سهم مشهد چقدر است؟
چندی پیش هیات دولت مصوبه‌ای گذارند که با هدف کاهش آلودگی هوای کلانشهرها، رقم 22 هزار میلیارد ریال اعتبار دولتی به منظور نوسازی ناوگان حمل و نقل عمومی بار و مسافر اختصاص یافت.
آلودگی هوای کلانشهرهای کشور دیگر به زمستان و وارونگی هوا در روزهای سرد ختم نمی‌شود. این روزها آلودگی هوا در همه شهرها-به ویژه کلانشهرها-و در همه روزها حتی روزهای گرم تابستان گزارش می‌شود و به دغدغه اصلی همه محافل کوچک و بزرگ مبدل شده است.
از این رو دولتمردان این بار با ایده عزم نوسازی ناوگان حمل و نقل عمومی گرد هم آمدند تا شاید از این منظر چاره‌ای برای برون رفت از هوای دودآلود شهرها بیابند. هیات دولت برای این منظور نسخه اختصاص 22 هزار میلیارد ریال اعتبار دولتی برای نوسازی ناوگان حمل و نقل بار و مسافر را پیچید تا بلکه درمانی برای درد آلودگی هوای کلانشهرهای کشور باشد.
در این راستا، با استناد به تکالیف و مأموریت های سازمان مدیریت حمل و نقل بار درون شهری و حومه شهرداری مشهد در حوزه حمل و نقل عمومی بار و در راستای استفاده از اعتبارات دولتی، آمار ناوگان فرسوده فعال در این حوزه توسط سازمان احصاء شده است. این آمار به منظور بهره‌مندی از اعتبارات دولتی جهت نوسازی ناوگان احصا شده، اما نکته مهم آن است که سهم مشهد در موضوع نوسازی ناوگان دیزلی کلانشهرها تا چه حد است؟
سهم خودروهای دیزلی سنگین و نیمه سنگین از آلودگی هوا
مدیرعامل سازمان حمل و نقل بار درون شهری و حومه شهرداری مشهد در این رابطه به نتایج مطالعات انجام گرفته توسط دانشگاه صنعتی شریف اشاره کرده و می‌گوید: خودروهای دیزلی سنگین و نیمه سنگین، سهم عمده‌ای در تولید آلاینده‌های گازی شامل اکسیدهای گوگرد (SOx)، اکسیدهای ازت (NOx) و ذرات معلق (PM) را عهده‌دار هستند.
حسین مختاری با تاکید بر اینکه براساس این مطالعات، کامیون‌ها و اتوبوس‌ها به ترتیب بیشترین سهم را در تولید اکسیدهای گوگرد با سهم 34 درصد و 19 درصد دارا هستند، اظهار می‌کند: در خصوص تولید آلاینده‌های ذرات معلق (PM) در شهرها کامیون های نیمه سنگین و سنگین جمعاً 20 درصد و اتوبوس‌ها 3 درصد از کل آلودگی را سهیم‌اند.
وی در ادامه بیان می‌کند: براساس تحقیقات و آزمایش‌های انجام شده مرکز کنترل کیفیت هوای تهران بر تعدادی ازناوگان دیزلی فعال با عمر بالای 5 سال، این ناوگان مجموع میزان آلودگی تولید شده شامل ترکیبات آلی فرار بدون متان، اکسیدهای نیتروژن، دی اکسیدگوگرد و ذرات معلق 23 هزار و 67 میلیگرم (23/67گرم) را در هر کیلومتر تولید و منتشر می‌کنند.
مدیرعامل سازمان حمل و نقل بار درونشهری و حومه شهرداری مشهد با اشاره به اینکه بنا بر آمار ستاد سوخت کشور در سال 92 متوسط پیمایش ناوگان عمومی دیزلی در شهر مشهد حدود 80 کیلومتر است، ادامه می‌دهد: با یک محاسبه ساده میزان تولید آلاینده‌های گازی خودروهای دیزلی در شهر مشهد در یکسال حدود570 کیلو گرم یعنی بیش از نیم تن است.
