قوه قهریه آخرین گزینه است
«بی‌تردید هر کس به طبیعت ظلم کند، طبیعت واکنش نشان داده و نسبت به آن گذشت نمی‌کند و بخشی از قهر و غضبی که از آن نام برده میشود، مربوط به برخورد نادرست با طبیعت است.»
این جملاتی است که رئیس جمهور هفته پیش در دیدار با وزیر، معاونان و مدیران ارشد وزارت جهاد کشاورزی برای هشدار دادن نسبت به وضعیت منابع آبی به کار برد.
حسن روحانی از این گفت که مشکل آب با امنیت مردم گره خورده است و باید شرایط مساعدی برای کشور مهیا کنیم. او البته تاکید کرد که با وجود محدودیت‌ها در آب و کشاورزی، توانمندی فکری ایرانیان نامحدود است و می‌توان آثار این دو محدودیت را از بین برد.
برای بررسی میزان بغرنج بودن وضعیت آب در کشور و تبعات آن در گفت‌وگو با عبدالله حاتمیان نماینده درگز و عضو کمیسیون کشاورزی مجلس شورای اسلامی از او خواستیم که علل به وجود آمدن این شرایط و راه‌های برون رفت از آن را برای ما تشریح کند.
نماینده درگز در مجلس شورای اسلامی گفت: قوه قهریه یک کشور آخرین ابزاری است که باید برای حل مشکلات استفاده شود ولی متاسفانه در ایران اولین ابزار است. برای اصلاح الگوی کشت و توزیع عادلانه آب و خیلی از مسائل اول از نیروی انتظامی و دادگستری استفاده میکنیم. در حالی که نباید اینطور باشد
به گزارش «صبح امروز»، عبدالله حاتمیان افزود: در خصوص هشدار کمبود آب و کاهش سطح سفرههای آب زیرزمینی، موضوع جدی و متاثر از مدیریت ضعیف وزارت نیرو است و این مشکل با مدیریت چابک، مسئولانه و مختصر قابل حل است. اما این بدین معنا نیست که به دغدغههای مردم بیافزاییم و آنها را مضطرب کنیم.
حاتمیان درباره راهحلها و نقش تاثیرگذار مردم افزود: در درجه اول، همه باید برای کشور دلسوزانه قدم برداریم. چرا که تک تک ما از یک کشاورز تا زن خانه دار تا کارشناس در وزارت نیرو از مصرف کنندگان آب هستیم و میتوانیم با کمک یکدیگر منابع آب را تجدیدپذیر کنیم. عمده مصرف آب در حوزه کشاورزی، صنعت، خدمات، مصارف خانگی و بهداشتی… است. در حوزه مصارف خانگی و بهداشتی بیشترین مصرف کنندگان بانوان محترم هستند و کارشناسان باید با ارائه روشها و الگوهای درست مصرف در زمینه شست و شو و پخت و پز، آب ریزی در خانهها را به حداقل ممکن برسانند.
وی ادامه داد: در حوزه کشاورزی خراسان رضوی در یکی دو سال اخیر، 52 هزار هکتار زمین آبیاری و تحت فشار شده است. کشاورز با مقدار آب کمی که 2 هزار هکتار را پوشش میدهد، افزایش سطح داده و 5 هزار هکتار را آبیاری میکند. این به معنی افزایش بهره وری آب است و مصرف آب را کاهش نخواهد داد. باتوجه به حمایتهای دولت و مجلس در اجرای سیستم‌ها جدید آبیاری تحت فشار که 75 درصد بلاعوض است، کشاورزان باید رغبت بیشتری به استفاده از آنها داشته باشند. علت عدم استقبال کشاورزان اینست که آنها از پس هزینه‌های برق و … برنمی آیند. کارشناسان آبیاری مستمر را پیاده کرده اند بدون اینکه مرز زمین‌ها را مد نظر داشته باشند و حداقل 3 هکتار زمین را فارغ از مالکیت کشاورز پوشش می‌دهند. در حوزه کارشناسان وزارت نیرو و سایر کارشناسان انصافا کاری که انجام شده چیزی در حدود صفر و منفی است. فلات برجسته ایران نسبت به دیگر کشورهای همجوار از ارتفاعات بیشتری برخوردار است و آبهای سطحی و غیرسطحی با شیب تندی بصورت سیلاب و سرچشمهها و رودخانههای دائمی و نزولات جوی از طریق کلات و سرخس و درگز و قوچان و بجنورد به ترکمنستان و از تایباد به سمت مرز افغانستان جاری میشود.
