ارز نفتی، ثبات را از اقتصاد گرفته است
عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام گفت: ارز ناشی از نفت موجب بی‌ثباتی در اقتصاد ما شده است. به این دلیل که درآمد نفتی بسیار راحت به دست می‌آید و راحت نیز هزینه می‌شود، دولت‌ها را تنبل بار آورده و دیگر سراغ این نمی‌روند که مالیات حق را بگیرند.
به گزارش ایسنا، غلامرضا مصباحی‌مقدم در نشستی با موضوع دستاوردهای اقتصادی انقلاب اسلامی و جنگ ارزی، اظهار کرد: برای توضیح تحولات اقتصادی این چهار دهه باید آن را با قبل از پیروزی انقلاب مقایسه کنیم. کشور ما قبل از پیروزی انقلاب از نظر اقتصادی به شدت به غرب به ویژه آمریکا وابسته بود.
ایجاد وابستگی
وی افزود: آمریکایی‌ها پنج برنامه در ایران اجرا کردند اما برنامه ششم با مشکل مواجه و با انقلاب روبه‌رو شد. آمریکایی‌ها برنامه‌های خود را به گونه‌ای طراحی می‌کردند که اقتصاد ایران وابسته به آمریکا و اروپا باشد. ایران قبل از انقلاب 6 میلیون بشکه نفت تولید می‌کرد، در حالی که جمعیت کشور حداکثر 36 میلیون نفر بود. ارزش دلار در مقایسه با طلا قبل از پیروزی انقلاب نسبت به اکنون بسیار بالاتر بود. ایران صادرکننده بزرگ نفت و شاید دومین صادرکننده و بیش از 80 درصد بودجه سالانه ما متکی به نفت بود. درآمدهای ارزی به طور عمده برای واردات کالاها هزینه می‌شد و این اوج صنعت ما بود.
مصباحی‌مقدم با بیان اینکه ما صنعت زیرساخت نداشتیم، عنوان کرد: صنعت ما صنعتی وابسته بود و کسانی که از درآمد سرشار نفت متنعم می‌شدند، عموم ملت ایران نبودند. قبل از پیروزی انقلاب حدود 45 درصد ملت ما زیر خط فقر قرار داشتند و شهرهای بزرگی چون تهران، شیراز، اصفهان، تبریز و مشهد شهرهایی بودند که مقداری از درآمد نفت برخوردار شده بودند.
جهش 25 ساله امید به زندگی بعد از 40 سال
وی خاطرنشان کرد: امید به زندگی قبل از پیروزی انقلاب 54 سال بود اما اکنون بعد از 40 سال به 79 سال رسیده که این 25 سال جهش افتخارآمیزی بوده و حاصل و برایند یک مجموعه اقدامات است که اتفاق افتاد. این امر به خوبی نشان می‌دهد که اوضاع اقتصادی ایران قبل از انقلاب خوب نبود و عمده مشکلی که وجود داشت، وابستگی بود. ایرانی که توسط آمریکا و اروپا مجهز شده بود، نمی‌توانست سه روز در مقابل ارتش اتحاد جماهیر شوروی مقاومت کند. این افتخارآمیز است که ملت ما هشت سال در مقابل ناتو و ورشو مقاومت کرد و این دفاع موجب شد که ما امروز از نظر قدرت نظامی، قدرت برتر منطقه باشیم.
مصباحی‌مقدم گقت: تحولات اقتصادی بسیاری در کشور ما رخ داده است. تعداد سدهای ما قبل از انقلاب 7 سد بود اما اکنون بیش از 100 سد در ایران وجود دارد. ما قبل از انقلاب 7 هزار مگاوات تولید برق داشتیم اما اکنون به 57 هزار مگاوات رسیده و این جهشی بسیار بالا طی چهار دهه است.
بیکاری 25درصدی جوانان تحصیل کرده
این عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام با بیان اینکه مساله درآمد سرانه ایران مساله بسیار مهمی است، عنوان کرد: درآمد سرانه سالانه به دو صورت حساب می‌شود، یکی قیمت بازاری ارز و دیگری با استفاده از یک فرمول است. بر اساس قیمت بازاری ارز 4500 دلار اما بر اساس فرمول درامد سرانه سالانه 21 هزار و 900 دلار بوده که از متوسط جهانی بالاتر و از کشورهای توسعه یافته درجه یک پایین‌تر است اما هرگز معنایش این نیست که ما بعد از پیروزی انقلاب از ظرفیت‌های کشورمان درست و کافی استفاده کردیم که اگر درست بود، امروز وضعیت ما اینگونه نبود.
