اجرای قانون بهبود فضای کسب و کار برای نجات اقتصاد
رییس اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی ایران با تبریک میلاد حضرت زهرا(س) گفت: با درود به پیشگاه تمام مادران و بانوان، در تمامی توفیقات بدست‌آمده، سهم بانوان کمتر از مردان نیست. اتاق اپوزیسیون هیچ دولت و باشگاه سیاسی نیست و اصلا حق ورود به وادی سیاست را ندارد.
به گزارش «صبح امروز» غلامحسین شافعی افزود: وظیفه اصلی آن مشاوره به قوای سه گانه اعم از هر دولتی است. اتاق از سر دلسوزی به دنبال تدوین روشهایی است که آن سوی میز را قانع کند که اتاق با دلسوزی در کنار دولت و مکمل یکدیگرهستند.
خطر «خرید محبوبیت» به هر بهانه‌ای
وی بیان کرد: با کمال تاسف و تاثر در جامعه ایران، چه دولت، چه مجلس و چه خود مردم، به دنبال جلب رضایت توده هستیم بدون توجه به اینکه آیا این رضایت در بلندمدت به نفع این توده هست یا خیر . بازخورد این عمل را که به “خرید محبوبیت” معروف است؛ بسیار دیدهایم و بیشتر در زمانهای انتخابات و رایگیری به سراغ همه ابعاد جامعه میآید و وضعیتی که اکنون در جامعه داریم، نتیجه همین رویکرد است.
رییس اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی اذعان کرد: متاسفانه این شیوه نابخردانه بهطور مرتب در حال تقویت در کشور بوده و شاهد آثار آن هستیم. از آنجایی که این امر یکی از مسایل مبنایی در تحت تاثیر قراردادن ابعاد زندگی و کاری ماست، بنابراین به عنوان فعالان اقتصادی و نخبگان کشور، میبایست به این مساله توجه کرد که چگونه میتوان سیر تحول در چنین نگاهی را در کشور ایجادکرد.
بازی در یک قاعده اشتباه کمکی نمی کند
شافعی تصریح کرد: در ارتباط با مسایل اقتصادی همه از حداقل اطلاعات لازم برخوردارند و هر مسیول دولتی نیز به همین مشکلات اشاره میکند. اما چرا این اتفاق میافتد؟ اشکال کجاست؟ باید از سطح بالاتری نسبت به سطح خرد و سطح کلان به مشکلات نگاه کرد. اگر فرضکنیم که سیاستهای پولی و مالی در اقتصاد کلان، سیاستهای درستی باشد، اما بازی در یک قاعده اشتباه، نمیتواند به حل مسایل کمکیکند.
وی خاطرنشان کرد: به دلیل تعدد مراکز تصمیمگیری، علیرغم تحقق بیمه و مالیات، بازهم این مسایل وجوددارند. در کشور ما هرکسی ساز خودش را کوک میکند. تا زمانی که سیستم پاداشدهی به کارهای غیرمولد و دلالی باشد، هیچ دردی دوا نخواهدشد. امروز تولیدکنندگان با عشق و علاقه، سرمایه خود را صرف کار تولید و پرداخت مالیات میکنند. اما دیگری سرمایهاش را تحت عنوان سپرده بانکی از طریق اخذ سود عالی چندبرابرمیکند و از مالیات هم معاف است.
اعتماد بین مردم و دولت خدشهدار شده است
رییس اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی تاکید کرد: ما نیازمند یک نهاد فراقوه‌ای در کانون اخذ تصمیمات نهایی هستیم. با این وجود باید به سمت حل مشکلات عمیق اقتصادی رفت. اگر قرار است چنین شیوهای برقرار باشد، آیا میتوان انتظار حل مشکلات اقتصادی را داشت؟! از ابتدای انقلاب تاکنون نتوانستیم یک استراتژی صحیح اقتصادی در کشور پیاده کنیم. نمیدانیم مقصد کجاست؟! تا این استراتژی تدوین نشود، زحمات ما به بار نمینشیند و تلاشها بیهوده است. در اتاق ایران، در راستای تدوین استراتژی اقتصادی نیازمند حمایت دولت در بخش ماموریتی بودیم که تا به امروز محقق نشد. اقتصادی که پیشبینی پذیر نباشد چطور به دنبال جذب سرمایهگذار خارجی است؟
«اتاق تصمیم ساز» خدمت صادقانه و تلاش صمیمانه است
شافعی ادامه داد: در راستای اعتمادسازی، بخش خصوصی مسئول است. چراکه اعتماد بین مردم و دولت خدشهدار شده و باید مراقب باشیم که عمیقنشود و در جهت احیای این ارتباط را تلاشکنیم. قانون مترقی بهبود فضای کسب و کار توسط مجلس تصویب شد. امید است اجرای آن به نحو احسن انجام شود.