سالانه میلیونها مترمکعب آب به هر دشتی تزریق و در سفرههای عمیق زمین ذخیره میشود. مسئله بسیار مهمی که همواره مورد اغماض قرار میگیرد؛ به طور مثال دشت شمال شرقی مشهد؛ روزانه هزاران متر مکعب آب به لایههای زیرین آن نفوذ میکند. آبهای زیر سطحی که بالا میآید، باعث شوری اراضی و ضررهای غیرقابل جبرانی در مواقع زلزله میشود و ما در همه جای کشور با این معضل مواجه هستیم. متخصصان باید از طریق زهکشی این آب‌ها را از سطح زمین بیرون آورند و در اختیار بخش کشاورزی و مصارف خانگی قرار دهند. متاسفانه این منبع بزرگ نادیده گرفته میشود. در حالی که با یک تغییر دیدگاه و تغییر رفتار ما هیچ گونه مشکلی در زمینه آب در کشور نداریم.
وی درباره پیگیری طرح فراگیر الگوی کشت و اصلاح و اجرای آن افزود: سخنان بنده در حد لقلقه زبان باقی خواهدماند؛ چرا که مجریان کسان دیگری هستند؛ نه می‌شنوند و نه باوردارند. مجری اصلاح کشت جهاد کشاورزی است. در دشت درگز، بطور مثال گندم سالانه بخاطر خشکسالی و سرما زدگی خسارت میبیند. آیا زمان آن نرسیده که خود را با اقلیمی که داریم سازگار کنیم؟ باید در زمینه دامداری و باغداری و کشاورزی الگوهای سازگار با اقلیم خاص خود بکار گرفته شود. در مناطق کم آب الگوهای سازگار با کم آبی و در مناطق سردسیر الگوی سازگار با سرما پیاده شود. در این فضا کارشناسان به جای حل این مسائل به سمت فرمولها و راهحلهای ریاضی رفتند که ارزش چاپ در کتابهای خاص و بایگانی در قفسه‌های خاص را دارد و در عمل این فرمول‌های کشت پاسخگو نبوده است. از این گذشته بهترین الگو را اقتصاد تعیین میکند. کشاورز محصولی را می‌کارد که سود دارد. لازم است که این الگو با میانه اقتصادی کشاورز هم سازگار باشد. متاسفانه ما خلأهای علمی را از طریق فشار نیروی انتظامی پر میکنیم و این خیلی زشت و بد است. قوه قهریه یک کشور آخرین ابزاریست که در آن کشور که باید برای بسیاری از مسائل استفاده شود ولی متاسفانه در ایران اولین ابزاریست که برای اصلاح الگوی کشت و توزیع عادلانه آب و خیلی از مسائل اول از نیروی انتظامی و دادگستری استفاده میکنیم. در حالی که نباید اینطور باشد.
نماینده درگز در مجلس شورای اسلامی با تایید هشدار رئیس جمهور درباره کاهش سطح سفرههای آب زیرزمینی گفت: این موضوع جدی و ناشی از ضعف مدیریتی وزارت نیرو است.
به گزارش «صبح امروز»، عبدالله حاتمیان افزود: البته این موضوع بدین معنا نیست که به دغدغههای مردم در این شرایط بیافزاییم و جو روانی ایجاد کنیم.
حاتمیان درباره راهحلهای برون رفت از این معضل افزود: در درجه اول، همه باید برای کشور دلسوزانه قدم برداریم. چرا که تک تک ما از یک کشاورز، زن خانه دار تا کارشناس وزارت نیرو از مصرف کنندگان آب هستیم و میتوانیم با کمک یکدیگر منابع آب را تجدیدپذیر کنیم.
وی با اشاره به این که عمده مصرف آب به ترتیب در حوزه‌های کشاورزی، صنعت، خدمات، مصارف خانگی و بهداشتی است، ادامه داد: در حوزه مصارف خانگی و بهداشتی بیشترین مصرف کنندگان بانوان محترم هستند و کارشناسان باید با ارائه روشها و الگوهای درست مصرف در زمینه شست و شو و پخت و پز، آب ریزی در خانهها را به حداقل ممکن برسانند.
نماینده درگز در مجلس شورای اسلامی تصریح کرد: در حوزه کشاورزی خراسان رضوی در یکی دو سال اخیر، 52 هزار هکتار زمین تحت پوشش آبیاری تحت فشار قرار گرفته است. کشاورز با مقدار آب کمی که 2 هزار هکتار را پوشش میداده، افزایش سطح داده و امروز 5 هزار هکتار را آبیاری میکند. باید توجه کرد که در این سیستم افزایش بهره وری آب را شاهدیم و مصرف آب کاهش پیدا نمی‌کند.
