ضرورت پیگیری جدی وزارت خارجه
سفارت ایران در تفلیس یکشنبه شب گزارش‌ها درباره دیپورت برخی از هموطنان در مرز‌های گرجستان را تایید کرد. در اطلاعیه سفارتخانه تاکید شده است که این موضوع را از طریق مسیر‌های دیپلماتیک پیگیری می‌کند.
سفارت ایران در تفلیس همچنین ضمن تاکید بر “احترام به حقوق حاکمیتی دولت پذیرنده” گفته است: «پیشتر نیز طی مکاتبات و در مذاکرات متعدد مکررا، شفاف زایی قوانین و مقررات و پاسخگویی روشن به افراد ذینفع و خسارت دیده را خواستار شده بود.»
در این اطلاعیه آمده است: «در روز‌های اخیر نیز نمایندگی با در نظر داشتن و رصد کلیه تحولات داخلی کشور گرجستان و رعایت مصالح و منافع کلیه هموطنان عزیز با حساسیت فراوان در تماس نزدیک و رایزنی با دستگاه‌های متولی در داخل کشور و طرف‌های گرجی تلاش مضاعف خود مبنی بر حفظ منافع مشروع اتباع کشورمان را به کار گرفته است.» سفارت ایران ابراز امیدواری کرده با «تعامل و همکاری سازنده میان دو طرف» نگرانی هموطنان رفع شود.
روز دوشنبه نیز سخنگوی وزارت خارجه دیپورت تعداد 200 نفر از ایرانیان را از گرجستان تایید کرد. بهرام قاسمی گفت: «این موضوع دلایل مختلفی دارد و گویی برخی از این افراد از داشتن مدارک اولیه برای ورود به این کشور محروم بوده‌اند و تصور می‌کنم برخی از آژانس‌های مسافربری که صلاحیت لازم را ندارند با گرفتن مبالغی از این شهروندان برای عزیمت آنها به گرجستان اقدام کرده‌اند، ولی با توجه به اینکه مدارک لازم را نداشته‌اند این شهروندان دچار مشکل شده‌اند. ما به شهروندان ایرانی توصیه می‌کنیم که برای سفر به این کشور دقت لازم را داشته باشند و از تمام مدارک لازم برخوردار باشند و مراقب باشند که فریب برخی از آژانس‌هایی که صلاحیت لازم را ندارند، نخورند.»
قاسمی ادامه داد: «برخی دیگر از شهروندان ایرانی که دیپورت شده‌اند از مدارک کافی و لازم برخوردار بودند و اینکه چرا به آنها اجازه ورود به گرجستان داده نشده است مشخص نیست. ما در این خصوص گله‌مند هستیم و در حال پیگیری که ببینیم علت این موضوع چه بوده، مذاکراتی را با طرف گرجی آغاز کرده‌ایم تا علت مسئله مشخص شود.»
او با اشاره به مذاکرات سفارت ایران در تفلیس با دولت گرجستان برای پیگیری این موضوع اظهار کرد: «در این میان گزارش‌هایی را دریافت کرده‌ایم که افرادی علیرغم داشتن مدارک، مواد مخدر به همراه داشته‌اند که این موضوع نیز در حال پیگیری است و سفارت ما وظیفه دارد که پیگیری‌های لازم در مورد این موضوعات را انجام دهد.» روز یکشنبه خبرگزاری فارس در گزارشی نوشت: «تعداد ایرانیانی که از ورود به تفلیس منع شده‌اند، به 46 نفر رسیده است. 18 نفر از این تعداد صبح جمعه با پرواز قشم ایر وارد فرودگاه تفلیس شده و نتوانستند وارد شوند و نکته قابل توجه اینکه بخش اعظم آنها کسانی بودند که از طریق آژانس‌های مسافرتی و به عنوان گردشگر اقدام به سفر کرده، هم بلیط برگشت و هم بیمه مسافری داشته‌اند.»این خبرگزاری به نقل از یکی از ایرانیان حاضر در فرودگاه تفلیس نوشته است “افسران پلیس، در صف ورود به فرودگاه، برخی از افراد را به صورت تصادفی انتخاب و گذرنامه آنها را گرفته و این افراد را به اتاق‌های بازجویی می‌بردند و بعد از سوال و جواب و بدون اینکه به مدارک همراه شخص نگاهی بیندازند، به وی اطلاع می‌دادند که نمی‌تواند وارد شود و باید به ایران بازگردد.”با این حال برخی گزارش‌ها حاکی از آن است که تعدادی از دیپورت شدگان به خاطر حمل مواد مخدر بوده است که خبرگزاری فارس این موضوع را بهانه‌ای “واهی” خوانده است. از طرف دیگر براساس گزارش‌ها بیشتر از ورود کسانی به گرجستان ممانعت به عمل می‌آید که پیشتر در این کشور سرمایه گذاری کرده و یا ملک خریده اند و اقامت خود را چند باری تمدید کرده اند.