وی در پایان گفت: امیدوارم در چنین شرایط سختی، با حضور و ایفای نقش جوانان در اتاق، شاهد تغییرات و تحولات اساسی در سطح استان و کشور باشیم. چراکه این بار سنگینی بر دوش ماست. پاسخ به احترام حضور مدیران در این اجلاس از سوی این 15 نفر، یک خدمت صادقانه و تلاش صمیمانه برای تغییر در اوضاع اقتصادی کشور است.
رقابت منافاتی با رفاقت ندارد
در ادامه این نشست، رییس کانون کارآفرینان استان خراسان رضوی گفت: اتاق برای همه تشکل‌هاست و همه باید در اتاق سهم داشته باشند. اتاق ایراداتی دارد و باید به کمک هم قانون بهبود فضای کسب و کار را در کشور اجرا کنیم. در حوزه حمل و نقل به عنوان بخشی از فعالیت اقتصادی، دو عنصر فعال از این بخش در اتاق بازرگانی داریم و این تغییر است.
محمدحسین روشنک افزود: اگر دو تیم فوتبال را در نظر بگیرید که بازیکنان آنها باهم دوستان بسیار صمیمی هستند، اما هنگام شروع بازی، صمیمیت بازیکنان حریف جایگاهی ندارد، چراکه هدف، بُردن است و این هیچ منافاتی با رفاقت و صمیمیت ندارد. ما در قالب یک تیم ۱۵ نفری در کنارهم و در یک تیم و در راستای یک هدف فعالیت می‌کنیم. چون این بازی حاصل عملکرد همه ماست، پس همه باید رای بیاوریم و رای تک نمی‌خواهیم.
«اتاق تصمیم ساز» به دنبال اجرای قانون بهبود توسعه فضای کسب و کار
وی تصریح کرد: نکته بعدی اینکه گفته میشود اتاق، رییس محور است. چه معنایی دارد؟ اتاقی که رییس محور نباشد، پس بر چه محوریتی باید اداره شود؟! رییس چه‌کسی است؟ کسانی‌که در جلسه میگویند رییس کجاست! این‌ها باهم منافات دارد، کسانی که میگویند اتاق رییس ندارد، پس چرا یکی از نقاط ضعف‌های شما نبود رییس است. در برخی از روزها بنا به ضرورت رییس حضور ندارد و این نشانه آن است که اتاق مشهد، رییس محور نیست.
رییس کانون کارآفرینان استان خراسان رضوی تاکید کرد: رقابت و انتقاد سازنده باعث رشد و تعالی اتاق بخش خصوصی می‌باشد. افتخار میکنم و مطمئنم که جایگاه خود را در اتاق حفظ خواهیم‌کرد. باید افتخار ملی را حفظ کرد، چرا که من اتاقی فکر میکنم و تمام تلاش خود را در راستای توسعه بخش خصوصی متمرکز میکنم. اگرچه اتاق ایراداتی دارد، اما باید همه دست در دست هم قانون بهبود فضای کسب و کار را در کشور و استان اجرا کنیم و اتاق تصمیم سازسعی دارد تا این مهم را اجرا نماید.
سخنران خوبی نیستم اما کارگر خوبی هستم
رییس هیأت رییسه انجمن مدیران صنایع شعبه خراسان در جمع مدیران و شرکتکنندگان در همایش اتاق تصمیمساز گفت: سخنران خوبی نیستم اما کارگر خوبی هستم.
