عکاسی در مشهد پویاست
بی شک هنر عکاسی با پیشرفت تکنولوژی و ابداع تجهیزات پیشرفته، اینروزها تبدیل به یکی از پیچیده ترین و در عین حال جذابترین هنرها شده که علاقمندان بی شماری را از طیف جوان به سمت خود جلب کردهاست.عکاسی مدرن با مقوله ای که در گذشته به عنوان هنر شناخته میشده،شاید تعریف متفاوتی داشته باشد و البته امروز عکاسی علاوه برظرافت ها و پیچیدگی هایی که به آن اشاره شد دارای انشعابات و رشتههای گوناگونی شده که هرکدام از آنها در جایگاه خود دارای تعریف ومختصات منحصر به فردی است.”مهدی رضوی“متولد 1362در مشهداست و با این که به زوایا و رشته های مختلف عکاسی اشراف دارد اماخود را عکاس مستند معرفی می کند.”رضوی” عضو انجمن ملی عکاسانایران و دبیر نخستین فراخوان سالانه عکس ایران است.آثار این هنرمندموفق خراسانی در نمایشگاههای متعددي در ايران و کشور هايي چون: فرانسه، بلژيك، چین ،اتریش، امریکا، اسكاتلند، ژاپن ،مالزی،ایتالیا وانگلستان به نمایش در آمده است و موفق به اخذ جوایز مختلف ملي و بينالمللي شده است. آخرين نمايشگاه انفرادي او با نام ” بر آب افتاده ” تابستان سال گذشته در گالري سيحون تهران به نمايش درآمد. “رضوی” هم اکنون به کار تدریس هنر عکاسی در خراسان مشغول و هنرجویانموفقی را به عرصه هنر اين شهر معرفی نموده است. پیرامون هنر عکاسیمستند دقایقی را با این هنرمند فرهیخته مشهدی هم صحبت شدیم که درادامه آورده ایم
در چند دهه اخیر هنر عکاسی دارای رشته های گوناگونی شده است .آیاعکاسی مستند دارای تعریف مستقلی است؟ و اساسا تعریف این گونهعکاسی چیست؟
–همانگونه که از عنوان استنباط میشود این شاخه از عکاسی همواره بااستناد همراه است یعنی می توان از نتیجه آن به عنوان سندی از آنچهمقابل دوربین رخ داده است، بهره برد.
عکاسی مستند واقع گراست و به واقعیتی که در مقابل عکاس قرار داردوفاداری تمام دارد.
البته یکی از انتقاداتی که به این شاخه از عکاسی میشود این است که بهدلیل ثبت با رویکرد واقع نمایی به ورطه تکرار می افتد و از خلاقیت عاریاست اما به نظر من عکس مستند می تواند و باید با جنبه هایزیباشناسانه همراه باشد، میتواند در کمال خلاقیت ثبت شده باشد و مانندآثاری که تحت عنوان فاین آرت طبقه بندی میشوند، مخاطب را به تفکر وادارد.
به طور کلی گمان من بر این است که در مقابل هم قرار دادن عکاسیمستند و خلاقه، خطا است که متاسفانه در بسیاری از فراخوان هایجشنواره های داخلی نیز، این تقسیم بندی صورت میگیرد. به این شکل کهشما با دو بخش روبرو میشوید که به نام مستند و خلاقه نامگذاری میشودیعنی شما یا عکس مستند می گیرید و یا خلاقانه! و فراخوان های اینچنینی عملا به مخاطبانشان این پیام را منتقل میکنند : شما نمیتوانیدعکس مستند خلاق بگیرید!
با این توضیحات،تفاوت های عمده ای که عکاسی مستند با دیگر ژانرهایعکاسی به لحاظ تکنیک دارد،چیست؟
–پاسخ سوال شما به این بستگی دارد که تکنیک را چگونه تعریف کنیم. بخشی تکنیک ها هستند که در مرحله Capturing یا هنگام ثبت عکسمورد استفاده قرار می گیرند که اغلب اینها در عکاسی مستند قابلاستفاده است مگر روش هایی مانند برکتینگ که به خروجی HDR میانجامد و از واقعیت فاصله محسوسی می گیرد.
بخش دیگری از تکنیک ها،در مرحله Post Capturing یا پس از عکاسیرخ می دهد که شامل پردازش و ویرایش نرم افزاری است که البته هم بهدقت بالاتری نیاز دارد و هم از حساسیت بیشتری برخوردار است. میزاناین حساسیت زمانی مشخص میشود که می بینیم “بنیاد ورلد پرس فوتو” یکی از جوایزش را در سال 2010 از “استفان رودیک “پس می گیرد یا درسال 2013 بحث های ادامه داری در مورد مطابقت عکس “پل هانسون” باواقعیت مطرح میشود.
مسلما در عکسی که قرار است به عنوان سندی از واقعیت ارائه شود،تکنیک های پردازش با محدودیت هایی همراه است و امکان استفاده ازتمام امکانات نرم افزاری برای شخص ادیتور فراهم نیست.
امروز در قرنی به سر می بریم که به نوعی هنر سینما و به طور عام جاذبههای تصویری ،پیشرفت و عمومیت فراگیری پیدا کرده است.چگونه است کهدر این فضا، باز هم عکس، اصالت و جاذبه خود را حفظ کرده و دارایجایگاه ویژه ای است؟
–با شما در مورد جایگاه ویژه عکس کاملا موافقم. احساس می‌کنمتصویر(فیلم) هیچ گاه نمی تواند عکس را کاملا کنار بزند . اگر چه هر دواز بنیان مشابهی برخوردارند اما چون در نهایت به رسانه های متفاوتیمنتج می شوند؛ در گذر زمان ؛شخصیت مستقل خود ،از یکدیگر را حفظکرده اند. ضمن این که نحوه برخورد مخاطب با این دو رسانه و به طبع آندریافتی که از آنها می شود با هم تفاوت عمده دارد.
به نظر من در میان عامه مردم هم این ارزش گذاری و تفکیک میان این دوجاریست و همچنان عکس یک مدیای تاثیرگذار محسوب میشود.
البته این راهم باید در نظر گرفت که گستره کاربران عکاسی (نه به عنوانهنرمند عکاس) آنچنان در میان عموم زیاد است که می توان عکاسی رایکی از مردمی ترین انواع هنر دانست. و این خود عامل مهمی در حفظجایگاه اثرگذار عکاسی است.
حال روز عکاسی در شهرستان ها و استان های مختلف کشور به ویژه درخراسان و مشهد چگونه است؟
در مورد شهرستان های دیگر من شایستگی پاسخگویی ندارم اما در موردشهر مشهد باید عرض کنم هنر عکاسی در مشهد به لحاظ کمی از رونقخوبی برخوردار است و به طور عمومی می شود گفت عکاسی در مشهد تاحد امکان، پویاست.حتما شما هم دیده اید که در میان اخبار عکاسیایران، مشهد جایگاه قابل ملاحظه ای دارد، جشنواره های متعددی تاکنوندر این شهر برگزار شده و می شود و در زمینه برگزاری نمایشگاه هم آمارقابل قبولی وجود دارد.
اما این رونق و پویایی یا تحت حمایت بخش های دولتی است یا اگرشخصی است با استمرار همراه نیست چرا که خارج از پایتخت، اقتصادهنر مفهوم خود را از دست می دهد. مسلما اگر در زنجیره گردش مالیهنر، حلقه ای که از آن هنرمند است جدا شود، آن چه باقی می ماند تنهاهزینه هایی است که باید صرف هرگونه از ارائه هنری گردد.
محمدرضا سرسالاری