وحید مهدوی، مدیرمسئول شبکه فارسی زبان تی. وی. سی گرجستان در این باره گفته است تا “سال 2016 اوضاع کاملا خوب و باب میل ایرانی‌ها بود، ولی بعد از آن دولت گرجستان اقدام به سخت‌گیری برای اعطای اقامت به ایرانیانی کرد که اقدام به سرمایه‌گذاری و یا تجارت و یا خرید ملک کرده بودند.”
براساس روایت فارس یکی از هموطنانی که اخیرا از ورودش به گرجستان ممانعت به عمل آمده و از این کشور دیپورت شده گفته که خانه اجاره‌ای، خودرو و همه وسایلش در تفلیس مانده و به وی اجازه بازگشت داده نمی‌شود. این موضوع برای برخی دانشجویان ایرانی در گرجستان نیز مسئله ساز شده است.
بنا به اعلام وحید مهدوی «سفارت جمهوری اسلامی ایران در تفلیس، نسبت به این رویه مکررا اعتراض کرده، ولی دولت گرجستان ابراز بی‌اطلاعی کرده است. علاوه بر آن، نماینده سازمان هواپیمایی ایران در تفلیس در نامه‌ای به پلیس مرزی گرجستان، از دولت این کشور خواست که در صورتی که تغییری در قوانین ورود شهروندان ایرانی صورت گرفته، پیش از آنکه شهروندان مزبور از ایران اقدام به سفر کنند، اطلاع‌رسانی شود، ولی تاکنون هیچ جواب مشخصی از سوی آنها صادر نشده است.»
گفته می‌شود مقامات گرجستانی دیپورت شدگان را به سفارت گرجستان در تهران ارجاع می‌دهند اما در سفارت کسی پاسخگوی آنها نیست.
نقش احتمالی سیاست
خبرگزاری فارس در گزارش خود سعی کرده است اتفاقات اخیر را به تحولات سیاسی در گرجستان مرتبط کند و آن را ناشی از انتخاب سالومه زورابیشویلی رئیس جمهور جدیدی دانسته که سیاست‌های ضد مهاجرتی دارد. این در حالی است که به نظر نمی‌رسد این موضوع تاثیر آنچنانی در این رابطه داشته باشد. رئیس جمهور جدید گرجستان از حمایت حزب حاکم برخوردار است و این حزب تاکنون روابط نسبتا خوبی با ایران داشته است.
از طرف دیگر زورابیشویلی یک هفته پیش به عنوان رئیس جمهور انتخاب شد و آنگونه که فارس گزارش کرده است این تنگنا‌ها در تردد ایرانیان به گرجستان از حدود یک ماه پیش آغاز شده است. زورابیشویلی رئیس جمهوری ضد روسیه و طرفدار پیوستن گرجستان به ناتو و اتحادیه اروپاست. نکته دیگر این است که قرار است به زودی قانون اساسی جدید گرجستان اجرا شود و مطابق تغییرات صورت گرفته ریاست‌جمهوری عمدتا سمتی تشریفاتی خواهد بود، به این ترتیب او نمی‌تواند نقش خیلی مهمی در این رابطه داشته باشد.
