بدرقه پلنگ
می‌توانست از قفس آهنی سر دربیاورد و یا پالتوی پوستی باشد پشت ویترین یک فروشگاه شیک در آن بالا بالاها، حتی ممکن بود روزی لاشه‌اش در انبار باغ وحش وکیل آباد همراه با پوست و جمجمه چند حیوان بخت برگشته دیگر کشف شود اما پنجشنبه گذشته، پلنگ تندوره به خانه‌اش برگشت تا اینبار، همدلی و دلسوزی مسئولان و حامیان محیط زیست اتفاق کم‌نظیری را رقم بزند.
همین چندماه پیش بود که یک قلاده پلنگ ماده با رفتاری عجیب و بیمارگونه خود را به محیطبانان پارک ملی تندوره تسلیم کرد تا ماجرای این اتفاق بر سر زبان‌ها بیفتد. این حیوان بلافاصله به مشهد منتقل و تحویل دامپزشکان شد تا وضعیت او مورد بررسی قرار بگیرد. اگرچه پلنگ زیبا و جوان مبتلا به یک بیماری نادر شده بود اما دامپزشکان تصمیم گرفتند شانس خود را برای درمان امتحان کنند که بعداز چندماه کار تخصصی، بالاخره سلامت خود را بدست آورد و به محیط زیست برگشت. جالب اینجاست همزمان با گروهی که درحال درمان و بهبود این حیوان بودند، گروهی دیگر مشغول زدوبند و معامله بر سر این گونه کمیاب بودند تا با انتقال آن به پایتخت، پول خوبی به جیب بزنند.
باید محلی‌ها را در حفاظت از محیط زیست مشارکت دهیم
مدیرکل محیط زیست خراسان رضوی درباره نحوه پیدا شدن این پلنگ و دوره درمان آن گفت: در دیماه سال گذشته همکاران ما طی بازدیدها و پایش‌هایی که در منطقه چهل میر درگز داشتند متوجه رفتار غیرعادی یک قلاده پلنگ شدند و بمحض اینکه متوجه شدند این حیوان نیاز به کمک دارد، با هماهنگی‌های صورت گرفته مقدمات انتقال آن به مشهد و انجام معاینات دامپزشکی برروی آن فراهم شد و در اختیار دانشکده دامپزشکی دانشگاه فردوسی قرار گرفت و روند درمانی آن نیز بخوبی طی شد.
دکتر همتی افزود: خوشبختانه تلاش‌های مجموعه‌های مختلفی که در این زمینه مشارکت کردند به بار نشست و موفق شدیم پلنگ تندوره را به زیستگاه طبیعی خود برگردانیم. این کار در نوع خود کم‌نظیر است و تابحال در کشور شاهد چنین اقداماتی نبوده‌ایم.
وی درباره شرایط پارک ملی تندوره بیان کرد: درحال حاضر 100 قلاده پلنگ در خراسان شناسایی شده که 40 قلاده در پارک ملی تندوره و منطقه چهل‌میر زیست می‌کنند و درواقع این منطقه بهشت پلنگ‌ها محسوب می‌شود. همچنین در رده بندی حفاظتی محیط زیست جهانی نیز از اهمیت بالایی برخوردار است و تنها پارک ملی در کشور است که رفتار و زندگی پلنگ‌ها در آن مورد مطالعه قرار گرفته‌است.
مدیرکل محیط زیست خراسان رضوی درباره وضعیت بودجه و امکانات این سازمان در سال جاری نیز گفت: پارک ملی تندوره 37هزار هکتار وسعت دارد که توسط 19 محیطبان حفاظت می‌شود. طبق استاندارد جهانی حدود حفاظتی به ازای هر محیطبان حدود 500تا 1000 هکتار است اما این مقدار برای ما تقریبا دوبرابر است و به نیرو نیاز داریم. البته مشکل اصلی ما این است که هنوز با جوامع محلی ارتباط خوبی برقرار نکرده‌ایم. ما باید مردم محلی و بومی را برای حفاظت از محیط زیست ترغیب کنیم و آن‌ها را نیز در این امر مهم مشارکت دهیم و باید بپذیریم بدون آن‌ها نمی‌توانیم قدم‌های موفقی برداریم.
شکست دست‌های پشت پرده
علی کشمیری چهره فعال محیط زیستی کشور و استان که از ابتدای ماجرا در درمان و آزادسازی پلنگ تندوره نقش داشته‌است درباره دست‌های پشت پرده گفت: از همان ابتدای انتقال این حیوان به مشهد برای درمان، هجمه‌هایی توسط برخی از افراد صورت گرفت و سعی کردند آن را به هر بهانه‌ای به تهران منتقل کنند. بهانه آن‌ها نبود دانش و تجهیزات لازم مانند دستگاه MRI در مشهد بود درحالیکه این ادعا دروغ محض است و ما از برای پلنگ دیگری (ارس) که تحت درمان است از این دستگاه استفاده کرده‌ایم.
وی ادامه داد: این اولین بار نیست که این افراد دست به کارشکنی و ضربه به محیط زیست می‌زنند چراکه به نوعی خود را پدرخوانده حیات وحش می‌دانند. بعنوان مثال در سال 90 پلنگ دیگری را در منطقه شیروان پیدا کردند و برای تشخیص و درمان به مشهد آوردند. اقدامات درمانی بر روی آن انجام شد اما به جای آزادسازی در طبیعت، به تهران منتقل و همانجا تلف شد. این تجربه باعث شد تا اینبار جلوی انتقال پلنگ به تهران را بگیریم و دادستانی درگز نیز بعنوان مدعی العموم وارد موضوع شد.