رضا حمیدی ازغدی افزود: شروع فعالیت‌ها و فراز و نشیب مسیر تا به امروز، از تولد در مشهد، گذراندن دوره دبیرستان در این شهر و افق باز تحصیل در رشته نساجی پلی تکنیک تهران تا کار در کاشان، به گونه‌ای بود که در اولین قدم شرکت پتوبافی خراسان در مشهد تاسیسشد، اما در سال دوم انقلاب مشمول بند”ج” شد و کارخانه توسط دولت تصرف گردید و مجددا از دوره کارمندی و از نقطه صفر شروع کردم. تمام بدهیهای کارخانه برعهده سهامدارانی گذاشتهشد، که حالا صاحب آن شدهبودند. از آنجایی که همیشه تر و خشک کنار هم میسوزد، در دوره انقلاب، این کارخانه نیز جزو تَرهایی بود که سوخت.
«نکن»های زیادی شنیدم
عضو هیات مدیره انجمن مدیران صنایع ایران خاطرنشان کرد: در گام بعدی، شرکت فرش مشهد با چهار دستگاه ماشین بنا نهاده شد و اساس کار بر کیفیت خوب و خدمت به مصرف کننده بود. در این راستا ازهمشهریان عزیز سپاسگزارم که با حمایت خود، صنعت فرش مشهد را به جایگاه امروز آن رساندند که با ورود به میدان صادرات، واحد نمونه صادراتی فرش کشور شد.
عضو هیات نمایندگان اتاق بازرگانی مشهدو ایران اذعان داشت: در حدود 45 سال قبل وقتی که در زمینه فرش ماشینی کار شروع شد، ممکلت در تصرف فرش ماشینی ساخت بلژیک بود که هم دستگاه و هم فرش آنرا تولید میکرد. در بسیاری از اقدامات، «نکن»های بسیاری شنیدم، اما من شروع کردم و دستاورد آن، برند اول صنعت فرش ماشینی کشور بود.
من چرمسازی بلد نیستم اما قدرت ایمان را دست کم نگیرید
حمیدی ازغدی تصریح کرد: روزگاری با خبر شدم که با وجود این که به اینکه ایران بهترین گوسفند دنیا را دارد؛ اما سهم ایران و کارگر ایرانی پس از کندن پشم و پوست گوسفند، کثیفترین قسمت چرمسازی، رنج، تخریب محیط زیست و اما بهترین و تمیزترین سهم چرمسازی از آن کشورهای ایتالیا و ترکیه بود.
وی بیان کرد: این داستان مرا آزُرد و باعث شد تا وارد صنعت چرمسازی شده و شرکت چرم مشهد را احداث کنم. در روزهای ابتدایی، چرم‌سازان برتر مشهد گفتند این صنعت با فرش ماشینی متفاوت است و طبق تجربه چهل ساله، از پس مخارج آن براحتی برنخواهید آمد. باید بگویم من چرمسازی بلد نیستم اما قدرت ایمان را دست کم نگیرید.
ایران؛ از واردکننده حوله تا صادرکننده
وی تصریح کرد: امروز با بیش از 1020 کارگر، بزرگترین واحد چرمسازی کشور هستیم. از آنجایی که کارخانجات نان ماشینی در کشور کم است و نانوایی سنتی حدود 18 درصد از آرد کشور که بخشی از آن وارداتی است ضایع میشود. بنابراین بزرگترین واحد نان ماشینی کشور در مشهد تاسیس شد که درحال حاضر به خدمات خود در حوزه نانوایی ادامه میدهد.
وی گفت:چهل سال پیش، تبریز قهرمان مرکز تولید و صادرات حوله ایران بود، اما متاسفانه سال قبل، بیش از 50 درصد از حولههای مصرفی کشور، از ترکیه وارد میشود. این بغض در گلو مرا برآن داشت تا تصمیم به ایجاد حوله‌بافی بگیرم و امروز مفتخرم که از پس صادرات انبوه حوله به کشور عراق برآمده‌ایم.
فرزندان ما مدرکی می‌گیرند که هیچ ارزشی ندارد
رییس هیأت رییسه انجمن مدیران صنایع شعبه خراسان اذعان داشت: در اوج ناامیدی باید امیدوار بود. اگر در هرجایگاهی که هستید، وظیفه خود را به خوبی انجام‌دهید و به کیفیت توجه داشته‌باشید، حتما یکی از دلایلی است که بتوانید در مسیر پر فراز و نشیب موفقیت قدم بردارید.