فرسودگی 40 درصدی ناوگان باری مشهد
مختاری با اشاره به اینکه تعداد ناوگان فعال حمل و نقل بار شهری در شهر مشهد 40 هزار و 849 خودرو سبک، سنگین و نیمه سنگین است، می‌گوید: از تعداد کل 22 هزار و 888 دستگاه فعال در شهر مشهد در گروه خودروهای تا 2 تن که شامل پیکان وانت، مزدا و… می باشد، تعداد 7 هزار و 56 دستگاه برابر 31 درصد فرسوده می باشد.
وی می‌افزاید: همچنین از تعداد کل 13 هزار و 63 دستگاه فعال در شهر مشهد در گروه خودروهای 2 تا 3.5 تن هم که شامل نیسان، زامیاد و… می‌باشد، تعداد 5 هزار و 715 دستگاه معادل 44 درصد فرسوده می‌شود.
مدیرعامل سازمان حمل و نقل بار درون شهری و حومه شهرداری مشهد خاطرنشان می‌کند: از 3 هزار و 266 دستگاه موجود در سطح شهر مشهد در سطح شهر در گروه خودروهای 3.5 تا 10 تن که شامل کامیونت و خاور 608 و 808 و … است یک هزار و 225 خودرو فرسوده با عمر بالای 25 سال فرسوده است که معادل 38 درصد ناوگان می باشند.
مختاری تصریح می‌کند: از تعداد کل یک هزار و 632 خودروی فعال در سطح شهر مشهد در گروه خودروهای بیشتر از 10 تن که شامل کامیون بنز 1921 و 1926 و غیره است، تعداد یک هزار و 344 دستگاه فرسوده با عمر بالای 25 سال برابر 82 درصد وجود دارد.
وی با اشاره به اینکه از مجموع کل ناوگان حمل و نقل بار فعال در شهر مشهد، تعداد 15 هزار و 340 یعنی 40 درصد خودروی باری فرسوده هستند، اظهار می‌کند: نوسازی ناوگان حمل و نقل عمومی، از برنامه‌های بلند مدت کاهش آلودگی هوای کلانشهرهاست.
معرفی 388 نفر به خودروسازان باری در راستای نوسازی ناوگان دیزلی مشهد
مدیرعامل سازمان حمل و نقل بار درون شهری و حومه شهرداری مشهد می‌افزاید: تحقق این امر از طریق کاهش میزان انتشار از منابع متحرک، بالا بردن هزینه نگهداری خودروهای فرسوده به وسیله وضع عوارض، محدودیت تردد و تولید خودرو و سوخت با کیفیت و قیمت رقابتی، ساماندهی اقتصاد حمل و نقل عمومی و واقعی شدن قیمت سوخت و تخصیص یارانه آزاد شده به توسعه حمل و نقل عمومی امکانپذیر است.
مختاری با اشاره به اینکه شروع طرح دولت از آذرماه سال 96 آغاز شد، می‌گوید: تعداد 408 نفر در خصوص نوسازی خودروی باری خود اقدام کرده‌اند که از این تعداد 388 نفر به خودروساز معرفی شده اند.
وی با بیان اینکه تاکنون 50 نفر نسبت به تحویل خودروی خود اقدام کرده‌اند، خاطرنشان می‌کند: مابقی نیز در انتظار تحویل خودروی خود می باشند.
مدیرعامل سازمان حمل و نقل بار درون شهری و حومه شهرداری مشهد در خصوص دستآوردهای 3 سال گذشته این سازمان، توضیح می‌دهد: اجرای طرح ساماندهی تردد زمانی و مکانی خودروهای باری در این راستا قابل ذکر است. این طرح تاثیر مستقیمی در کاهش آلودگی هوا ناشی از آلاینده های گازی و آلاینده های زیست محیطی خصوصا در هسته مرکزی شهر دارد.
مختاری خاطر نشان می‌کند: در این طرح تنها خودروهای تحت پوشش این سازمان که دارای مجوز تردد در محدوده ها هستند مجاز به تردد در شهر مشهد در محدوده های زمانی و مکانی می باشند.
وی در خصوص مزایای استفاده از این طرح، توضیح می‌دهد: بهینه‌سازی مصرف انرژی و مدیریت مصرف سوخت، مدیریت تردد ناوگان سنگین و حمل بار با ناوگان سبک به داخل شهر وکاهش حجم ترافیک شهری و ریسک تصادفات ناشی از مدیریت تردد ناوگان سنگین از نتایج بکارگیری طرح ساماندهی تردد زمانی و مکانی خودروهای باری است.