کشمیری اضافه کرد: اما این پایان اجرا نبود و پس از اعلام بهبودی پلنگ دوباره این افراد مدعی شدند که حیوان به بیماری خطرناک و واگیرداری مبتلاست و درصورت آزادسازی ممکن است جان سایر پلنگ‌ها را نیز به خطر بیندازد که این موضوع نیز تکذیب شد. پلنگ تندوره تقریبا در اواخر دیماه سلامتی خود را بدست آورد اما بدلیل همین رفتارها و بازی‌های پشت پرده مجبور شدیم آزادی حیوان را تا نیمه دوم فروردین به تعویق بیندازیم.
او در جواب این سوال که انتقال این حیوان به تهران چه سودی برای مافیای پلنگ داشت تصریح کرد: این پلنگ ماده بود و از او می‌توانستد در توله کشی استفاده کنند و توله‌ها منبع درامد باغ وحش می‌شدند. استفاده دیگری که ممکن بود از این حیوان صورت بگیرد تست داروهای مختلف بر روی آن بود و ممکن بود به یک حیوان آزمایشگاهی تبدیل شود. علی‌رغم تمام فشارها خوشبختانه دست‌های پشت پرده را شکستیم و پلنگ زیبای تندوره به خانه برگشت.
نگران مسائل درون سازمانی بودیم
دادستان درگز که بعنوان مدعی‌العموم به ماجرای پلنگ تندوره ورود کرده بود با اشاره به برخی تلاش‌ها برای رقم زدن سرنوشتی غیر از آزادی برای این حیوان، بیان کرد: بعداز اینکه پلنگ برای درمان به مشهد منتقل شد خبرهای نگران کننده‌ای به دست ما رسید که حکایت از امکان تخلف در روند آزادی این حیوان داشت که بلافاصله اقدامات لازم را انجام دادیم.
دلخواه افزود: البته ما بیشتر نگران مسائل درون سازمانی بودیم اما خوشبختانه مسئولان محیط زیست مراقبت کردند تا همه چیز درست و قانونی انجام شود. قانون در برخورد با افراد متخلف بسیار سختگیرانه عمل می‌کند و در حفظ محیط زیست بعنوان یک سرمایه ملی از هیچ حمایتی دریغ نخواهد کرد.
پرستار پلنگ
حبیب عسگری 5سال پیش از کرمان به مشهد آمد و از آن موقع تاکنون تیمارگر حیوانات است. او که پرستار ارس و پلنگ تندوره بوده درباره شغلش گفت: کار کردن با حیوانات دنیای زیبایی دارد و درست مثل انسان اگر با او رابطه دوستانه و عاطفی داشته باشی او هم پاسخ تو را با دوستی و محبت می‌دهد. من به قفس تمام حیوانات می‌روم و تابحال حادثه‌ای رخ نداده‌است.
او ادامه داد: پلنگ تندوره با وضعیت وخیمی به باغ وحش منتقل شد و تقریبا بینایی و شنوایی خود را از دست داده بود اما بعداز یک مدت با کمک دامپزشکان رفته رفته روند بهبودی اش شروع شد و سلامتی خود را بدست آورد.
گفتند نمی‌توانید اما توانستیم
دکتر مقدم که دامپزشک اصلی پلنگ تندوره بوده‌است درباره بیماری این حیوان گفت: بیماری انگلی «هپاتوزاینوزیس» یک بیماری خاص و نادر است که برای اولین بار در دنیا نیز در همین منطقه دیده شده است و شناخت قبلی نسبت به آن وجود داشت. البته این بیماری ممکن است اندام‌های مختلفی را درگیر کند که درمورد پلنگ تندوره، باعث از بین رفتن بینایی، شنوایی و بویایی حیوان شده بود و از نظر عصبی حیوان رفتار بسیار آرامی داشت.
وی افزود: در این شرایط معمولا سرنوشت حیوان اتانازی(مرگ آرام) است و تمام متخصصین معتقد بودند این پلنگ بیشتر از 3 روز زنده نمی‌ماند اما تمام تلاش خود را به کار بستیم و در طی چند دوره با انجام آزمایش‌های بالینی و مراقبت‌های ویژه توانستیم درمان کامل را با موفقیت انجام دهیم و بعداز 3ماه شاهد آزادسازی پلنگ تندوره بودیم.
رونق گردشگری در درگز
عبدالله حاتمیان نماینده مردم درگز در مجلس شورای اسلامی که جلوی انتقال پلنگ تندوره به تهران ایستاد درباره موضع مجلس درخصوص محیط زیست، اظهار کرد: آغاز این دوره از مجلس با شهادت چند محیطبان همزمان شد و نمایندگان با قاطعیت به قوانین حمایتی از محیط زیست رای دادند که الحمدالله شاهد آثار خوب آن هستیم.
حاتمیان اعلام کرد: بزودی یک مجتمع گردشگری در نزدیکی پارک ملی تندوره احداث خواهد شد و گردشگران می‌توانند با رعایت شراط خاص و تحت کنترل از فضا بهره ببرند. این اتفاق باعث رونق گردشگری در سطح شهرستان می‌شود.
صادق شیخی