وی تاکید کرد: رد پای استعمار و سیاستهای استعماری بر آموزش و پرورش ما حاکم است. فرزندان ما پس از ۱۸ سال تحصیل مدرک بی ارزشی تحت عنوان دیپلم یا لیسانس دریافت‌می‌کنند که هیچ ارزشی ندارد و نمیتواند براساس آن مشغول به کارشود، اما با گذراندن دو یا سه ماه دوره فنی، شاغل میشود. این‌گونه عمر آنها را تلف‌می‌کنیم.
حمیدی در پایان گفت: در فضای تحریم باید با فکر خوب و کار صمیمانه و آموزش صحیح به کارگران بتوانیم چرخ صنعت را پویا و فعال بگردانیم.
نباید روی حکومتی‌ها حساب کرد
در ادامه این نشست، رییس هیات مدیره شرکت خدماتی شرکت صنعتی گفت: نمی‌توان روی سیستم‌های حکومتی حساب کرد و چرا که درآمدهای آنها تحلیل رفته و در آینده منبعی بنام نفت وجود ندارد.
علی شریعتی‌مقدم افزود: اقتصاد باید از طریق صادرات و واردات، به‌صورت خوگردان اداره شود. موضوع تصمیم گیری در کشور ما تبدیل به یک کلاف سر در گردان شده است.امروز با وجود شرایط پیش آمده، دیگر کاری از دولت و سایر بخش‌ها ساخته نیست
وی تصریح کرد: با توجه به موقعیت جدید کشور، میثاق اتاق تصمیمساز مبتنی بر اتحاد و اعتماد است. چراکه رشد و بالندگی اتاق، مرهون مطالعات متعدد اقتصادی انجام شده‌است.
قاطعانه به «اتاق تصمیم ساز» رای دهید
رییس هیات مدیره صندوق صادرات ایران تاکید کرد: به همت همکاران در دوره‌های اخیر، اتاق از صدور صرف کارت بازرگانی و گواهی مبدا، علیرغم مشکلات، به فعالیت در در بخش خدمات و تجارت ادامه میدهد.
شریعتی مقدم خاطرنشان کرد: امروز اتاق محل رفت و آمد دولتمردان است و نه تنها در بحث مشاوره، که در زمینه تصمیم‌سازی و مسئولیت پذیری دست نیاز دولت به سوی آن دراز است.
وی در پایان افزود: با امضای تفاهم‌نامه میان اتاق و مرکز مطالعات اتاق، اقداماتی در زمینه برون سپاری مواردی از جمله موضوع بسیار جدی آب به بخش خصوصی انجام‌داده‌است. از این رو برای کسب یک رای قاطع و تنوعی نوآورانه، در روز یازدهم اسفندماه به کل فهرست اتاق تصمیمساز رای دهید.
تصمیمی که منشا خیر و برکت میشود
در ادامه نشست رییس موسسه دین و اقتصاد گفت: تصمیمی که امروز در نقطه خاص تاریخ اقتصادی معاصر و در شرایط بسیار خطیر و پیچیده اقتصاد ایران گرفته میشود، منشا خیر برای کشور و استان خراسان رضوی است.
فرشاد مومنی افزود: مطالعات توسعه حکایت از آن دارد که فقط جوامعی به توسعه می‌رسند که به بلوغ فکری رسیده‌باشند. فقط در بستر اقتصادی کلان مناسب، بنگاهها بالندگی خواهند داشت. که به آن تقدم رتبه‌ای سطح مسایل توسعه به مسایل سطح کلان و تقدم رتبه‌ای مسائل سطح کلان به مسایل سطح خرد میگویند.
استاد دانشگاه علامه طباطبایی تصریح‌کرد: امروز تمرکز بانک جهانی بر بهبود فضای کسب و کار است. این یک بلوغ روش‌شناختی است. چرا که در بستر آلوده‌ساز و ورشکستگی‌آور ممکن است استثناهایی دوام آورند، ولی با استثناها نمی‌توان سیستم ساخت. در جامعه ایران همواره تک‌ستاره‌هایی وجود داشته‌است اما راه به جایی نبرده‌است. براستی باید چه کرد؟!
وی اذعان داشت: در سطح نظر بنیان‌های اندیشهای و در سطح عمل باید ظرفیت‌های سازمانی را ارتقا داد. با کمال تاسف هنوز این بلوغ فکری در حد نصاب در ایران فراهم‌نیست و در هر مساله‌ای به دنبال توجیه نوسات نفت، نقش استکبار جهانی و تغییرات اکولوژیک در این زمینه چگونه‌است. کانون اصلی ماجرا، ظرفیت‌های ناکارآمد و ناکافی اندیشهای نظام تصمیمگیری کشور است. هرکس می‌خواهد بنگاهش کم‌آسیب‌تر کار کند، باید فکر اساسی کند.