مدیرعامل سازمان حمل و نقل بار درون شهری و حومه شهرداری مشهد ادامه می‌دهد: همچنین تعیین مسیر تردد با در نظر گرفتن نوع کالا در جهت توسعه حمل و نقل پایدار، ایمن و سریع، تسهیل و تسریع در خصوص صدور مجوزها، مدیریت واحد و یکپارچه در خصوص صدور مجوزها و جلوگیری از سردرگمی و نارضایتی رانندگان و صاحبان کالا و اعمال قانون پلیس در راستای تکریم ارباب رجوع و نظارت بر صحت گواهی معاینه فنی و بیمه نامه ناوگان بار از ندیگر تایج اقدامات اجرای این طرح و نیز اهداف این طرح می‌باشد.
زنگ خطر برای خودروهای دارای اضافه بار
مختاری با اشاره به اینکه اضافه بار در خودروهای سنگین، بر روی سیستم ترمز فشار وارد می‌کند، می‌گوید: این امر منجر به تشدید آلودگی و بعضا تصادفات و خسارات جانی نیز می‌شود. به همین منظور اکیپ‌های گشت این سازمان که به دستگاه‌های توزین خودرو مجهز شدند، نسبت به شناسایی اضافه بار خودروهای سطح شهر به صورت نمونه‌ای اقدام کرده و خودروهای باری در صورت داشتن اضافه بار توسط پلیس راهور اعمال قانون می‌شوند.
وی به موضوع تشویق و تکریم رانندگان حمل و نقل بار درون شهری اشاره کرده و اظهار می‌کند: برای رانندگان دارای پروانه فعالیت از سازمان مدیریت حمل و نقل بار درون شهری و حومه تمهیدات متعددی برای رفاه حال ناوگان مربوطه درنظر گرفته شده است.
مدیرعامل سازمان حمل و نقل بار درونشهری و حومه شهرداری مشهد توضیح می‌دهد: اختصاص 4 جایگاه سوختگیری CNG برای ارائه خدمات خارج از نوبت در این راستا قابل ذکر است. این جایگاه‌ها شامل جایگاه محمدیه واقع در امیریه، جایگاه معراج واقع در میدان فهمیده، جایگاه سرخس واقع در بلوار سرخس و جایگاه قطارشهری واقع در انتهای نخریسی است.
راه‌اندازی توقف‌گاه‌های خودروهای سنگین برای کاهش آلودگی هوا
مختاری می‌افزاید: سازمان مدیریت حمل و نقل بار درون شهری و حومه درون شهری و حومه به منظور ساماندهی تردد و توقف غیر ضروری خودروها و ماشین‌آلات سنگین که منجر به کاهش آلودگی هوا و آلاینده‌های گازی از طریق کاهش تردد خودروهای سنگین و همچنین کاهش آلودگی زیست محیطی می‌شود، اقدام به احداث و راه‌اندازی مکان‌های خاص این نوع خودروها کرده است.
وی به افتتاح توقفگاه عمومی ناوگان باری میثاق واقع در حدفاصل میثاق 34 و بولوار عصمتیه اشاره کرده و ادامه می‌دهد: همچنین توقفگاه عمومی ناوگان باری نمایشگاه واقع در میدان نمایشگاه، توقفگاه عمومی ناوگان باری معراج واقع در توس 33 و همچنین توقفگاه عمومی ناوگان باری ویژه تانکرهای فاضلاب بزودی به بهره برداری خواهد رسید از جمله اقدامات انجام شده در این خصوص می باشد.
مدیرعامل سازمان حمل و نقل بار درون شهری و حومه شهرداری مشهد به همکاری با پلیس راهور نسبت به اعمال قانون ناوگان باری بدون معاینه فنی معتبر به صورت دائم اشاره کرده و می‌گوید: همچنین در این خصوص اطلاع‌رسانی به شرکت‌های حمل و نقل بار در مورد عدم تردد ناوگان تحت پوشش خود در روزهای آلودگی هوا و ارسال پیامک به رانندگان حمل و نقل بار صورت گرفته است.
مختاری می‌گوید: این سازمان صرفا برای ناوگان حمل و نقل باری که دارای معاینه فنی معتبر می باشند مجوز فعالیت در شهر را صادر می نماید.