با این حال نمی‌توان از نقش احتمالی مسائل سیاسی درباره سخت گیری علیه ایرانیان گذشت. گرجستان دارای دولتی غرب گرا، نزدیک به آمریکا و اتحادیه اروپاست، طبیعتا این دولت مایل نیست روابطش با آمریکا و اروپا قربانی روابط با ایران شود. اخیرا جان بولتون مشاور امنیت ملی ترامپ سفری به گرجستان داشته است. این سفر همزمان شد با آغاز تحریم‌های سنگین آمریکا علیه ایران.
این احتمال وجود دارد سخت گیری‌های پیش آمده علیه ایرانیان از سوی گرجستان از ترس این باشد که ایرانیان از این کشور و فضای اقتصادی آن برای دور زدن تحریم‌ها استفاده کنند.
ادعایی دیگر علیه ایرانیان
در همین راستا ادعای دیگری نیز در ماه‌های اخیر علیه ایرانیان مطرح شده است. سرویس امنیتی گرجستان در مهرماه حدود 12 صرافی ایرانی پلمپ کرد. در آن زمان سرویس امنیت دولتی گرجستان اعلام کرد در عملیات ویژه‌ای، با فعالیت غیرقانونی تعدادی از شهروندان ایرانی مقیم این کشور برخورد و جلوی پولشویی و انتقال ارز از سوی این افراد به ایران را گرفته است. بر اساس گزارش‌ها هر گونه نقل و انتقال وجه در صرافی‌های ایرانی تفلیس ممنوع اعلام شده است و دست کم 12 صرافی در غروب چهارشنبه 17 مهرماه طی یک عملیات ضربتی پلمپ و مدیران آنها بازداشت شدند. بر اساس آن گزارش نهاد‌های امنیتی گرجستان در چند ماه برای شناسایی عاملان حواله غیرقانونی از گرجستان به ایران مشغول انجام بازرسی‌های محرمانه بوده‌اند و فعالیت صرافی‌های ایرانی را زیر نظر داشتند.
رسانه‌های گرجستان مدعی شدند: «عاملان حواله غیرقانونی در خارج از سیستم بانکی، ارز از گرجستان به ایران منتقل می‌کردند و در رابطه با این فعالیت نامشروع درآمد کلان بدست می‌آوردند.»
براساس گزارش‌ها “در جریان بازرسی‌های مامورین امنیتی در دفتر و منازل این شهروندان ایرانی در تفلیس مبالغ کلانی پول نقد و دستگاه‌های کارت‌خوان شبکه بانکی ایران کشف و مصادره شده است.” پیشتر نیز در اردیبهشت ماه سال جاری گزارش‌هایی از مسدود شدن حساب‌های بانکی ایرانیان منتشر گردید. در همان زمان گفته شده بود که این اقدام در راستای مبارزه با پولشویی صورت گرفته است. به این ترتیب دولت گرجستان در ماه‌های گذشته نشان داده است که نسبت به برخی مراودات مالی ایرانیان مقیم این کشور و یا کسانی که در آنجا سرمایه‌گذاری کرده اند مشکوک است و نگرانی‌هایی در این باره دارد.
حضور ایرانی‌ها در گرجستان
براساس برخی گزارش‌ها در حال حاضر حدود 40 هزار ایرانی در گرجستان حضور دارند که 10 هزار نفر از آنها دارای کارت اقامت هستند. با به اوج رسیدن تحریم‌های بین‌المللی در سال 2012، گرجستان به دلایل مختلف یکی از کشور‌های محبوب برای ایرانی‌هایی بود که قصد اقامت، کار و سرمایه‌گذاری در کشور‌های دیگر را داشتند. یکی از راه‌های موثر گرفتن اقامت در گرجستان خرید ملک در این کشور است. براساس قوانین گرجستان، اتباع خارجی می‌توانند با خرید ملک به ارزش حداقل 35000 دلار آمریکا اقامت کوتاه مدت (یک ساله) این کشور را دریافت کنند که این اقامت در پایان دوره قابل تمدید است. از این رو شش بار تمدید متوالی اقامت یک ساله گرجستان از طریق خرید ملک، می‌تواند به گرفتن اقامت دائم این کشور منتهی شود. این قانون شامل زمین‌های بایر و کشاورزی نمی‌شود.