وی اضافه کرد: مشکل دیگری که در این سیستم وجود دارد این است که باتوجه به حمایتهای دولت و مجلس در اجرای سیستم‌های جدید آبیاری تحت فشار که 75 درصد بودجه آن بلاعوض است، کشاورزان باید رغبت بیشتری به استفاده از آنها داشته باشند. اما این اتفاق رخ نمی‌دهد. علت عدم استقبال کشاورزان این است که آنها از پس هزینه‌های برق و … برنمی آیند.
حاتمیان خاطرنشان کرد: کارشناسان آبیاری مستمر را پیاده کرده اند بدون اینکه مرز زمین‌ها را مد نظر داشته باشند این امر باعث شده که در مواردی حداقل 3 هکتار زمین را فارغ از مالکیت کشاورز پوشش دهند.
وی تصریح کرد: در حوزه کارشناسی وزارت نیرو انصافا کاری که انجام شده چیزی در حدود صفر و منفی است. فلات برجسته ایران نسبت به دیگر کشورهای همجوار از ارتفاعات بیشتری برخوردار است و آبهای سطحی و غیرسطحی با شیب تندی بصورت سیلاب و سرچشمهها و رودخانههای دائمی و نزولات جوی از طریق کلات و سرخس و درگز و قوچان و بجنورد به ترکمنستان و از تایباد به سمت مرز افغانستان جاری میشود. در شرایطی که سالانه میلیونها مترمکعب آب به هر دشتی تزریق و در سفرههای عمیق زمین ذخیره میشود.
نماینده درگز در مجلس اضافه کرد: از سوی دیگر ما مشکل نفوذ آب به لایههای زیرین را داریم. به طور مثال روزانه هزاران متر مکعب آب به لایههای زیرین دشت شمال شرق مشهد نفوذ میکند. اب‌های زیر سطحی با این جذب بالا میآید و شوری آب ضررهای غیرقابل جبرانی را به خصوص در مواقع زلزله رقم می‌زند.
این معضل در همه جای ایران وجود دارد.
وی تصریح کرد: متخصصان باید از طریق زهکشی این آب‌ها را از سطح زمین بیرون آورند و در اختیار بخش کشاورزی و مصارف خانگی قرار دهند. متاسفانه این منبع بزرگ نادیده گرفته میشود. در حالی که با یک تغییر دیدگاه و تغییر رفتار ما هیچ گونه مشکلی در زمینه آب در کشور نداریم.
حاتمیان افزود: پیگیری طرح فراگیر الگوی کشت و اصلاح و اجرای آن از سوی بنده در حد لقلقه زبان مسئولین باقی خواهد ماند؛ چرا که مجریان کسان دیگری هستند؛ نه می‌شنوند و نه باوردارند. مجری اصلاح کشت جهاد کشاورزی است. در دشت درگز، بطور مثال گندم سالانه بخاطر خشکسالی و سرما زدگی خسارت میبیند. آیا زمان آن نرسیده که خود را با اقلیمی که داریم سازگار کنیم؟
وی تاکید کرد: باید در زمینه دامداری و باغداری و کشاورزی الگوهای سازگار با اقلیم خاص خود بکار گرفته شود. در مناطق کم آب الگوهای سازگار با کم آبی و در مناطق سردسیر الگوی سازگار با سرما پیاده شود. در این فضا کارشناسان به جای حل این مسائل به سمت فرمولها و راهحلهای ریاضی رفتند که ارزش چاپ در کتابهای خاص و بایگانی در قفسه‌های خاص را دارد و در عمل این فرمول‌های کشت پاسخگو نبوده است. از این گذشته بهترین الگو را اقتصاد تعیین میکند. کشاورز محصولی را می‌کارد که سود دارد. لازم است که این الگو با مبانی اقتصادی کشاورز هم سازگار باشد.
نماینده درگز با اشاره به اینکه رویکرد امنیتی در حل مشکلات حوزه اب و کشاورزی پاسخگو نیست، تصریح کرد: متاسفانه ما خلأهای علمی و کم‌کاری‌ها را از طریق فشار نیروی انتظامی پر میکنیم و این خیلی زشت و بد است. قوه قهریه یک کشور آخرین ابزاری است که باید برای حل مشکلات استفاده شود ولی متاسفانه در ایران اولین ابزار است. برای اصلاح الگوی کشت و توزیع عادلانه آب و خیلی از مسائل اول از نیروی انتظامی و دادگستری استفاده میکنیم. در حالی که نباید اینطور باشد.