
*تئاتر موزیکال چقدر در جذب مخاطب برای تئاتر موثر است؟
**قطعا تاثیر بسیار زیادی دارد اما بنظرم نباید با این سبک تئاتر، مخاطب را گول بزنیم. زیرا همانقدر که می‌تواند مخاطب را جذب کند ممکن است دافعه هم داشته باشد و این یک خطر است. مسئله مهمی که باید بگویم این است که شکل مدیریت هنری از 10سال پیش که مخاطب نداشتیم با امروز که تماشاگر سالن‌ها را پر می‌کند هیچ تفاوتی نکرده‌است و ما عملا مدیریت مخاطب نداریم. درواقع ما یکسری سرمایه را جذب می‌کنیم اما به راحتی آن را رها می‌کنیم و حتی بانک اطلاعاتی مخاطب یا سیستم نظرسنجی ایجاد نکرده‌ایم. حقیقتا حلقه مفقوده ما ارتباط بین مخاطب و اهالی تئاتر است که اگر زودتر برقرار نشود ممکن است تئاتر ما به مشکل بر بخورد.
*نسل جدید تئاتر را چگونه می بینید؟
** نسل جدید نسلی خلاق و جسور هستند اما احساس می‌کنم هنوز نویسنده ندارند. در نسل پیشین نویسندگان دست به قلم خوبی وجود داشتند و خیال ما از بابت نمایشنامه راحت بود و این نسل نیز باید نویسنده خود را پیدا کنند و به این درک برسند که پیشرفت شخص مهم نیست بلکه همه باید برای پیشرفت نسل تلاش کنند.
*رسانه‌ها چه کمکی به تئاتر می‌کنند؟
**اولا باید از اهالی رسانه برای پوشش خوب اخبار نمایش‌ها و رویدادهای حوزه تئاتر تشکر کنم اما خواهش می‌کنم نمایش‌ها را حتما ببیند و براساس مشاهدات خودشان مطلب تنظیم کنند و به شنیده‌ها اکتفا نکنند. امیدوارم امسال هم همکاری اصحاب رسانه با خانواده تئاتر که نقش بسیار عمده‌ای در جذب مخاطب دارند ادامه داشته باشد.
*حرف آخر
**امیدوارم شهرداری پای قولی که به اهالی تئاتر داده است بماند و در سال 98 شاهد کلنگ‌زنی مجموعه تئاتر جدید شهر باشیم و سال بعد به بهره‌برداری برسد. همچنین انتظار داریم ارگان‌هایی که می‌توانند برای تئاتر کاری انجام دهند کوتاهی نکنند.
صادق شیخی