محدودیت ساخت‌وساز در حریم گسل‌های مشهد
معاون وزیر راه و شهرسازی از تدقیق و بازتعریف گسل‌های مشهد و ابلاغ محدودیت‌های ساخت‌وساز در حریم این گسل‌ها با تصویب آن در شورای عالی معماری و شهرسازی خبر داد.
محمد شکرچی‌زاده در حاشیه آیین رونمایی از اولین دستگاه نسل جدید شتاب‌نگار و بهره‌برداری هم زمان از 10 دستگاه جدید در استان خراسان رضوی که در مشهد برگزار شد در جمع خبرنگاران در خصوص تدقیق گسل‌های مشهد و سایر شهرهای کشور، اظهار کرد: خوشبختانه با همکاری سازمان زمین شناسی، دانشگاه فردوسی مشهد و سایر متخصصان علائم گسل‌های اصلی تعیین شد و در نوبت تصویب در شورای عالی معماری و شهرسازی قرار گرفته است.
وی ادامه داد: بر این اساس امیدواریم محل و علائم گسل‌های شهر مشهد تا اوایل سال آینده به تصویب شورای عالی معماری و شهرسازی برسد.
شکرچی‌زاده تصریح کرد: پس از تصویب آن در شورای عالی معماری و شهرسازی این مسئله از طریق دولت به شهرداری‌ها ابلاغ خواهد شد و بر اساس آن محدودیت‌هایی برای ساخت‌وساز در محدوده گسل‌ها برای ساختمان‌های جدید اعمال خواهد شد.
وی خاطرنشانن کرد: اگر ساختمان‌های مهمی مانند بیمارستان، مخازن نفت و… در پهنه گسل‌های اصلی قرار داشته باشند، در اولویت مقاوم‌سازی و جابه‌جایی قرار می‌گیرند. همچنین برای سایر ساختمان‌های با درجه اهمیت کم‌تر آیین‌نامه‌هایی جدا از آیین‌نامه 2800 باید اعمال شود که آنها نیز ابلاغ خواهد شد.
معاون وزیر راه و شهرسازی همچنین در خصوص خرید و راه‌اندازی نسل جدید شتاب‌نگارها در کشور، گفت: در فرصتی که پس از برجام فراهم شد، نسل جدید دستگاه‌های شتاب‌نگار خریداری شد. شهرهای مهم کشور به ویژه تهران و مشهد را با توجه به اهمیت در اولویت نصب این دستگاه‌ها قرار گرفته‌اند. مجموعه این اطلاعات می‌تواند کمک بسیاری در مقابله با حوادث کند.
رييس مركز تحقيقات راه،مسكن و شهرسازي وزارت راه وشهرسازي در مراسم افتتاح 10 ايستگاه شتاب نگار زلزله در مشهد مقدس گفت: با نصب 10 ایستگاه جدید شتابنگاری زلزله در شهر مشهد مقدس امكان کاهش خطرپذیری زلزله و برخورداري از سامانه هاي هشدار پيش از وقوع زلزله فراهم مي شود.
محمد شکرچی‌زاده اظهار داشت: این دستگاه امکان بسیار خوبی در زمینه کاهش خطرپذیری و افزایش تاب‌آوری این شهر بزرگ و پایتخت معنوی کشور فراهم می‌کند.
رييس مركز تحقيقات راه،مسكن و شهرسازي وزارت راه وشهرسازي خاطرنشان کرد: اطلاعات و داده‌های اين دستگاه ها، می‌تواند جنبش و حرکت‌های تکتونیکی زمین را رصد کند و این امكان را به ما ميدهد که هوشمندانه با خطر مهم زلزله روبرو شویم.
وی گفت: تجربه تاریخی نشان می‌دهد که زلزله‌ها یک دوره بازگشت دارند و سال 1050 هجری شمسی آخرین زلزله مخرب در مشهد مقدس رخ داد و دوره‌های بازگشتی که مطرح می‌شود، 400 تا 470 سال بوده که به صورت معقول و منطقی این انرژی که در زمین متراکم می‌شود زمانی آزاد و به صورت زلزله خود را نشان می‌دهد.
