چالش‌ها و فرصت‌های تحریم برای معدن
در یک سال گذشته و به ویژه طی هشت ماه گذشته بحران اقتصادی کم سابقه‌ای دامنگیر اقتصاد و جامعه ایران شده که به اشکال مختلف برحوزه‌های اقتصادی از جمله معدن نیز تاثیر گذاشته است.
رئیس کمیسیون معدن اتاق مشهد گفت: اولین چالشی که حوزه صادرات معدنی با آن مواجه شده،عدم ثبات در قوانین صادرات است که به ویژه از ابتدای سال منجر به بلاتکلیفی بخش خصوصی گردیده است.
علی‌اصغر پورفتح‌الله در این خصوص افزود: یکی دیگر از چالش‌های پیش رو صادرات مواد معدنی ایران و تحریم‌های ایرن در حوزه حمل و نقل است. حمل و نقل و هزینه آن سهم تعیین کننده‌ای در عدد تمام شده صادرکننده دارد و حاشیه سود صادرکننده را کاهش می‌دهد.
وی تصرح کرد: از طرف دیگر در شرایط کنونی یکی از چالش‌هایی که حوزه معدن با آن مواجه است عدم حضور سرمایه گذاران عمده و شرکت‌های بزرگ فراملیتی در حوزه معادن فرا مقیاس است که بالطبع در میان مدت و بلند مدت رقابت پذیری و توان سرمایه گذاری بنگاه‌های داخلی را کاهش خواهد داد و سهم ناچیز معادن فرا مقیاس یکی از چالش‌های معهم آینده صادرات مواد معدنی ایران است.
عضواتاق بازرگانی خراسان رضوی اضافه کرد: یکی دیگر از چالش‌هایی که در شرایط دور تازه تحریم‌هاعلیه ایران مانع از توسعه سرمایه گذاری‌های کلان در این حوزه است ،عدم توانایی در استفاده ازابزارهایی مانند فاینانس خارجی است در سال‌های گذشته به طور موردی و محدود ازبرخی بازارهای‌های مالی بین المللی استفاده شده که البته برای توسعه معادن بزرگ کافی نبوده است. استفاده از ساختار‌های مالی گسترده بین المللی در قالب کنسرسیوم‌های بزرگ فراملیتی یکی از فرصت‌هایی است که در شرایط حاضر محدودتر نیز شده است.
پورفتح‌الله بیان کرد: تنها فرصتی که شاید بتوان از آن نام برد افزایش نرخ دلار و کاهش پول ملی است که در صورت استفاده درست میتواند تا حدودی برخی از مشکلات این حوزه را جبران نماید اما استفاده از یک الگوی ناکارآمد و نابرابر جهت بازگرداندن ارز حاصل از صادرات از جمله مواردی است که برمشکلات این حوزه می‌افزاید.
پورفتح‌الله افزود: شاید چنین ساز و کارهایی برای صنایع پتروشیمی که از یارانه دولتی در خصوص سوخت مواد اولیه واستفاده می‌کنند کاربردی و منصفانه باشد اما برای بخش خصوصی که با چالش‌های فراوان موفق به تولید شده دور از انصاف است.
عضوهیات نمایندگان اتاق بازرگانی، صنایع ومعادن وکشاورزی مشهد و ایران در پاسخ به این سوال که باتوجه به تحریم‌های جدید چه مشکلات جدیدی برای حوزه معدن وصنایع معدنی حادث شده است گفت: تحریم‌های جدید ایالات متحده و خروج این کشور از برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) همچون سایر حوزه‌ها، بربخش معدن و صنایع معدنی نیز اثرگذار است در یک تقسیم بندی کلی می‌توان در چهار حوزه به این مشکلات پرداخت.
پورفتح‌الله تصریح کرد: در حوزه حمل ونقل دریایی ما با دو مشکل مواجه هستیم اول آنکه تکنولوژی مورد استفاده در ایران درحوزه کشتی‌های باری عمدتا کشتی‌هاکوچه مقیاس هستند اما در برخی دیگر از کشورهای رقیب از کشتی‌های بزرگ مقیاس جهت حمل‌ونقل مواد معدنی استفاده می‌شود که میتواند هزینه حمل ونقل را به شدت کاهش دهد مشکل دوم این است که تحریم‌های اخیر آمریکا این ظرفیت اندک را با چالش مواجه ساخته است.
وی خاطرنشان کرد: در حوزه تکنولوژی مهم ترین اثرتحریم‌ها در ابزارها، دستگاه‌ها و ماشین الات حوزه اکتشاف استخراج و فرآوری معدنی است.در حوزه اکتشاف عمده اکتشافات انجام شده در عمق متوسط کمتر از یکصدمتر قرار گرفته که تنها 15درصد از ذخایر فلزی کشور را شامل می‌شود.علاوه برآن در حوزه استخراج نیز تکنولوژی مورد استفاده درماشین آلات میتواند دربهره وری معادن بسیار موثر باشد.در نهایت حوزه فرآوری مواد معدنی حوزه ای است که میتواند ارزآوری این بخش را تاچندین برابر افزایش دهد که متاسفانه با تحریم‌های اخیر به شدت تحت تاثیر قرار خواهد گرفت.
عضو هیات نمایندگان اتاق بازرگانی صنایع ومعادن وکشاورزی مشهد و ایران تصریح کرد: همچنین تاثیر این مساله در اقتصاد فنی کشور نیز عیان است. اقتصاد ایران، تنها اقتصاد بزرگ است که تاکنون به اقتصاد جهانی متصل نشده است دور بودن از دنیای بیرون علاوه برمشکلات متعدد بردانش وفنی تکنولوژیکی مورد استفاده در فرآیند‌های چهارگانه اکتشاف، استخراج، فرآوری و حمل و نقل مواد معدنی نیز موثراست. به عنوان نمونه براساس اطلاعات و آمارسال 2016 دربین 139کشور مورد بررسی در خصوص میزان به کارگیری و گسترش فناوری‌های مبتنی برچهارمین انقلاب صنعتی، ایران در جایگاه نود و دوم این رتبه بندی قرار گرفته است.
عضواتحادیه صادرکنندگان خراسان رضوی اضافه کرد: سرمایه گذاری‌های کلان در حوزه معدنی مستلزم استفاده از منابع و ابزارهای مالی گسترده‌ای است که سرمایه گذاران خارجی و یا کنسرسیوم‌های بین المللی می‌توانند نقش بسزایی در فرایند مالی این پروژه‌ها داشته باشند شایان ذکر است که در تحریم‌های همه جانبه اخیر علیه ایالات متحده و عملا فرصت‌های محدود این همکاری‌های نیز تحت تاثیر قرار می‌گیرد.