تزاری که از پشت خنجر می زند
معاون وزیر خارجه سوریه می‌گوید گمان نمی‌کند که منظور سخنان اخیر پوتین، خروج نیروهای ایران و حزب‌الله از این کشور باشد. پوتین به تازگی گفته که با آغاز فرایند سیاسی باید همه نیروهای خارجی از سوریه خارج شوند.
فیصل المقداد، معاون وزیر خارجه سوریه اعلام کرد که درباره ادامه حضور یا خروج نیروهایی که مانند نظامیان ایران و شبه‌نظامیان حزب‌الله لبنان به دعوت دمشق در این کشور هستند، بحثی وجود ندارد و تصمیم‌گیری در این باره فقط بر عهده دولت سوریه است.
المقداد در گفت‌وگویی با بخش عربی خبرگزاری روسی اسپوتنیک که روز چهارشنبه (دوم خرداد) منتشر شد تاکید کرده که نیروهای روسی، ایرانی و لبنانی برای کمک به “جنگ علیه تروریسم” به یاری ارتش سوریه آمده‌اند.
پنج شنبه(27 اردیبهشت) و پس از دیدار رئیس جمهور روسیه ولادیمیر پوتین با همتای سوری خود بشار اسد، دیمیتری پسکوف، سخنگوی کاخ کرملین، اعلام کرد که دو طرف درباره اقدام‌های لازم برای خاتمه دادن به بحران سوریه “گفت‌وگوهای عمیقی” با یکدیگر داشته‌اند.
بنابر گزارش‌ها رئیس جمهور روسیه تاکید کرده که با توجه به پیروزی‌های نظامی ارتش سوریه در مبارزه با “گروه‌های تروریستی”، اکنون شرایط مناسبی برای راه‌اندازی مجدد یک “فرایند سیاسی همه‌جانبه” و پایان دادن به بحران در این کشور فراهم شده است.
ولادیمیر پوتین خاطر نشان کرده که با آغاز فرایند سیاسی خاتمه دادن به بحران در سوریه “نیروهای خارجی” از این کشور خارج می‌شوند. او به کشور خاصی اشاره نکرد اما برخی مقام‌های روسی از ایران و حزب‌الله نیز نام برده‌اند.
تکذیب مقام سوری، تایید نماینده پوتین
معاون وزیر خارجه سوریه به خبرگزاری اسپوتنیک گفته گمان نمی‌کند که منظور “دوستان روس” خروج نیروها و نظامیانی باشد که به دعوت و با موافقت دمشق در این کشور به سر می‌برند.
این در حالیست که چند روز پیش آلکساندر لاورنتف، نماینده رئیس جمهوری روسیه در امور سوریه در توضیح سخنان پوتین گفته بود: «همه نیروهای خارجی از جمله نیروهای آمریکایی، ترک، ایرانی و گروه حزب‌الله لبنان باید سوریه را ترک کنند.»
به رغم اظهارات معاون وزیر خارجه سوریه، زمزمه مخالفت روسیه با ادامه حضور نظامیان و نیروهای تحت حمایت ایران در خاک سوریه هر روز بیشتر به گوش می‌رسد.
واکنش ایران به صحبت‌های اخیر مقامات روس
ظاهرا پیام روس‌ها چنان شفاف بوده که بهرام قاسمی سخنگوی وزارت خارجه کشورمان در نشست هفتگی خود به آن واکنش نشان داده است: کسی نمی‌تواند ایران را به چیزی مجبور کند. حضور ایران در سوریه با دعوت دولت این کشور و برای مبارزه با تروریسم بوده و تا زمانی که نیاز باشد و دولت سوریه بخواهد ایران در سوریه باقی می ماند.
این واکنش از سوی سخنگوی وزارت خارجه ایران می تواند حاکی از آن باشد که تحولی جدید در روابط روسیه – ایران در موضوع سوریه صورت گرفته است. اگرچه ایران و روسیه هیچگاه در بحران سوریه دیدگاه‌های صد در صد مشترک نداشتند اما این نخستین بار است که روسیه از لزوم خروج نیروهای ایران از سوریه صحبت می کند.
روسیه می خواهد صهیونیست‌ها را راضی نگه دارد
در هفته های اخیر روسیه در موضوع حملات اسرائیل به مواضع نیروهای ایرانی در سوریه نیز موضع سکوت اختیار کرده بود که البته معنای آن بیش از آنکه به نفع ایران باشد به نفع اسرائیل برداشت می شود. حتی وال استریت ژورنال به نقل از فیودور لوکیانوف یکی از مشاوران ارشد کرملین نوشته بود احتمالا پوتین و نتانیاهو درباره حمله اسرائیل به مواضع ایران در سوریه با یکدیگر توافق کرده بودند.
همچنین بعد از دیدار نتانیاهو با پوتین، روسیه از تجهیز ارتش سوریه به سامانه پدافند هوایی اس 300 منصرف شد؛ اتفاقی که در صورت انجام، قطعا نیروهای سوریه را در برابر حملات هوایی اسرائیل در موضع برتر قرار می داد.
مجموع این گزاره ها نشان می دهد اولا روسیه قصد ندارد اسرائیل را در موضوع سوریه از خود ناراضی کند و دوم آنکه روسیه آرام آرام در حال جدا کردن راه خود از ایران در موضوع سوریه است. حتی ممکن است این جدایی امتیازی برای معامله با آمریکا در اختلافات فی مابین دو کشور باشد. معنای دیگر این گزاره آن است که ایران بازهم وجه المصالحه بازی قدرت های بزرگ قرار گرفته است.
خیانت آشکار روس‌ها
ولادمیر پوتین در دوم آذر 1394 در سفر به تهران گفته بود: «ما متعهدیم که بر خلاف برخی‌ها به شرکایمان از پشت خنجر نزنیم و هیچ‌وقت در پشت پرده اقدامی بر ضد دوستانمان انجام ندهیم و اگر اختلافی هم داشته باشیم، با صحبت به تفاهم برسیم.»
باید یادآور شد اگرچه در نظام بین الملل تمامی کشورها به دنبال منافع خود هستند اما اگر کشوری در یک بحران نظامی – امنیتی پشت متحد خود را خالی کند یا آن را وجه المصالحه معامله با قدرت های رقیب قرار دهد، جز خیانت و زدن خنجر از پشت چه نامی می توان بر آن نهاد؟
البته این رفتار روسیه با ایران مسبوق به سابقه است. حتی اگر به تاریخ سده های گذشته نگاه نکنیم در سال های اخیر، روسیه چه در همدستی با غرب برای وضع تحریم ها علیه ایران (رای مثبت به قطعنامه های شورای امنیت سازمان ملل برای تحریم ایران) و چه در سوءاستفاده از ایران در دوران تحریم ها، رفتار مناسبی نشان نداده است.
انتهای خبر/ علی روغنگران