معاون وزیر راه و شهرسازی ادامه داد: اگر زلزله سال 1050 شمسي شهر مشهد را ویران کرده امروز انتظار داریم با استفاده از دانش و فناوری جدید، زلزله‌های بعد نتواند تخریب زیادی ایجاد کند.
شکرچی‌زاده با اشاره به اینکه با ابزارهای جدید ما باید بتوانیم یک روش هوشمندانه را برای مقابله با خطر بزرگ‌تر پیش‌بینی کنیم بیان کرد: در استان 59 دستگاه شتاب‌نگار وجود داشت که 5 مورد از این دستگاه‌ها در شهر مشهد بود؛ این دستگاه‌ها آنلاین نبود و اطلاعات آنها را با فاصله زمانی دریافت می‌کردیم.
وی با بیان اینکه تعامل خوبی فراهم و این امکان ایجاد شد که بتوانیم این دستگاه‌ها را برای شهر مشهد منظور کنیم افزود: سه دستگاه شتاب‌نگار از نسل جدید نصب شده که یکی از این دستگاه‌ها امروز رونمایی و هفت دستگاه دیگر نیز تا ماه‌های اول سال راه‌اندازی می‌شود و در مجموع می‌توانیم 15 دستگاه را در شهر مشهد داشته باشیم.
وی خاطرنشان کرد: قطعاً همکاری مدیریت شهری و مدیریت استانی می‌تواند به ما کمک کند که 59 دستگاه دیگر هم با تمهیداتی از وضعیت بهتری برخوردار شوند و مجموع این اطلاعات بتواند ما را از جهت رفتارسنجی پوسته زمین در این منطقه کمک کند و هم اینکه اگر با اتفاق زلزله بزرگی روبرو شدیم با سیستم پاسخ سریع آسیب پذیرترین نقطه و بیشترین جایی که آسیبی دیده را شناسایی کنیم و مدیریت بحران بتواند با یک کارایی بهتر کار را پیش ببرد.
وی بیان کرد: امیدواریم بتوانیم این اقدامات را در راستای کاهش خطرپذیری و افزایش تاب‌آوری شهر مشهد انجام دهیم؛ تمامی اقدامات یاد شده در راستای وظایف اصلی هستند که برعهده ماست تا بتوانیم شهر ایمن‌تر و زندگی بهتری را برای شهروندان فراهم آوریم.
نهایی شدن فرایند تدقیق نقشه گسل‌های شهر مشهد
محمدرضا اخوان عبداللهيان مديركل راه و شهرسازی خراسان رضوي نيز در حاشيه اين مراسم با اشاره به نهایی شدن فرایند تدقیق نقشه گسل‌های شهر مشهد، بر لزوم به کارگیری و راه اندازی سیستم‌های هشدار و پاسخ سریع زلزله برای كلان شهرهای كشور و بویژه شهر مقدس مشهد در راستای اعمال بهینه و ارتقاء مدیریت بحران كشور تاکید کرد.
اخوان عبداللهيان با اشاره به اینکه ایجاد و نصب دستگاه‌های شتاب نگار تاثیر زیادی در ایجاد سیستم هشدار زلزله و همچنین برنامه‌ریزی و اقدامات مناسب در هنگام وقوع زلزله دارد، افزود: شتاب نگارها و ثبت جنبش نیرومند زمین در زمان وقوع زلزله در مهندسی زلزله و زلزله شناسی کاربرد بسیاری دارد زیرا بدون داشتن این اطلاعات نمی‌توان طراحی و برنامه‌ریزی دقیقی برای ساختمان‌های مقاوم در مقابل زلزله انجام داد.
وي گفت: تفاهم‌نامه مشترکی فی ما بین مركز تحقیقات راه، مسكن و شهرسازی وزارت راه و شهرسازی و شهرداری مشهد به منظور احداث ١٠ ایستگاه جدید شتابنگاری زلزله در شهر مقدس مشهد منعقد شد.