وی اضافه کرد: بیکاری ما بالای 12 درصد بوده و بیکاری جوانان تحصیلکرده بالای 25 درصد است. رشد تورم 22 درصد بوده اما طی چهار دهه دو رقمی بوده است. علاوه بر این اگر بخواهیم نسبت به ظرفیت صادرات نفت درنظر بگیریم، پس از پیروزی انقلاب یک باره و با اراده، مقدار تولید نفت خود را از 6 به 4 میلیون بشکه کاهش دادیم و صادرات ما با توجه به مصرف داخلی کاهش پیدا کرد. در دور اول تحریم‌های شورای امنیت سازمان ملل متحد نسبت به نفت و بانک مرکزی زیر یک میلیون بشکه نفت در روز صادر می‌کردیم و اکنون در دور دوم یک میلیون و 200 تا 300 هزار بشکه صادر می‌کنیم.
مصباحی‌مقدم بیان کرد: تلاش این بوده که ما صادرات خود را حدود 3 میلیون و 500 تا 4 میلیون داشته باشیم. با توجه به افت و خیز درآمد ناشی از قیمت نفت گاهی شرایط ما بر حسب ظاهر بهبود پیدا کرده و گاهی با دشواری روبه‌رو می‌شود که بخش کمی مربوط به تحریم‌ها و بخش بزرگی مربوط به ناکارآمدی‌ها و سوءمدیریت‌ها است. یکی از اتفاقاتی که در اقتصاد ما رخ داده، حاکمیت اندیشه اقتصاد لیبرالی و نوکلاسیک بوده که این اقتصاد برای کشورهایی مناسب است که از نظر اقتصاد امکان ارتباط تجاری آزاد را با دیگر کشورهای جهان دارند نه کشوری که در محدودیت قرار دارد.
برای تامین بودجه، ارز را در امارات می‌فروختند
این عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام خاطرنشان کرد: سه سیاست در ارز مطرح بوده و آن نرخ تثبیت شده ارز، قیمت شناور ارز و بینابین یعنی سیاست ارز شناور مدیریت شده است. مدیریت بدین معنی است که ورود و خروج ارز باید کنترل شود. ما این سیاست را دائم در برنامه‌های پنج ساله خود داریم. اشکال ما در این مدیریت شناور شده بوده که مدیریت ارز ما شناور است نه ارز ما شناور مدیریت شده. این امر باعث ایجاد بی‌نظمی در مدیریت ارز شده است. این دو سیاست با هم قابل جمع نیست.
وی افزود: بازار باید تعیین کند که قیمت ارز باید چه میزان باشد. این در اقتصاد ایران اتفاق نمی‌افتد زیرا بازار در جایی شکل می‌گیرد که عرضه و تقاضا متکثر باشد. در اقتصاد ایران عرضه‌کننده و متقاضی بالای 80 درصد، دولت است که این بازار نیست. قیمت ارز را انحصارگر تعیین می‌کند که بالای 80 درصد عرضه ارز در اختیار او قرار دارد. در دهه اول و دوم و دهه اخیر رئیس بانک مرکزی نمی‌توانست ارز را به قیمتی که تعیین کرده‌اند در بازار ایران بفروشد، بنابراین آن را در امارات می‌فروخت زیرا بودجه نداشتند و باید تامین می‌شد.
قیمت ارز نباید در تامین بودجه نقش داشته باشد
مصباحی‌مقدم با اشاره به اینکه نباید قیمت ارز در تامین بودجه نقش داشته باشد، تصریح کرد: این امر به این دلیل است که از خارج اقتصاد ما به آن تزریق می‌شود. از ارز می‌توان کمک گرفت نه اینکه نقش اول را داشته باشد. هر وقت اتکای ما به نفت افزایش پیدا کرد، وضعیت اقتصادی ما بدتر شد.
این عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام بیان کرد: در دوره آقای احمدی‌نژاد حجم ارز ناشی از درآمد نفت به شدت بالا رفت و 600 میلیارد دلار درآمد داشتیم که صادرات ما نتوانست در حد متعادل و موازنه واردات و صادرات شکل بگیرد. ما در دوران جنگ شاهد بودیم که با حداقل 6 و حداکثر 10 میلیارد دلار سالانه ارز موردنیاز بودجه خود را تامین می‌کردیم و کشور ما باثبات بود و مردم دو رنج جنگ و تورم بالا را نداشتند. ارز در آن مدت تثبیت شده بود.
وی خاطرنشان کرد: زمانی که نفت صادر می‌شود، پول آن به حساب‌های خارجی بانک مرکزی واریز شده و بعد از آن هر مقدار ارز در بودجه پیش‌بینی شده که باید هزینه شود، بانک مرکزی باید آن را به ریال به دولت بدهد، هنوز ارز به بازار نیامده و قابلیت عرضه پیدا نکرده است. اگر نتوانند این پول را جمع‌آوری کنند، رشد نقدینگی ایجاد می‌شود. طی 37 سال گذشته نقدینگی ما 80 برابر شده است. با وجود اینکه نرخ رشد اقتصاد ما سالانه 2 تا 4 درصد بوده اما هیچگاه جهش پیدا نکرده است.
ارز نفتی اقتصاد را بی ثبات کرده است
مصباحی‌مقدم با بیان اینکه ارز ناشی از نفت موجب بی‌ثباتی در اقتصاد ما شده است، عنوان کرد: ورود درآمد نفت در بودجه این اثر را دارد. اگر آن را در بودجه استفاده نکنند و تمام آن به صندوق توسعه ملی رفته و به تولیدکنندگان داده شود که تولید را افزایش دهند، بسیار مفید است و نتایج بسیار مثبتی چون رشد تولید، اشتغال و رفاه خواهد داشت. به این دلیل که درآمد نفتی بسیار راحت به دست می‌آید و راحت نیز هزینه می‌شود، دولت‌ها را تنبل بار آورده و دیگر سراغ این نمی‌روند که مالیات حق را بگیرند.
این عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام افزود: ما 40 درصد فرار مالیاتی داریم. سپرده‌های بانکی مالیات ندارد که در این صورت ما تولیدکننده را تنبیه و سپرده‌گذار را تشویق می‌کنیم. سپرده‌گذاران بانکی ما که بالای 50 میلیون تومان سپرده دارند، مالک 74 درصد سپرده‌های بانکی هستند یعنی 74 درصد سود سالانه بانک‌ها را به خود اختصاص می‌دهند و ابر ثروتمندان ناشی از سپرده‌های بانکی هستند. چرا نباید از این افراد مالیات گرفته شود؟ آن‌ها حداقل باید 24 هزار میلیارد تومان به صورت سالانه مالیات پرداخت کنند اما چنین اتفاقی نمی‌افتد.
تورم، تولید را به سمت دلالی منحرف می‌کند
وی با اشاره به اینکه تورم پدیده بسیار خطرناک و بیماری است، تصریح کرد: یکی از آثار تورم این است که منابع را از تولید به سمت دلالی، قاچاق و فعالیت‌هایی با سود بادآورده منحرف می‌کند. در حال حاضر60 درصد اقتصاد ما در بخش غیر مولد است و 60 درصد منابع بانکی به این سمت می‌رود، بنابراین این بخش بزرگ و بخش مولد کوچک شده است. بیشترین موسسات مالی اعتباری در مشهد ایجاد شده و نقطه شروع این شهر است که از مشهد به سایر شهرها رفت، این یعنی فعالیت‌های غیرمولد که بسیار سودآور بوده و هیچ مالیاتی به آن تعلق نمی‌گیرد که این انحراف است و تولید را کاهش می‌دهد.
مصباحی‌مقدم ادامه داد: بازتوزیعی که تورم در جامعه به وجود می‌آورد، تبعیض‌آمیز بوده و تورم در خدمت صاحبان سرمایههای ثابت است که این سرمایه‌ها بر اثر تورم رشد پیدا می‌کنند، در نتیجه قدرت خرید افرادی که حقوق‌بگیر هستند، کاهش پیدا می‌کند و این موجب می‌شود که ثروت بخش اندکی از افراد جامعه مرتب بهمن‌وار زیاد شود و قدرت خرید بخش بزرگی از جامعه مرتب کاهش پیدا کند و زیر خط فقر روند.