این امتیاز باعث شده که ایرانیان زیادی برای کسب اقامت از طریق خرید ملک در گرجستان اقدام کنند. البته تصور غلطی نیز در میان ایرانیان وجود دارد که فکر می‌کنند اگر گرجستان عضو اتحادیه اروپا شود آنها با خرید ملک و گرفتن اقامت این کشور می‌توانند از ویزای شنگن استفاده کنند، این در حالی است که این تصور بی پایه و اساس است. دفتر تحلیل و برنامه‌ریزی کمیسیون دولتی مهاجرت گرجستان، در گزارشی که در سال 2017 منتشر کرد، بین سال 2015 تا 2016 تعداد 112 ایرانی شهروندی گرجستان را گرفته‌اند و در همین مدت 1766 ایرانی به این کشور مهاجرت کرده اند که 1551 نفر از آنها برای کار اجازه اقامت گرفته‌اند. 47 نفر هم با سرمایه‌گذاری اجازه اقامت گرفتند. در بین سال‌ها 2012 تا 2014 ایرانیان 400 آپارتمان در گرجستان خریداری کرده اند که این آمار در دو سال اخیر به شکل چشمگیری افزایش یافته است. گرجستان در سال‌های اخیر روند روبه رشد حیرت انگیزی داشته است و از کشوری فقیر، ضعیف و فاسد به کشوری در حال توسعه، با بستر بسیار مناسب اقتصادی و آزادی‌های اجتماعی و فردی بدل شده است. روند پیشرفت گرجستان در میان کشور‌های منطقه یک نمونه درخشان محسوب می‌شود. این کشور در آستانه پیوستن به اتحادیه اروپا قرار دارد.
چندی پیش در فهرست آزادی اقتصادی جهان، که توسط موسسه فریزر منتشر شده است، گرجستان در رتبه هفتم در میان 82 کشور قرار گرفت. رتبه‌ای بالاتر از انگلیس، استرالیا، کانادا، آلمان و بسیاری دیگر از کشور‌های اروپایی.
اخیرا گزارش بانک جهانی نشان می‌دهد، گرجستان توانسته است جایگاه خود در زمینه کنترل فساد اداری را ارتقا دهد.
گرجستان در سال 2018 در کنترل فساد اداری به جایگاه 59 رسیده که این خود یک رقم تاریخی است. این کشور در اوایل قرن بیست یکم یکی از فاسد‌ترین کشور‌های جهان به حساب می‌آمد، اما با اصلاحات تدریجی اقتصادی از وضعیت بحرانی خارج شده است. در شاخص‌های دیگر همچون نرخ تورم، رشد اقتصادی و … گرجستان وضعیت مناسبی دارد. رشد اقتصادی گرجستان در شش ماهه نخست سال جاری 5/4 درصد بوده که رشد مناسبی تلقی می‌شود. این شاخص‌ها به اضافه ارزانی و نزدیکی به ایران باعث شده گرجستان تبدیل به یکی از مناطقی شود که ایرانیانی که قصد مهاجرت، سرمایه گذاری و کار دارند به آنجا بروند. با این حال همه ایرانی‌ها نتوانسته اند با ساختار و قواعد این کشور هماهنگ شوند و برخی نیز یا همه چیز خود را از دست داده و دست ازپا درازتر به ایران بازگشته اند و یا اینکه با مشکلات فراوانی درآنجا دست و پنجه نرم می‌کنند. به نظر می‌رسد اتفاقات اخیر نیز برای برخی ایرانیان در همین راستا بوده و در این بین البته ناهماهنگی‌ها باعث شده در مواردی تر و خشک نیز با هم بسوزند. چندی پیش نیز بحث هتک حرمت و بازدید بدنی زنان ایرانی در فرودگاه‌های گرجستان به شدت داغ شده بود که با رایزنی‌های دیپلماتیک این موضوع مرتفع شد. احتمالا حواشی و مسائل اخیر نیز با دیپلماسی فعال ایران قابل رفع و رجوع است. در این زمینه ورود جدی وزارت خارجه و پیگیری و تذکر از کانال‌های دیپلماتیک لازم و ضروری به نظر می‌رسد.
علی روغنگران