شتاب نگارها یکی از مصادیق شهر هوشمند
وي با اشاره به اینکه در حال حاضر ۵۲ شتاب نگار در خراسان رضوی فعال است که از این تعداد تنها دو مورد در دانشگاه فردوسی و اداره کل راه و شهرسازی فعال هستند، تصریح کرد: ایجاد ۱۰ ایستگاه شتاب نگار در مشهد فاز اول راه‌اندازی یک سیستم هشدار سریع و در واقع یکی از مصادیق شهر هوشمند است.
مديركل راه وشهرسازي خراسان رضوي افزود: بر پایه اطلاعات ثبت شده توسط این ایستگاه‌ها در آینده می‌توان دو سامانه هوشمند هشدار دهنده دیگر را نیز فعال کرد.
چرا به شتاب‌نگارها نیازمندیم؟
هم چنین سیدمسعود ریاضی عضو شورای شهر مشهد در آیین رونمایی از اولین دستگاه نسل جدید شتاب‌نگار و بهره‌برداری همزمان از 10 دستگاه جدید در استان خراسان رضوی در مشهد، اظهار کرد: آخرین زلزله مخرب مشهد در سال 1050 اتفاق افتاد. در آن زلزله دو سوم شهر مشهد با خاک یکسان شد و نزدیک 4000 نفر هم از بین رفتند و تعداد انگشت شماری سازه مربوط به پیش از آن زلزله همچنان پایدار است.
وی با بیان اینکه «زلزله در مشهد یک امر فیزیکیِ محتملِ جدی است»، ادامه داد: مشهد با چند گسل احاطه شده که دو گسل اصلی در شمال و جنوب مشهد قرار دارد و مشهد را تهدید می‌کند.
ریاضی تصریح کرد: ساختمان‌ها برای مقاومت در برابر «ریشتر» زلزله طراحی نمی‌شوند و آنچه بیان می‌شود یک امر عامیانه است. ریشتر انرژی زلزله را نشان می‌دهد و برای نمونه زلزله 7 ریشتری 32 برابر زلزله 6 ریشتری انرژی آزاد می‌کند. ریشتر به تنهایی به ما دیدی از زلزله نمی‌دهد. چیزی که ساختمان‌ها برای مقاومت در برابر آن طراحی می‌شوند، شتاب است. لذا نصب این دستگاه‌ها از این بابت حائز اهمیت است.
این مهندس سازه خاطرنشان کرد: ساختمان‌هایی که یک مهندس سازه طراحی می‌کند بر اساس شتاب است. هر چقدر دقیق‌تر و واقع‌بیانه‌تر بتوان شتاب وارد بر یک ساختمان را در هنگام زلزله تخمین زند ساختمانی طراحی می‌شود امن‌تر و مطمئن‌تر است.
این عضو شورای اسلامی شهر مشهد عنوان کرد: بر این اساس راه‌اندازی این دستگاه‌ها اقدام بسیار با ارزشی است. داده‌هایی که در خصوص شتاب‌های وارد بر ساختمان‌ها در کشور وجود دارد بسیار ناچیز است و راه‌اندازی این دستگاه‌ها این امکان را می‌دهد که پیشیابی کنیم و بتوانیم تخمین زنیم که سازه‌ها را باید برای چه شتابی طراحی کنیم.
وی افزود: امدادرسانی امکان دیگری است نصب این دستگاه‌ها به ما می‌دهد. هنگامی که زلزله‌ای در کشور اتفاق می‌افتد ما در لحظه از شدت زلزله آگاه نیستیم و دیگر مناطق کشور نمی‌توانند به امداد و نجات نقاط آسیب‌دیده در لحظه بپردازند. یکی از پتانسیل‌هایی که به این موضوع کمک می‌کند میزان شتابی است که در آن محل شناسایی شده است.
ریاضی گفت: این اقدام جلوه‌ای از مدیریت یکپارچه شهری است. امیدوارم این همکاری مستدام باشد و طبق برنامه‌ریزی‌ها در آینده حدود 50 دستگاه در مشهد نصب خواهد شد که امیدوارم به نتیجه برسد.
علی نژاد