با فقدان قصه روبرو هستیم
“ساقی”اخری اثر (طیبه سیدی) به تازگی تجدید چاپ و رونمایی شد و هفته گذشته به پیشخوان فرهنگی استان و بازار کتاب مشهد آمد. به همین مناسبت با نویسنده این کتاب که کارشناس ارشد ادبیات فارسی و سابقه همکاری چندین ساله با ارشاد اسلامی مشهد را دارد گفتگویی انجام دادیم. داستان های کوتاه او از جمله همین داستان هایی که در این کتاب به چاپ رسیده اند برنده چندین جایزه استانی و ملی شده اند.
کمی از ساقی بگویید ؟
“ساقی”حاوي 5 داستان كوتاه من است كه در جشنواره هاي ملي سال هاي اخير حائز رتبه شده است و امسال تصمیم به چاپ مجدد آنها گرفتم. داستان هاي «ساقي»، «امروز روز من است»،«من فرشته نيستم»،«صبح پروانه» که در قالب یک مجلد به تازگی رونمایی شد و از هفته گذشته به بازار کتاب آمده است. البته یک رونمایی اولیه هم در نمایشگاه کتاب مشهد برگزار شد که متاسفانه کتاب به موقع آماده برای عرضه نشد ولی خوشحالم که با اندکی فاصله به دست علاقمندان رسید. ناشر اول اين كتاب نشر محقق است و اين كتاب در ١٢٠صفحه رقعي و در تیراژ 1000نسخه به چاپ رسید ولی چاپ جدید با تغییرات عمده ای که در کتاب به وجود آمد و به صورت ناشرمولف به طبع آراسته شد.
چه شد که تصمیم به چاپ به صورت ناشر مولف گرفتید؟
واقعیت این است که در این زمینه به سبب اینکه خودم مسئولیتی در اداره ارشاد دارم زیاد مایل به صحبت نیستم ولی همین قدر بگویم که با توجه به تجربیاتی که در این سال ها در زمینه چاپ و اخذ مجوزهای گوناگون دارم تصمیم به چاپ دوباره کتاب به صورت ناشر مولف گرفتم
محوریت این داستان ها که در کتاب چاپ شده چیست و اساسا چرا کنار هم به چاپ رسیده است؟
اين داستان ها با مضامين اجتماعي و تاكيد بر نظام مقدس خانواده است و شاید شباهتی که باعث می شود در کنار هم قرار گیرند همین باشد.البته خیلی قائل به این نیستم که در یک مجموعه داستان حتما باید بین داستان ها شباهت های محتوایی باشد که اساسا چنین چیزی معمول و مرسوم هم نیست اما همیشه دوست داشتم نخی نامرئی داستان های یک مجموعه را به هم ارتباط بدهد و به اعتقاد من اگر چنین اتفاقی بیفتد می تواند کار حرفه ای تر باشد.
به جز نا خودآگاهی هایی که مطمنا در نگارش یک اثر ممکن است یک نویسنده به آن دچار باشد ،در نگارش این اثر به چه مسائلی بیشتر توجه داشتید؟
در نوشتن اين داستانها همواره كوشيده ام خواننده با داستان از طريق نثر ساده و روان ارتباط برقرار كند.سعي كرده ام قصه‌گويي و لذت قصه شنيدن همواره به عنوان يك اصل موردنظرم باشد. من فکر می‌کنم چه گفتن را نباید فدای چگونه گفتن کنیم. حتما ساختار مهم است و اساسا هنر بی‌ساختار تعریف حرفه ای از هنر نیست اما اگر هنرمندی به خصوص در حوزه نوشتاری حرفی برای گفتن ندارد بهتر است صرف فراهم کردن یک ساختار بی محتوا به سمت نگارش نرود. این روزها عجیب با فقدان قصه روبرو هستیم و متاسفانه این فقط در حوزه شعر و داستان هم نیست. سینمای ماهم قصه ندارد و تئاتر هم تا حدود زیادی به همین درد مبتلا است.
به اعتقاد شما چرا قصه و روایت این قدر درهنرهای نوشتاری به خصوص داستان کوتاه مهم است؟
قصه نقطه عطف زندگي و لذت و آموختن غيرمسقيم زندگي است. در كتاب مقدس ما، بسياري از مفاهيم زيباي انساني در قالب داستان بيان شده است و در آثار شاعران بزرگ ايران زمين همانند مولانا و فردوسي و سعدي قصه ها به آهنگ شعر زينت يافته است. ولی ما به بهانه های مختلف از جمله تجدد و مدرنیته سعی در از بین بردن محتوا و پشت کردن به تجربه های موفق گذشتگان داریم. اگر زمان قصه گویی گذشته پس چرا هنوز دنیا از گلستان سعدی لذت می برد ؟چرا مولانا با این همه شیفتگی در غرب مواجه می شود ؟ و چرا پرفروش ترین آثار ادبی دنیا هنوز داستان ها و قصه های عامه پسند هستند ؟ در اروپای امروز هنوز آثار داستانی است که با اقبال مضاعف روبروست و هنوز سینمای روایت گر گیشه ها را تسخیر می کند.
داستان این روزها در مشهد در چه حالی است و چه شرایطی دارد؟
داستان اين روزهاي مشهد در خمودگي و سكوت روزگار مي گذراند. به اعتقاد من فضاي مشهد پتانسيل برگزاري محفلهاي ادبي بسياري دارد ولی بیشتر این فضاها به شعر و موسیقی و دیگر هنرها تعلق می گیرد و ما انجمن های مستقل داستان نویسی در مشهد کمتر داریم. نه اینکه نباشد ولی به هرحال به نظر کافی نیست و جوابگوی این همه علاقه و اشتیاق جوانان برای نوشتن نیست. در این انجمن ها نقدهای بسیار خوبی روی آثار انجام می شود که برای پالایش آثار تازه کارها بسیار مفید است اما وقتی نوشته ای مورد نقد قرار نگیرد واضح است که درهای پیشرفت را روی خود بسته است.
هنوز فکر می کنید کتاب بهترین ویترین برای آثار نوشتاری است؟
اين روزها فضاهاي مجازي هم در خدمت ادبیات هستند. كانال هاي تلگرام، صفحات اينستاگرام، فيس بوك همه و همه به ادبیات و به طور مشخص به داستان کمک می کنند. شكل هاي جديدي از داستان هستند که با فايل هاي صوتي استفاده شود ولی انگار داستان در زندگي ماشيني امروز به لطافت شنيدن قصه هاي مادر بزرگ نيست و اساسا کتاب چیز دیگری است. اما رسانه‌ها مي توانند سرعت و هم زماني مطالعه را در ترافيك‌ها و فضاهاي شلوغ افزایش دهند و گذشت زمان را لذت بخش تر كنند.
شما در ارشاد مشهد مسئولیت دارید آیا این سازمان محترم به عنوان یک متولی کار خود را به خوبی در حوزه حمایت انجام داده است؟
ارشاد از نويسندگان و پديد آورندگان در قالب بيمه تامين اجتماعي و عضويت حمايت می کند. نويسندگان با داشتن دو عنوان كتاب براي بزرگسالان يا سه عنوان كتاب كودك شرايط كامل عضويت دو سايت صندوق اعتباري هنر و خانه كتاب را دارند. البته با توجه به تعدد هنرمندان در رشته های گوناگون بدیهی است که کم و کاستی هایی وجود دارد که باید با صرف بودجه و زمان بیشتر این کاستی‌ها جبران شود.
محمدرضا سرسالاری