رییس موسسه دین و اقتصاد ادامه‌داد: شگفت انگیز اینکه تقرببا تمام مطالعات در سطح بین المللی راجع به ظرفیت‌های کارآفرینی، نرخ این ظرفیت درکشورهای در حال توسعه به طور متوسط، بیش از دو برابر ظرفیت‌های کارآفرینی در کشورهای صنعتی است. یعنی انسان‌های ما ناتوان نیستند، اما بستراندیشه نیست، درست کار نمی‌کنند، در جامعه رها می‌شوند و فرو می‌ریزند.
بحران کارآفرینی در کشورهای در حال توسعه
مومنی با بیان کرد: مساله بحران کارآفرینی در کشورهای در حال توسعه اینست که براساس صلاحیت‌ها ساختار نهادی پشتیبانی نمی‌کند. در سطح ملی بیش از دهها مطالعه در بخش‌های مختلف از جمله اقتصاد سامان داده‌شد که بدون استثنا در توضیح علمی بحران‌هایی که با آن روبرو است، وزن و ضریب اهمیت عناصر برون از سازمان چندین برابر بیشتر ازعناصر درون سازمانی است.
وی گفت: مجاهدت‌های فکری بزرگ در سطح متفکران بزرگ دنیا و سخنان حکمت آمیز در اختیار ماست و باید با جدیت از آنها بهره گرفت. اکنون زمان مناسبی نیست که مثال‌هایی از بنیه اندیشهای تصمیم گیری‌های در سطح کلان کشور گفته شود، در دوره‌ای که از طریق سهام عدالت، سعی در برقراری عدالت شد، برهم‌ریختگی بیشتر اقتصادرا به دنبال داشت. چراکه پایه استدلالی ما روی چهار عمل اصلی استوار است. براساس مطالعات وزارت اقتصاد و دارایی، طی دوره پنج ساله، صد شرکت برتر دولتی بهطور متوسط سه درصد سود سالیانه پرداخت‌کردند و در استاندارد چهار عمل اصلی با پرداخت این سودها عدالت در جامعه برقرار نمی‌شود.
رییس موسسه دین و اقتصاد گفت: نه تنها در انتقال این مساله موفق نبودیم، که به نتیجه هم نرسیدیم و عواقب آن هنوز گریبان اقتصاد ملی را رها نمی‌کند. میبایست محوریت در سازماندهی‌ها را به بنیه اندیشهای تصمیمگیری کشور داد. به عنوان پژوهشگری که مسایل اقتصادی کشور را به طور جدی دنبال میکند، طی چندساله اخیر هیچ دستگاه دولتی به اندازه اتاق توسعه مشهد، به کارشناسان مستقل کشور کمک نکرده است. طول و عرض مسائلی که با آن روبرو هستیم، نیاز به رویکرد جدیدی دارد.
مومنی خاطرنشان کرد: در دانش توسعه تصور می‌شد هر کشوری که منابع ارزی بیشتری داشته باشد، موفق‌تراست اما آن‌هایی که بدون زحمت این منابع را کسب‌می‌کنند، در کشورهای صنعتی دچار بیماری هلندی و در کشورهای درحال توسعه به نفرین منافع گرفتار می‌شوند.
وی گفت: در باب اهمیت عنصر اندیشهای، متفکران بزرگ توسعه میگویند “اینکه تصور می‌کنیم مشکل اصلی، کمبود ارز است، اشتباه بزرگی است”. اوباما در معرفی توافق برجام گفت این توافق مبتنی بر اعتماد متقابل نیست، بلکه بر راستی آزمایی استوار است. یعنی هر لحظه که یک بند خلاف توافق مشاهده‌شود، توافق فروخواهد ریخت. در آن زمان به دولت فعلی گفتهشد که در چنین شرایطی منابع ارزی را به عنوان ذخیره استراتژیک ملی تلقیکنید.
