وزیر ارشادی که پای مجوزهایش ایستاده
روز یکشنبه بار دیگر وزیر ارشاد خبر داد که قرار نیست استعفا کند. در روزهای اخیر این بار چندمی است که این جمله از وزیر فرهنگ و ارشاد شنیده می‌شود. تا کنون معاونت مطبوعاتی وزیر به دلیل آنچه فشارهای بیرونی گفته میشد، استعفا کرده است. صالحی اما همچنان می‌گوید با قدرت ادامه خواهد داد. سوال اینجاست که چرا این همه درباره استعفای وزیر ارشاد سخن گفته می‌شود؟
وحید یامین پور مجری صداوسیما و چهره نزدیک به جریان جبهه پایداری در انتقاد از فیلم «آشغال‌های دوست داشتنی» به کارگردانی محسن امیر یوسفی که درباره حوادث بعد از انتخابات سال 88 ساخته شده و بعد از شش سال موفق به اخذ مجوز پخش شده، در توییتر خود نوشت: «یک فیلم “آشغال” که ماموریتش عوض کردن جای شهید و جلاد است، بعد از چند سال توقیف دقیقا در چهلمین سالگرد پیروزی انقلاب، مجوز گرفت و اکنون بنر‌های تبلیغاتی چند ده متری‌اش روی در و دیوار به نظام می‌خندد.» او در پایان اشاره‌ای به شایعات ماه‌های اخیر کرد و نوشت: این‌هم آخرین لگد وزیر فرهنگ به فرهنگ بی‌صاحب، «قبل از برکناری‌اش!»
هفتم بهمن خبرگزاری تسنیم که پایگاه خبری نزدیک به سپاه است، از احتمال تغییر در یکی از وزارتخانه‌ها خبر داده بود. اشاره این خبرگزاری به وزیر فرهنگ و ارشاد بود و در گزارشی نوشته بود: «پیگیری‌ها نشان می‌دهد که این فرد به‌احتمال زیاد سیدعباس صالحی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی است. گفته می‌شود او اخیرا استعفای خود را شخصا تحویل حجت‌الاسلام روحانی داده است.» این ادعا توسط روابط عمومی وزارت فرهنگ و ارشاد و همچنین محمود واعظی رئیس دفتر رئیس جمهور تکذیب شد. با این حال به نظر می رسد این ادعا‌ها کمی فراتر از شایعه باشد. چندی پیش محمد علی وکیلی نماینده مجلس شورای اسلامی در واکنش به این شایعه گفته بود: جریانی به دنبال حذف شخص صالحی و تصاحب کرسی وزارت فرهنگ و ارشاد است. اشاره وکیلی به «تصاحب کرسی وزارت» سبب شد برخی رسانه‌ها دست به گمانه زنی زده و از احتمالات مختلف برای تصدی وزارت ارشاد حرف بزنند. یک منبع آگاه گفته بود که تلاش‌هایی برای وزارت ابوذر ابراهیمی ترکمان، رئیس سازمان فرهنگ ارتباطات اسلامی به عنوان وزیر جدید انجام شده بود؛ تلاش‌هایی از سوی جریان اصولگرا که البته تاکنون بی نتیجه مانده است.
دوران کوتاه وزرای ارشاد
دی ماه سال 95 اولین تغییر در دور اول دولت روحانی کلید خورد. علی جنتی وزیر ارشاد روحانی با انتشار نامه‌ای از سمت خود استعفا کرد. این اتفاق نیز پیش از تحقق، شرایطی مشابه امروز داشت. شایعه استعفای جنتی توسط یک رسانه اصولگرا منتشر شده بود و در پی آن شاهد تکذیب مقامات دولت بودیم.
خبرگزاری مهر قبل از استعفای وزیر پیشین ارشاد، بدون ذکر نام علی جنتی اعلام کرده بود: «طبق خبری که مهر کسب کرده، برخی تغییرات و جابجایی‌ها در دولت یازدهم در حوزه فرهنگ رخ خواهد داد.» شش روز بعد این تغییرات رخ داد و جنتی استعفا کرد!
مرداد ماه سال 96 دوره کوتاه جانشین جنتی، رضا صالحی امیری در مقام وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی نیز به پایان رسید. او بعد از نه ماه جای خود را به عباس صالحی داد.