دستکاری در ساختارها
استاد دانشگاه علامه طباطبایی افزود: شدت دستکاری واقعیت و گیج‌کردن نظام تصمیمگیری در ایران به ابعاد بی سابقه‌ای رسیده است. رانت‌هایی تحت عنوان بندر خشک توزیع میشود و با این‌گونه جعل واژهها، جعالان می‌دانند که چه میکنند. عناصر بسیاری از آشفتگی فکری و ذهنی بهره زیادی می‌برند و قدرت زیادی دارند، مساله مهم اینست که اگر بخواهید تاثیرگذار باشید باید سازمانیافته باشید.
مومنی تاکید کرد: گالبرایت یکی از بزرگترین متفکران قرن بیستم در کتاب “قدرت هم سنگ” میگوید آن چیزی که وِبِر نامش را سرمایهداری گذاشت، اکنون مابه ازای عینی ندارد و بقایش را مرهون ایجاد بستر نهادی برای قدرت همسنگ است که در سطوح بالا و پویا به آن موضوعیت میبخشد. در اثر موج‌های سه گانه انقلاب صنعتی، قدرت صاحب سرمایه خیلی افزایش یافت و برای جلوگیری از ناپایداری اجتماع توسط این قدرت نابرابر، رژیم سرمایهداری اجازه سازماندهی نیروی کار از طریق متحد شدن دو اتحادیه کارگری و کارفرمایی را داد و منافع خود را در رقابت بین اندیشه‌ها و منطق برتر پیش‌برد.
تجربه جهان ایجاد ارزش افزوده است
وی گفت: رقابت بین کشورها و شرکت‌ها شکل تجسم یافته رقابت بین اندیشه‌هاست. اگر بخواهیم در سطح کشور موفق‌تر عمل‌کنیم، باید شیوهای سازمان یافته فسفر سوزانی راه بیندازیم. و باید بتوانیم با ریشه‌های رانتی و غیرمولد بسیار عمیق از طریق استدلال‌های اقناعی رقابت کنیم. یعنی قدرت هم‌سنگی که این بلوغ فکری را به نمایش بگذارد. هیچ کشوری از طریق فعالیت‌های غیرمولد نمیتواند به بقای خود ادامه دهد.
مومنی با اشاره به ضعف نظام آموزشی کشور، بیان کرد: پایه خارق العاده نظری دارد اما زبان علم نسبت به زبان رانت بسیار ضعیف است. با انجام مطالعات در کادر اقتصاد مبتنی بر دانایی، ۱۰ درصد دانش آشکار و ۹۰درصد آن دانش ضمنی و از طریق انجام کار سازمان یافته انباشته شده است. این ایده نجاتبخش و کار سخت نیازمند تعریف مسئولیت از طریق ظرفیت‌های سازمانی است تا ظرفیت‌های دانایی را ارتقا دهیم. تجربه جهان مبنی بر تولید مدرن صنعتی و ایجاد ارزش افزوده است و کشاورزی ما به بالندگی نمیرسد، مگر که صدای کشاورزان و صنعتگران شنیده شود.
دولت طفره می‌رود
اقتصاد دان برجسته کشور افزود: دو تهدید بزرگ در زمینه سازماندهی برای ایران وجوددارد. دولت طی ربع قرن گذشته در امور حاکمیتی صرفه جویی میکند یعنی از مسئولیت‌های خود در زمینه آموزش، سلامت و زیرساخت‌های فیزیکی طفره می‌رود. وضعیت پروژه‌های عمرانی از آموزش و پرورش نا به سامان‌تر است و برخی سهلانگاریهای اندیشهای ثبات و امنیت کشور را به خطر میاندازد.
ثروت واقعی ذخایر معدنی نیست
در ادامه این نشست عضو هیات رییسه اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی خراسان رضوی گفت: منطقه جغرافیایی ایران یک درصد جمعیت و یک درصد مساحت زمین و نه درصد منابع جهان را داراست و به این لحاظ ثروت بی‌شماری دارد.
محمدرضا توکلیزاده افزود: ثروت واقعی یک کشور فقط ذخایر معدنی آن نیست، چراکه این ذخایر زوالپذیر هستند. بسیاری از کشورهای جهان هیچ ماده معدنی ندارند، اما در سطح جهان با کسب موفقیتهای فراوان، در حال تلاش روز افزون هستند. آنها به لحاظ علمی و فرهنگی رشد وسیعی دارند و ثروت واقعی هر کشور، رشد علمی و فرهنگی اوست.