دلیل تغییرات مکرر در وزارت ارشاد چیست؟
وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی تنها نهاد فرهنگی زیر نظر ریاست جمهوری به عنوان یک مقام انتخابی در کشور است. سایر نهاد‌های فرهنگی عمدتا خارج از نظارت مستقیم دولت فعالیت می‌کنند. از میان این نهاد‌ها می‌توان به سازمان صدا و سیمای جمهوری اسلامی، سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی، شورای عالی انقلاب فرهنگی، شورای عالی فضای مجازی، بنیاد حفظ و نشر ارزش‌های دفاع مقدس، نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه‌ها، سازمان تبلیغات اسلامی، مجمع جهانی تقریب مذاهب و دفتر تبلیغات اسلامی اشاره کرد. در خصوص تنها نهاد فرهنگی خارج از این دایره، با تغییر دولت‌ها به طور طبیعی رویکرد فرهنگی وزارت ارشاد نیز تغییر می‌کند. همین مسئله در دولت‌هایی که رویکرد فرهنگی مغایر با رویه مرسوم سایر نهاد‌های فرهنگی موجود در کشور داشته باشند، ایجاد اختلاف می‌کند. از ابتدای روی کار آمدن حسن روحانی به عنوان یک چهره میانه‌رو، بحث ائتلاف و البته سهم‌گیری جریان‌های سیاسی در دولت او مطرح بوده است؛ چنانچه وزیر کشور به علی لاریجانی نزدیک است و چهره‌هایی همچون جهانگیری و زنگنه به آیت الله هاشمی نزدیک بودند. عباس آخوندی چهره‌ای بود که به ناطق نوری وابستگی بیشتری داشت. در این میان وزرای علوم و فرهنگ و ارشاد با رئیس دولت اصلاحات قرابت بیشتری داشتند، وزرای علوم البته یک به یک کنار گذاشته شدند تا دورترین چهره به خاتمی بر کرسی وزارت بنشیند. در وزارت ارشاد نیز، علی جنتی قرابت بیشتری با خاتمی داشت تا صالحی امیری و عباس صالحی. با این همه، این تغییرات نیز برای اصولگرایان کافی نیست. به نظر می‌رسد اپیزود سوم این سریال از چندی پیش کلید خورده و به زودی رونمایی خواهد شد؛ استعفای اجباری یا برکناری عباس صالحی. تک نوازی مقامات استان‌ها در برخورد با پدیده‌های فرهنگی، به طور خاص موسیقی، و لغو و کارشکنی در برگزاری کنسرت‌های موسیقی واکنش وزارت ارشاد عباس صالحی را در پی داشت.
صالحی با تدوین یک آیین نامه برای اجرای زنان نوازنده، به نوعی سعی کرد دست مقام‌های استانی در اعمال قدرت در این حوزه را کوتاه کند. تدوین این آیین نامه واکنشی به منع حضور نوازندگان زن در اصفهان در جریان اجرای ارکستر ملی اصفهان بود. صالحی به این رخداد واکنش نشان داد و گفته بود «اجرای صحن‌های بانوان در همه استان‌ها باید به یک رویه عمل شود. نوازندگی بانوان در قالب ارکستری و جمعی ایرادی ندارد و حتما باید با یک رویه واحد انجام شود.» حمله به عملکرد صالحی به بهانه‌هایی نظیر محتوای یک موزیک ویدئو، تک خوانی زنان در کنسرت‌ها (آخرین مورد آن را در جشنواره فجر شاهد بودیم) در روزهای اخیر شدت گرفته و حجت برای وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی با دخالت قوه قضائیه در حوزه تئاتر تمام شد. دی ماه امسال محمد رحمانیان، کارگردان تئاتر «ترانه‌های قدیمی پیکان جوانان» به خاطر استفاده از تک‌خوان زن در نمایش خود بازداشت شد. شهریور ماه امسال نیز سعید اسدی مدیر تئاتر شهر تهران و مریم کاظمی کارگردان نمایش «رویای شب تابستان» بازداشت و با وثیقه آزاد شدند.
عباس صالحی گفته بود پای مجوز‌های خود می‌ایستد. سوال اینجاست این ایستادگی چقدر دوام خواهد آورد؟ تجربه سه وزیر در شش سال نشان می‌دهد ایستادگی وزرای ارشاد چندان دوامی نخواهد داشت.